Του Serge Halimi*
Την πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ γιορτάζουν την «Labor Day», την ημέρα των εργατών. Φέτος οι εορτασμοί είχαν κάτι ιδιαίτερο. Αρκετοί εργάτες ή εργαζόμενοι -κυρίως λευκοί άνδρες- έσπευσαν στις συγκεντρώσεις του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου. Ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίζει τη στήριξή τους στηλιτεύοντας τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου που επέσπευσαν την αποβιομηχάνιση των πρώην παραγωγικών προμαχώνων της χώρας. Και μ’ αυτήν, ήρθαν ο παροπλισμός, η πίκρα, η απελπισία των εργαζομένων. «Ο νόμος και η τάξη» που υπόσχεται να αποκαταστήσει ο κ. Τραμπ είναι ο νόμος και η τάξη της δεκαετίας του 1960, όταν οι λευκοί δεν χρειάζονταν πανεπιστημιακά πτυχία για να έχουν καλό μισθό, δύο αυτοκίνητα σε κάθε οικογένεια και μερικές ημέρες άδεια.
Το γεγονός ότι ένας Νεοϋορκέζος δισεκατομμυριούχος, του οποίου το φορολογικό πρόγραμμα είναι πιο οπισθοδρομικό και από του Ρόναλντ Ρίγκαν και του οποίου οι πρακτικές (κατασκευή των προϊόντων στο Μπαγκλαντές και την Κίνα, εργασία παράτυπων μεταναστών στα πολυτελή ξενοδοχεία του) έρχονται σε αντίθεση με τις περισσότερες από τις εξαγγελίες του, μπορεί να μεταμορφωθεί σε εκπρόσωπο της δυσαρέσκειας των εργαζομένων θα ήταν αδιανόητο αν ο συνδικαλισμός δεν ήταν τόσο αποδυναμωμένος - και αν εδώ και περίπου 40 χρόνια τα προοδευτικά κόμματα της Δύσης δεν είχαν αντικαταστήσει ακτιβιστές και στελέχη προερχόμενα από τον χώρο της εργασίας με επαγγελματίες της πολιτικής και των δημοσίων σχέσεων, υψηλά στελέχη της δημόσιας διοίκησης και δημοσιογράφους περιβεβλημένους με προνόμια.
Κάποτε η Αριστερά και τα συνδικάτα φρόντιζαν καθημερινά για τη λαϊκή εκπαίδευση, τη διανοητική «πλαισίωση» των εργατών. Κινητοποιούσαν πολιτικά τα μέλη τους, τα ωθούσαν στις κάλπες όταν διακυβευόταν η μοίρα τους, τους εξασφάλιζαν κοινωνική προστασία όταν το οικονομικό μέλλον τους απειλούνταν. Θύμιζαν σε όλους τα πλεονεκτήματα της αλληλεγγύης των τάξεων, την ιστορία των εργατικών κατακτήσεων, τους κινδύνους της διαίρεσης, της ξενοφοβίας, του ρατσισμού. Όλα αυτά δεν γίνονται πια ή γίνονται με λιγότερο αποτελεσματικό τρόπο.1 Και βλέπουμε ποιος κερδίζει απ’ αυτό. Όταν δεν υπάρχει πολιτικό υπόβαθρο, μόλις οι κοινωνικές κινητοποιήσεις προχωρήσουν λίγο, χάνονται κάτω από έναν καταιγισμό αντιπαραθέσεων με επίκεντρο την ταυτότητα. Και οι δολοφονικές επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους επιταχύνουν έναν τέτοιο εκτροχιασμό, σε σημείο ώστε η οργάνωση αυτή να έχει γίνει ο βασικός προπαγανδιστής της Ακροδεξιάς στη Δύση.
Μερικές φορές αρκεί μια λεπτομέρεια για να αποκαλυφθεί το ιδεολογικό πλέγμα. Στις 13 Αυγούστου, τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης «ξαπόστειλαν» σε λίγες γραμμές τον θάνατο του Ζορζ Σεγκί,2 την ίδια ώρα που μαινόταν ο πόλεμος για το μπουρκίνι. Πολλοί δημοσιογράφοι, των οποίων η ιστορική γνώση περιορίζεται στα μεγάλα γεγονότα των τελευταίων μηνών, αγνοούσαν ίσως ότι ο θανών είχε υπάρξει ηγέτης του μεγαλύτερου γαλλικού συνδικάτου επί δεκαπέντε χρόνια. Πολύ σύντομα, θα κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου, προστάζοντάς μας να υπερασπιστούμε τη Δημοκρατία. Η οποία θα ήταν περισσότερο εξασφαλισμένη αν ολόκληροι πληθυσμοί δεν την έβλεπαν ως ένα μπιχλιμπίδι στην υπηρεσία των προνομιούχων, εκείνων που τους περιφρονούν.
1 Όσον αφορά τη Γαλλία, κάποιες από τις αιτίες αυτής της εξέλιξης αναλύονται από τον Julian Mischi στο «Le Communisme désarmé. Le PCF et les classes populaires depuis les années 1970», Agone, συλλογή «Contre-feux», Μασσαλία, 2014.
2 (Σ.τ.Μ.) Georges Séguy, ιστορική φιγούρα του γαλλικού συνδικαλισμού. Μέλος του ΚΚΓ, αντιστασιακός, φυλακισμένος στο Μαουτχάουζεν, διατέλεσε γενικός γραμματέας της CGT (της ισχυρής Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών, ελεγχόμενης από το ΚΚΓ) από το 1967 έως το 1982.
*Ο Serge Halimi είναι διευθυντής της «Le Monde diplomatique»
