Θεέ μου, η φωνή της! Για την Αλίντα Δημητρίου μιλάω. Θεέ μου, η φωνή της! Ένας ολόκληρος κόσμος, όπου τα πάντα αποκτούν μια άλλου είδους βραδύτητα, ένας κλέος βαθυθυμίας ώστε να κατανοηθεί απολύτως ο ρυθμός αυτού του κόσμου. Η Αλίντα Δημητρίου, η Αλίντα όλων μας (και εννοώ την πανδημία της σκέψης και του αισθήματός της) πέθανε στα 80 της χρόνια.
Φυσικά η είδηση είναι γνωστή. Αλλά εγώ δεν γράφω για την είδηση, γράφω για το ξημέρωμα σε μια χώρα χωρίς την Αλίντα όλων μας, τη γυναίκα που από έρωτα ονομαζόταν Αλίντα Δημητρίου. Και θέλω να ζητήσω ταπεινότατα συγγνώμη από τον Σωτήρη Δημητρίου επειδή δεν έγραψα νωρίτερα -είναι φορές που οι νόρμες του δημοσιογραφικού χρόνου κυρώνουν απλώς την ακυρότητα των μετρήσεων, καθώς και το μάταιον της υπόθεσης. Άλλωστε, γράφηκαν τόσα πολλά για το έργο και την ποιότητα αυτής της γυναίκας... Έτσι, σαν ένας διαγωνισμός να προλάβουν να τα πούνε όλα επ' ευκαιρία της στιγμής.
Φυσικά και τα άξιζε η Αλίντα όλα όσα ειπώθηκαν. Κι άλλα τόσα, κι άλλα τόσα και πολλές φορές τόσα άξιζε. Δεν είναι αυτό το θέμα.
Το θέμα είναι ότι όλη η φωταψία επαίνου καταύγασε τη φυσιογνωμία και απέκρυψε το πρόσωπο στη βιασύνη να ειπωθούν όλα επ' ευκαιρία. Ακριβώς ό,τι απεχθανόταν σε όλη της τη ζωή η υπέροχη μελλισοκόμος της μνήμης που κατά κόσμον ονομαζόταν Αλίντα Δημητρίου, ενώ ήταν ένα πρόσωπο ιερό. Εννοώ ότι υπήρξε κάτοχος, μαζί με τον Σωτήρη Δημητρίου -αυτή την εξαίσια και βαρυσήμαντη, σεπτή μορφή της ελληνικής διανόησης που ούτε η Αριστερά, όπου τάχθηκε, κατάφερε να νιώσει- του ιερού μυστηρίου του έρωτος. Του απόλυτου. Έρως γαιώδης και ουρανόπληκτος.
Έρως γενεσιουργός και ακατάρριπτος από το "ένα" του ενός, στο "ένα" του άλλου. Ποτέ μου δεν είδα τέτοια πληρότητα στο "εν" που δεν είναι μονάδα, αλλά σύμπαν. Όπου το "εν" είναι η αγωγία, η ερωτική αγωνία της ύπαρξης, δηλαδή η απόλυτα ηθική, λογική και αισθητική συνείδηση του σώματος που δεν υφίσταται εάν δεν δοθεί. Όχι άνευ όρων, αλλά με όρους αιωνιότητας. Γι' αυτό η Αλίντα δεν κατοικεί πια στην αιωνιότητα. Εκεί κατοικούσε πάντα. Όπως όλοι οι ερωτευμένοι. Μόνο που όλοι οι ερωτευμένοι δεν ζουν για πάντα στην αιωνιότητα.
Η Αλίντα και ο Σωτήρης τα κατάφεραν. Έζησαν για πάντα. Κι αυτό το "πάντα" δεν μπορεί να τους το πάρει μήτε ο θάνατος. Αυτή την ιερότητα του ενεστώτος έρωτος που δεν είναι στιγμή, αλλά διάρκεια, έννοια διατρητική μιας αιχμηρής θερμοφορίας που καταργεί τις παγωμένες αριθμήσεις των υπάρξεων, δεν γίνεται κανένας να την αφαιρέσει από τον έρωτα της Αλίντας Δημητρίου με τον Σωτήρη Δημητρίου. Γιατί αυτό είναι η ζωή. Αυτό το τόσο απλό είναι η ζωή: Ο έρωτας. Που σε πηγαίνει βαθιά στις πράξεις, βαθιά στις λέξεις, βαθιά στο βλέμμα. Τελικά, βαθιά στη συνείδηση του όντος που διαρκώς αναδιατυπώνει την αυθάδεια -πάει να πει αναδιατυπώνει την ομορφιά μέχρι τις εσχατιές της- του αλλοιώμενου μπροστά στον μύστη. Και τον καταργεί. Διότι ο μύστης σε παραπείθει ότι πρέπει να κλείσεις τα μάτια για να γίνεις κάτοχος του μυστηρίου: μύω είναι το ρήμα. Που θα πει κλείνω. Το αντίθετο υπήρξε η Αλίντα Δημητρίου, το αντίθετο υπήρξε η ιερότητα η δική της και του Σωτήρη Δημητρίου: η ιερή προσήλωση στη διαπλάτυνση των οφθαλμών σε μέγεθος εκπλήξεως.
Η ιερή προσήλωση στο τραύμα ως φιλοσοφικό ανοσιούργημα που αισχροποιεί το σώμα και ταυτοχρόνως προβιβάζει τη σκληρότητα σε γαλήνη, την ταραχή σε ευδία, την απώλεια σε σκόπευση, την κούραση σε σιωπή και τον θάνατο σε θάνατο. Όλα εδώ βρίσκονται. Αρκεί να ξέρεις να τα βλέπεις. Και η Αλίντα ήξερε. Τη ζήλεψα πολύ. Και δεν θα πάψω να τη ζηλεύω. Γιατί έβαζε το μάτι της σ' έναν φακό κι έβγαζε όλα τα σωθικά του κόσμου. Μ' εκείνο τον άγριο ρυθμό της σιωπής που μονάχα οι αφοσιωμένοι στην πληγή τον καταφέρνουν.
Η Αλίντα άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο. Πέρα από τα καθ' έκαστα αριστουργηματικά της επιτεύγματα στο ντοκιμαντέρ (πόσο λίγο μου φαίνεται έτσι όπως το γράφω), η Αλίντα μάς είπε ότι η όραση είναι εργαλείο και ταυτοχρόνως γενέθλιος τόπος ιδεών. Επειδή η γλώσσα είναι όραση. Αυτό, όμως, είναι φιλοσοφικό επίτευγμα. Και βεβαίως είναι και πολιτικό παρακολούθημα, για όποιον το καταλάβει.
Λοιπόν το πρόβλημα δεν η Αλίντα μάς άφησε. Το πρόβλημα είναι ότι μας άφησε με μια καινούργια μοναξιά, πολύ κατηφορική, μόνους. Μας άφησε μόνους, υπεύθυνους πάει να πει στο λυγρό στηθαίο των αποφάσεων. Ο θάνατός της λοιπόν είναι μια τραγωδία ευθύνης: Όποιος δεν κοιτάξει τον κόσμο με τα μάτια της φέρει ακέραια την ευθύνη της αριθμοσύνης των ανθρώπων και την αγριουργία της αποχαλινωμένης επιβολής. Για πάντα.
Συνεπώς ο θάνατος της Αλίντας Δημητρίου είναι μάθημα. Ανήκει για πάντα στα μαθηματικά των ισχυρισμών. Ως απειλή. Και είναι όντως απειλή η Αλίντα Δημητρίου. Δεν τελειώνει εδώ το βλέμμα της. Και η φωνή της. Θεέ μου, η φωνή της!
