Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.2°C20.7°C
2 BF 53%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
17 °C
15.2°C17.7°C
1 BF 74%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.0°C18.0°C
2 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.9°C15.9°C
0 BF 55%
Τουρκικό... σταυρόλεξο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Τουρκικό... σταυρόλεξο

Μέσα στον ορυμαγδό των γεγονότων του τελευταίου μήνα ένα μείζον γεγονός πέρασε χωρίς να του δοθεί το βάρος που του άρμοζε. Πρόκειται για την επαναπροσέγγιση της Άγκυρας με τη Μόσχα, που ξεκίνησε πριν από περίπου ένα μήνα και που, όπως όλα δείχνουν, θα κλείσει πολύ σύντομα με την επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στη Ρωσία.

Αν προσπαθήσει κανείς να ψάξει πίσω από τις επίσημες ανακοινώσεις των δύο πλευρών, θα καταλήξει σε ένα συμπέρασμα: ότι τελικά το τουρκικό οικονομικό "θαύμα" δεν είναι τόσο αληθινό όσο φαίνεται και σίγουρα είναι πιο ευάλωτο απ' όσο πιστεύουν πολλοί αναλυτές. Αν συγκρίνει κανείς τις δηλώσεις των Τούρκων επισήμων μετά το συμβάν του Νοεμβρίου, την επίδειξη αυταρχισμού μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος και το «συγγνώμη» του Τούρκου προέδρου, σίγουρα θα αισθανθεί μπερδεμένος.

Γιατί το δίχως άλλο, με το να ζητήσει συγγνώμη για την κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροπλάνου από την Τουρκία, τον Νοέμβριο του 2015, ο Ερντογάν έδειξε ένα άλλο πρόσωπο. Και το εύλογο ερώτημα που ακολουθεί αφορά τα κίνητρα αυτής της συγγνώμης. Όλα δείχνουν ότι τελικά με την κίνηση αυτή ο Τούρκος πρόεδρος αποσκοπούσε στο να ανοίξει τον δρόμο για την επανασύνδεση των οικονομικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών.

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι το όπλο των οικονομικών κυρώσεων που χρησιμοποίησε ο Ρώσος πρόεδρος τον Νοέμβριο του 2015 για την κατάρριψη του πολεμικού αεροσκάφους της έβλαψε σοβαρά την τουρκική οικονομία. Και δεν μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού μέχρι το 2015 η Ρωσία ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, η τέταρτη μεγαλύτερη πηγή ξένων επενδύσεων και ο κύριος προμηθευτής φυσικού αερίου. Παράλληλα οι Ρώσοι τουρίστες στήριζαν την τουρκική τουριστική βιομηχανία.

Υπενθυμίζεται ότι η Μόσχα επικέντρωσε τις κυρώσεις στους τρεις πυλώνες της διμερούς οικονομικής σχέσης: τη γεωργία, τις κατασκευές και τον τουρισμό. Μεταξύ άλλων μέτρων, η Ρωσία απαγόρευσε τις εισαγωγές πολλών τουρκικών τροφίμων, περιόρισε τις δραστηριότητες των τουρκικών κατασκευαστικών εταιρειών στη Ρωσία, έθεσε εκτός νόμου τις πτήσεις τσάρτερ μεταξύ των δύο χωρών και ακύρωσε μια συμφωνία για ταξίδια χωρίς βίζα που είχαν συνάψει η Μόσχα και η Άγκυρα το 2010. Ο ρωσικός γίγαντας φυσικού αερίου Gazprom έβαλε στο ράφι τα σχέδιά του για την κατασκευή ενός αγωγού κατά μήκος της Μαύρης Θάλασσας στην Τουρκία και η Rosatom, μια κρατική πυρηνική εταιρεία, ανέστειλε τις εργασίες σε έναν αντιδραστήρα που έχτιζε στην τουρκική πόλη Ακούγιου. Στο σύνολό τους, σύμφωνα με μια εκτίμηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), οι κυρώσεις θα μείωναν το ΑΕΠ της Τουρκίας κατά 0,7% το 2016, αν παρέμεναν εν ισχύι για ολόκληρο το έτος.

Και η αλήθεια είναι ότι οι κυρώσεις έπληξαν καίρια το τουρκικό οικονομικό μοντέλο καθώς ανέδειξαν τις αδυναμίες του, ενώ έκαναν φανερό ότι η τουρκική οικονομία είναι περισσότερο εύθραυστη απ' όσο θέλουν να την εμφανίσουν. Άλλωστε είναι κοινό μυστικό ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας χρηματοδοτείται από βραχυπρόθεσμες εισροές κεφαλαίων -δηλαδή αγορές ομολόγων και μετοχών- σε αντίθεση με τις πιο σταθερές άμεσες ξένες επενδύσεις. Επομένως, για να επιβιώσει μία οικονομία που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, χρειάζεται εκτός των άλλων... ηρεμία.

Από τον Νοέμβριο όμως η τουρκική οικονομία κινείται στην κόψη του ξυραφιού. Ο αυταρχισμός των τελευταίων εβδομάδων είναι το αποκορύφωμα, καθώς αποδεικνύεται ιδιαίτερα επιβλαβής για την τουρκική οικονομία αφού έχει οδηγήσει σε διαρροή κεφαλαίων, σε πτώση της τιμής της τουρκικής λίρας και, όπως όλα δείχνουν, σε βαθμιαία συρρίκνωση των επενδύσεων. Με δεδομένο ότι ένα ποσοστό της δημοφιλίας που απολαμβάνει ο Τούρκος πρόεδρος συνδέεται και με τις επιδόσεις της οικονομίας, η επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία μπορεί να ερμηνευτεί -και- ως μία προσπάθεια να κλείσει άρον - άρον ένα από τα πολλά μέτωπα που είναι ανοιχτά.

Υπό το πρίσμα αυτό η ανακοίνωση που έκανε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μεχμέτ Σιμσέκ ότι έκλεισε η ημερομηνία συνάντησης Πούτιν - Ερντογάν ουσιαστικά δείχνει ότι τελικά ο Τούρκος πρόεδρος ξέρει να κάνει... λογαριασμούς. Σημειώνεται ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα μεταβεί στην Αγία Πετρούπολη στις 9 Αυγούστου για να συναντήσει τον Ρώσο ομόλογό του μετά την απόφαση για την αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών.

Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος: γιατί από όλα τα ανοικτά μέτωπα ο Ερντογάν επέλεξε να κλείσει το «ρωσικό»; Ο εύκολος δρόμος είναι να αναζητηθεί η απάντηση στο ειδικό βάρος της Ρωσίας στην τουρκική οικονομία. Αν όμως στο παζλ μπει και η Δύση, δηλαδή οι ΗΠΑ και η Ε.Ε., τότε το παίγνιο γίνεται πολύπλοκο. Για παράδειγμα, η στροφή της τουρκικής πολιτικής προς τη Ρωσία μπορεί να συνδέεται με τους υψηλούς τόνους που κρατά ο πρόεδρος Ερντογάν -μετά την απόπειρα πραξικοπήματος- προς στους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς. Ως έμπειρος πολιτικός, γνωρίζει ότι η ένταση κοστίζει...

Και ο συγκεκριμένος λογαριασμός μπορεί να είναι βαρύς αφού η Ε.Ε. είναι ο σημαντικότερος εταίρος της Τουρκίας, ενώ η Τουρκία είναι ο έκτος εξαγωγικός εταίρος της Ε.Ε. Σχεδόν όλα τα τουρκικά βιομηχανικά προϊόντα εξάγονται προς την ευρωπαϊκή αγορά χωρίς πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις. Η Ευρώπη επίσης μπορεί να επηρεάσει -εμμέσως-και τις τουρκικές εξαγωγές στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, σε περίπτωση που επικυρωθεί η διαφιλονικούμενη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Συναλλαγών και Επενδύσεων (TTIP) μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ, οι μεν ΗΠΑ θα μπορούν να εξάγουν τα προϊόντα τους στην Τουρκία χωρίς τελωνειακές επιβαρύνσεις, κάτι που όμως δεν θα ισχύει και αντίστροφα, δηλαδή για τις τουρκικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, κι αυτό διότι η Τουρκία δεν είναι μέλος της Ε.Ε. Σε μία τέτοια προοπτική, έρευνα του Ifo αποκαλύπτει ότι οι τουρκικές εξαγωγές αναμένεται να πληγούν από 4% έως 10 % από τη συμφωνία TTIP. Σε βάθος δώδεκα χρόνων οι απώλειες για τον τουρκικό εξαγωγικό τομέα αναμένεται ανέλθουν στα 18-20 δισ. δολάρια. Κάτι τέτοιο όμως θα συνεπαγόταν μείωση του τουρκικού ΑΕΠ έως και 2%. Σε αυτό άλλωστε αποδίδεται και η επιφυλακτική στάση που τήρησε η Άγκυρα στις διαπραγματεύσεις Ε.Ε. - ΗΠΑ για τη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου.

Προβλήματα όμως μπορεί να προκαλέσει και μια άλλη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Πρόκειται για την εμπορική σχέση μεταξύ της Ε.Ε. και της Ιαπωνίας. Μια τέτοια συμφωνία αναμένεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην τουρκική οικονομία, ιδίως στην τουρκική αυτοκινητοβιομηχανία.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πολύ απλά ότι πλέον οι ισορροπίες ανατρέπονται. Δημιουργούνται ευκαιρίες και αναδεικνύονται κίνδυνοι τους οποίους η ελληνική πλευρά δεν μπορεί να αγνοήσει. Από το προσφυγικό μέχρι τον τουρισμό και από τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων μέχρι την ενέργεια τα δεδομένα διαφοροποιούνται, με άδηλα αποτελέσματα, καθώς η αβεβαιότητα που επικρατεί καθιστά κάθε πρόβλεψη παρακινδυνευμένη. Αν, μάλιστα, στη συνάρτηση μπουν και παράμετροι που συνδέονται με τις επερχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις σε ΗΠΑ, Γαλλία και Γερμανία, τότε εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι τελικά από αυτό το ιδιόμορφο μπρα ντε φερ που βρίσκεται σε εξέλιξη ο χαμένος τα χάνει... όλα. Και αυτό σίγουρα κανείς δεν μπορεί να το αγνοήσει ή να το υποβαθμίσει.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL