Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
21.7°C26.3°C
2 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.6°C24.9°C
3 BF 38%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
19.4°C24.3°C
2 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.4°C21.6°C
2 BF 64%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
21.9°C23.5°C
0 BF 37%
Περί αλήθειας συνηγορία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Περί αλήθειας συνηγορία

Πρόσφατα διάβασα το βιβλίο "Ήμουν ένας Γερμανός" του Ερνστ Τόλλερ. Ο τελευταίος, γόνος μεσοαστικής οικογένειας, προσεχώρησε στις σοσιαλιστικές ιδέες και μετείχε ενεργά στην αποτυχημένη γερμανική σοσιαλιστική επανάσταση του 1919, εκείνη κατά την οποία οι δυνάμεις της αντίδρασης (προερχόμενης από τη δεξιά πτέρυγα του ίδιου του σοσιαλιστικού κόμματος) κατέπνιξαν τον ξεσηκωμό του εργαζόμενου λαού και σκότωσαν, μεταξύ άλλων, και τους ηγέτες τής ομάδας του "Σπάρτακου" Λίμπνεχτ και Λούξεμπουργκ.

Ο Τόλλερ, ηγετικό στέλεχος κι ο ίδιος της αριστερής πτέρυγας του σοσιαλιστικού κόμματος (ανεξάρτητοι σοσιαλιστές), μας θυμίζει στο βιβλίο αυτό τη δράση του Άιζνερ (Kurt Eisner, 1867-1919), Γερμανοεβραίου ειρηνιστή, ηγέτη των αριστερών σοσιαλδημοκρατών και πρώτου πρωθυπουργού της Δημοκρατικής Βαυαρίας. Μας αναφέρει τον ρόλο του στην πτώση της Μοναρχίας και την ανάδειξη της εξουσίας των σοβιέτ εργατών, αγροτών που, όπως ξέρουμε (και όπως μας αναφέρει κι ο Τόλλερ), δειλιάζουν μπροστά στην αδραξιά και διαχείριση της εξουσίας με αποτέλεσμα την αποτυχία της (σοβιετικής) επανάστασης.

Τα παραπάνω, γνωστά στους ιστορικούς, χρησιμεύουν ως εισαγωγή για να πω ένα προσόν που αποδίδεται από τον συγγραφέα στο σημαντικό αυτό ιστορικό πρόσωπο και αγωνιστή τής τότε Αριστεράς, τον Άιζνερ. Αυτό το προσόν του κορυφαίου αυτού πολιτικού και αγωνιστή είναι η αλήθεια.

Σε ένα έγγραφό του προς τη Γενική Διοίκηση του Μονάχου που υπέβαλε, ήδη, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Άιζνερ, μέλος του εργατοστρατιωτικού σοβιέτ της Βαυαρίας (μετέπειτα ορίστηκε από το επαναστατικό αυτό πολιτικό μόρφωμα ως "πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Βαυαρίας"), έγραφε:

"Η αλήθεια είναι το υψηλότερο από όλα τα εθνικά αγαθά. Ένα κράτος, ένας λαός, ένα σύστημα στο οποίο η αλήθεια καταπιέζεται ή δεν τολμά να εκφραστεί αξίζουν να καταβαραθρωθούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα" (*).

Μνημόνευσα τον αδικοχαμένο αυτό αγνό αγωνιστή της σοσιαλιστικής επανάστασης του 1919 στη Γερμανία προκειμένου να τον χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα ή/και πρόσχημα για να αναφερθώ στο παρόν ελληνικό κοινωνικό γίγνεσθαι.

Αν κάτι χωρίζει, με τρόπο αδιαμφισβήτητο, τις προηγούμενες κυβερνήσεις από την παρούσα είναι η πίστη του κόσμου (φαίνεται πως υπάρχει ακόμα) στο γεγονός ότι αυτή η κυβέρνηση δεν τον ξεγελάει, ότι του λέει την αλήθεια. Γι' αυτό και δεν μιλάει, γι' αυτό και δεν ξεσηκώνεται, παρά τα τρίτα Μνημόνια και όλα τα παρελκόμενα. Με τις προηγούμενες κυβερνήσεις δεν είχε αυτή την αίσθηση και δικαιώθηκε καθώς βγαίνουνε συνεχώς στην επιφάνεια σκάνδαλα, μικρότερα ή μεγαλύτερα, που αναφέρονται ακριβώς στα χρόνια της κρίσης. Τον καιρό που συνέβαιναν, ο λαός ήξερε. Όχι, βεβαίως, λεπτομέρειες. Πώς ήταν δυνατόν άλλωστε; Διέθετε, όμως, και νου, και ένστικτο άρρηκτα συνδυασμένα. Πιστεύει, άραγε, κανείς απ' την αντιπολίτευση (αυτή που κυβέρνησε) πως δεν γνωρίζαμε τι γινότανε, ακόμα κι αν δεν είχαμε -απλοί πολίτες εμείς- απτές αποδείξεις; Δεν γνωρίζουν οι κυβερνώντες πως το συγκεκριμένο άτομο, ακόμα κι αν το ίδιο δεν έχει προσωπική πείρα, έχει κάποιον γνωστό ή γνωστό γνωστού που βρήκε μια δουλειά με "μέσο" ή πήρε μια εργολαβία "με μέσο" ή κατάφερε να νομιμοποιήσει ένα αυθαίρετο "με μέσο" ή να πάρει μια άδεια από την Πολεοδομία "λαδώνοντας";

Τα παραπάνω δεν συγκροτούν μόνο "διαφθορά", όπως με τρόπο μονοσήμαντο χρησιμοποιείται η λέξη, συντελούν και στη διαρραγή τής άτυπης συμφωνίας αλήθειας μεταξύ των κυβερνώντων και των κυβερνωμένων, μιας συμφωνίας χωρίς την οποία δεν υπάρχει καν η εξουσιοδότηση των μεν προς τους δε, η οποία στηρίζεται στον λόγο και όχι σε κάποια ηθική ή πίστη. Τα τελευταία προτάσσονταν παλιότερα, τον Μεσαίωνα, τότε που ο Πάπας είχε το αλάθητο. Μετά τον Διαφωτισμό, τα παραπάνω συντρέχουν, αλλά κατά ένα ποσοστό και μόνο ως προς τη δημιουργία της κρίσης περί τα άτομα - η συμφωνία της διακυβέρνησης, βασικά και κύρια, στηρίζεται στον λόγο. Στο αν μου πεις κάτι κι εγώ το θεωρήσω σωστό και συμφωνήσω πως έτσι πρέπει να προχωρήσουν οι μεταξύ μας σχέσεις και γενικότερα οι παράλληλοι βίοι μας. Εξ ου κι εκείνες οι εμβληματικές χειραψίες της Ιστορίας. Εξ ου κι εκείνα τα λαϊκά "δώσαμε τα χέρια", "θα προχωρήσουμε τη δουλειά" ή "θα παντρέψουμε τα παιδιά μας".

Θυμάμαι μια ρήση του Αντρέα Παπανδρέου την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησής του, όταν ήτανε στα καλά του κι ενδιαφερότανε γι' αυτόν τον τόπο. Είχε πει, λοιπόν, σε ένα στέλεχος του κόμματός του (δεν θυμάμαι πια το όνομά του) το εξής: "Κοίταξε (τάδε), ο λαός συγχωρεί και τις αποτυχίες και τα λάθη. Αυτό που δεν συγχωρεί είναι το ψέμα". Τότε, θυμάμαι, δεν την είχα θεωρήσει σημαντική πολιτική ρήση. Τώρα πιστεύω το αντίθετο.

Η αξιωματική αντιπολίτευση (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ) δεν τήρησε, όταν ήταν στα πράγματα, αυτό τον όρο εμπιστοσύνης. Δέσμια ενός πανάρχαιου (από γενέσεως ελληνικού κράτους και βάλε) πολιτικαντισμού, μαγείρεψε από στοιχεία μέχρι δικαιολογίες. Είπε ψέματα με το τσουβάλι και έχασε.

Η παρούσα κυβέρνηση εξελέγη γιατί ο λαός πίστεψε όχι πως θα τον σώσει (όλοι ξέραμε τι κάναμε όταν ψηφίζαμε με τον τρόπο που ψηφίζαμε στο δημοψήφισμα), αλλά γιατί η Αριστερά δεν είχε φθαρεί λέγοντας ψέματα και γιατί επικεφαλής της η συγκυρία είχε φέρει έναν νέο άνθρωπο, ειλικρινή και "καθαρό" στην, ώς τότε τουλάχιστον, σχέση του με τον κόσμο. Βυσσοδομούν ύψιστοι θεσμικοί παράγοντες πως ο κ. Τσίπρας είπε ψέματα. Ο κόσμος δεν τους ακολουθεί. Γιατί γνωρίζει πως, είτε από πίστη, είτε από άγνοια και τότε επικοινώνησε την αλήθεια του, και τώρα, μετά τη γνώση που απέκτησε, αλήθεια λέει. Η πρόθεση είναι συστατικό στοιχείο της ψευδομαρτυρίας, ακόμα και στη νομική επιστήμη, και, παρά τη δημόσια λογοδιάρροια, πρόθεση εξαπάτησης ο κόσμος δεν καταμαρτυρεί στον κ. Τσίπρα.

Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας: Αν τη sine qua non σύμβαση της αλήθειας η Αριστερά δεν την κρατήσει (διολισθήσεις ήδη υπάρχουν), τότε δεν πρόκειται μόνο να χάσει την πρωτιά στη Βουλή, αλλά, το κυριότερο, θα καταδικαστεί στα μυαλά των ανθρώπων για πολλά, πάρα πολλά χρόνια. Το υπαινίχθηκε, γενικεύοντας, βέβαια, τους λόγους απόρριψης, στην ομιλία του στο συνέδριο ο πρωθυπουργός. Και επί τη ευκαιρία, ας διευκρινίσουμε κάτι: Ενδιαφέρει ποσώς τους πολίτες η σχέση των μελών του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ με την κυβέρνηση, για να μην πω ότι, κατά την άποψή μου, όσο αυτά τα δύο, κόμμα και διακυβέρνηση, βρίσκονται σε απόσταση τόσο το καλύτερο. Το ένα (το κόμμα) λειτουργεί στην κοινωνία, το άλλο (η κυβέρνηση) σε επίπεδο θεσμών. Δεν έγινε επανάσταση. Δεν κατέλαβε ο λαός την εξουσία. Κυβέρνηση εξέλεξε μέσα σε ένα δεδομένο συνταγματικό πλαίσιο. Ας ξεχωρίζουμε τα πράγματα κι ας βάλουμε στην άκρη τους μεγαλοϊδεατισμούς της Αριστεράς. Ποτέ δεν της βγήκαν σε καλό. Κι όσον αφορά την αλλαγή άρθρων του Συντάγματος, ναι, ο καταστατικός μας χάρτης χρειάζεται επικαιροποίηση, αλλά αυτό μόνο. Δεν έχει εντολή η σημερινή κυβέρνηση να φέρει τα πάνω κάτω, όπως urbi at orbi διακηρύσσει. Άλλο η αριστερή ματιά στις πολιτικές τής συγκυρίας κι άλλο η επανάσταση και η άρδην αλλαγή των πολιτικών δεδομένων. Για το πρώτο έχει νομιμοποίηση, για το δεύτερο όχι.

Μετά από αυτή την παρένθεση, ας ξαναγυρίσουμε στη συμφωνία της αλήθειας κι ας τονίσουμε -για να είμαστε δίκαιοι- τις αφόρητα δύσκολες συνθήκες μέσα στις οποίες πρέπει να υλοποιηθεί. Με τους θεσμικά ενδιάμεσους, τα ΜΜΕ και ειδικότερα τους καναλάρχες να έχουν κηρύξει πόλεμο στην εκλεγμένη ελληνική κυβέρνηση. Συμπεριφερόμενοι (πάντα έτσι έκαναν σε τούτη εδώ τη χώρα) ως υπεράνω Συντάγματος και νόμων. Αλλά "εμείς είμαστε για τα δύσκολα" είπε ο πρωθυπουργός. Και τα "δύσκολα" δεν είναι μόνο τα οικονομικά αλλά και το προσφυγικό και η εξωτερική πολιτική και, φυσικά, τα θεσμικά θέματα. Δεν έχει παρά να συνεχίσει την πορεία που κράτησε (παρά τα λάθη) μέχρι τώρα. Ο λαός καταλαβαίνει. Πάντα καταλάβαινε. Πολύ περισσότερο τώρα που και μορφώθηκε, και βγήκε, και σεργιάνισε, σπουδάζοντας ή εργαζόμενος, στον κόσμο όλο.

Αρκεί η κυβέρνηση να μην υποχωρήσει ως σύνολο αλλά και ως συγκεκριμένα και με ονοματεπώνυμο άτομα στο κακό μέρος του εαυτού που όλοι κρύβουμε μέσα μας. Αρκεί να διατηρηθεί το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς, για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του συρμού. Ένα πλεονέκτημα, που, παρ' όλα τα φάουλ, μέχρι στιγμής υπάρχει.

(*) H μετάφραση είναι από το βιβλίο του Τόλλερ, μετάφραση από τα γερμανικά του Μιλτιάδη Αργυρόπουλου, εκδ. Ερατώ, Αθήνα 2016

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL