Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
16 °C
14.2°C17.9°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.8°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
14.4°C17.0°C
1 BF 86%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
17 °C
16.5°C17.2°C
3 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
14 °C
13.9°C15.2°C
0 BF 72%
Είκοσι χρόνια από τη σφαγή / Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα και ο ρόλος των Ελλήνων εθελοντών
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Είκοσι χρόνια από τη σφαγή / Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα και ο ρόλος των Ελλήνων εθελοντών

Μια αποκαλυπτική έρευνα του ιστολογίου ΧΥΖ Contagion

Η 11η Ιουλίου 1995 είναι μια μαύρη μέρα όχι μόνο για τη Σρεμπρένιτσα και τους Βόσνιους Μουσουλμάνους, αλλά για ολόκληρη την Ευρώπη και την ανθρωπότητα. Γιατί εκείνη τη μέρα ο σερβοβοσνιακός στρατός, υπό τον Ράτκο Μλάντιτς, καταλαμβάνει τη Σρεμπρένιτσα και αρχίζει τις «εκκαθαρίσεις». Και τις επόμενες μέρες πραγματοποιεί μαζικές εκτελέσεις εφήβων και ανδρών μουσουλμάνων· οι εκτιμήσεις τους ανεβάζουν σε 7.000-8.000. Η σφαγή θεωρείται το μεγαλύτερο έγκλημα πολέμου στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το 2007, τη χαρακτήρισε «γενοκτονία».

Τα παραπάνω είναι γνωστά, με πολλές λεπτομέρειες, τουλάχιστον στο ευρωπαϊκό κοινό -- στην Ελλάδα το θέμα δεν υπήρξε ιδιαίτερα «δημοφιλές», ιδίως μέσα στο κλίμα της ελληνοσερβικής φιλίας, του Νεομακεδονικού Αγώνα, του εθνικισμού και των μεγαλοϊδεατικών φαντασιώσεων της δεκαετίας του 1990. Εκείνο που παραμένει στην αφάνεια (αν εξαιρέσουμε λίγες προσπάθειες, όπως λ.χ. του Ιού) είναι ο ρόλος της Ελληνικής Εθελοντικής Φρουράς (ΕΕΦ), μονάδας ενσωματωμένης στον τακτικό σερβοβοσνιακό στρατό, που πήρε μέρος στην κατάληψη της Σρεμπρένιτσα και μάλιστα ανάρτησε την ελληνική, τη βυζαντινή και τη σημαία της Βεργίνας, δίπλα στη σερβική.

Είναι μια υπόθεση για την οποία εκείνα που δεν γνωρίζουμε είναι πολύ περισσότερα από όσα ξέρουμε. Πόσα και ποια ήταν τα μέλη της ΕΕΦ; Ποια ήταν τα πιστεύω τους; Πώς έδρασαν και τι ανάμιξη είχαν στο έγκλημα; Τι έγιναν μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα;

Το ιστολόγιο ΧYZ Contagion δημοσιοποιεί, αυτές τις μέρες μια σημαντική και εκτεταμένη έρευνα, με τίτλο «Η ανθρωποσφαγή στη Σρεμπρένιτσα, η Ελληνική Εθελοντική Φρουρά και η εμπλοκή της Χρυσής Αυγής» (διαθέσιμη στο xyzcontagion.wordpress.com/srebrenica/). Οι ερευνητές του ΧYZ Contagion, έψαξαν όπου ήταν δυνατόν: σε τεκμήρια και καταθέσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου, σε δημοσιεύματα, φωτογραφίες και βίντεο στο διαδίκτυο, μαρτυρίες των ίδιων των μελών της ΕΕΦ και μάζεψαν σπυρί σπυρί το υλικό τους. Αν το έργο της αποδελτίωσης, το να ψάχνεις σε χιλιάδες σελίδες για να βρεις μια μικρή (αλλά ίσως κρίσιμη, όπως θα φαινόταν στη συνέχεια) αναφορά ήταν τιτάνιο, ακόμα απαιτητικότερο ήταν το έργο των διασταυρώσεων, των ταυτίσεων, των συσχετισμών και των συμπερασμάτων (φωτογραφίες και ονόματα, παρουσία των Ελλήνων σε συγκεκριμένους τόπους κ.ά.). Η έρευνα αυτή μας προσφέρει μια σειρά κρίσιμες πληροφορίες. Ανάμεσά τους:

α) Τον πληρέστερο ονομαστικό κατάλογο Ελλήνων που μετείχαν στην ΕΕΦ, με όσες πληροφορίες μπόρεσαν να συγκεντρωθούν για τον βίο και τη δράση τους (35-40 άτομα, συν τρεις αγνοούμενοι). Επίσης, στοιχεία για τις δραστηριότητες στις οποίες ενεπλάκησαν μετά την επιστροφή στην Ελλάδα (λαθρεμπόριο όπλων, αναβολικών κ.ο.κ.)

β) Ένα σημαντικό υλικό φωτογραφιών και βίντεο, μέσα από το οποίο ταυτίζονται πρόσωπα και αναδεικνύεται ο ρόλος της ΕΕΦ. Η έρευνα, με βάση τις πάνω από 100 φωτογραφίες, τα 10-12 φιλμ και βίντεο από τη Βοσνία (όλα αυτά στην αφάνεια έως σήμερα) ιχνηλατεί την πορεία των Ελλήνων: «πολεμικές επιχειρήσεις, διασπορά για θέση μάχης, τελετές εντός των στρατοπέδων με άλλες μιλίτσιες, εκκλησιασμούς, επινίκια γεύματα μετά την πτώση της Σρεμπρένιτσα, και γλέντια και ξεφαντώματα με τον εγκληματία πολέμου στρατηγό Μλάντιτς».

γ) Στοιχεία για την ιδεολογική ταυτότητα των μελών της ΕΕΦ. Όπως λένε, «στην πλειοψηφία εμφορούνταν από εθνικοσοσιαλιστικά, χρυσαυγίτικα και εθνικιστικά "ιδεώδη". Γι' αυτό, αλλά και για γενικότερους ιδεολογικούς λόγους, «η εφημερίδα Χρυσή Αυγή ήδη πριν τη σφαγή είχε αφιερώσει αρκετά κείμενα στα μέλη και στα στελέχη της που πήγαν «στο μέτωπο» στο πλευρό των Σέρβων φασιστών τσέτνικ. Μετά την είσοδό της στη Βουλή και την υιοθέτηση του "εθνικιστικού" προσωπείου», όπως μας λένε οι ερευνητές, «η Χρυσή Αυγή έσβησε όλα τα διθυραμβικά για τους εθελοντές της βίντεο από το διαδίκτυο».

Όλα τα παραπάνω, συνδυασμένα με γενικότερα στοιχεία για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα, τον ρόλο του σερβοβοσνιακού στρατού και για πρόσωπα-κλειδιά, όπως ο «φιλέλλην» αξιωματικός Ζβόνκο Μπάγιαγκιτς (χαρακτηρισμένος από το 1992 ως εγκληματίας πολέμου), συνδιοικητής της ΕΕΦ.

Το συμπέρασμα; Η έρευνα δείχνει, μέσα από στοιχεία, ντοκουμέντα, μαρτυρίες και κινηματογραφικά και φωτογραφικά τεκμήρια, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς «ότι οι Έλληνες εθελοντές χρυσαυγίτες, φασίστες και άλλοι ήταν παρόντες όλες τις μέρες εκείνης της εβδομάδας των θηριωδιών στην Σρεμπρένιτσα. Όχι γενικά κι αόριστα, απλά "στη Σρεμπρένιτσα" ή κάπου παραδίπλα, σε κάποιο τυχαίο σημείο μέσα στην πόλη. Ήταν παρόντες εκεί ακριβώς, στα χωράφια και στις αποθήκες και στα ποδοσφαιρικά γήπεδα, την ώρα που γίνονταν οι άγριες μαζικές εκτελέσεις δεμένων κρατουμένων και αιχμαλώτων, ακριβώς στα σημεία συγκέντρωσης και εξόντωσης των Βόσνιων Μουσουλμάνων, εκεί που πήγαιναν τους άντρες και τα αγόρια και κατόπιν άνοιγαν μαζικούς τάφους […]. Πολύ κοντά και σε πολύ στενή σχέση με επίλεκτους παραστρατιωτικούς-μισθοφόρους του σερβοβοσνιακού στρατού. Όπως αποδεικνύεται και από τα τεκμήρια του Διεθνούς Δικαστηρίου --που αποτελούν, πλέον, τεκμήρια της ενοχής των καταδικασμένων--, όχι μόνο βρίσκονταν στα χωράφια που γίνονταν οι εκτελέσεις και οι μαζικές ταφές, μαζί με τον διοικητή τους και άλλους διοικητές και στελέχη του σερβοβοσνιακού στρατού, αλλά έβγαζαν και φωτογραφίες από τους μελλοθάνατους αιχμαλώτους, ή και από τις εκτελέσεις».

Όσο ενδελεχής αι αν είναι η έρευνα του XYZ Contagion, μένουν ακόμα αρκετά να γίνουν. Μεγάλο μέρος του δρόμου έχει διανυθεί, απομένει όμως το κρίσιμο εκείνο κομμάτι που θα τεκμηριώσει συγκεκριμένες ευθύνες. Είναι φανερό, βέβαια, ότι όταν άνδρες της ΕΕΦ βρίσκονται στον τόπο των εκτελέσεων και βγάζουν φωτογραφίες δεν δρουν ως τουρίστες. Αλλά το ποια ακριβώς είναι η εμπλοκή τους πρέπει να ερευνηθεί. Eδώ χρειάζεται και η συνδρομή άλλων ερευνητών, αλλά και της δικαιοσύνης -- ας μην ξεχνάμε ότι τα εγκλήματα πολέμου δεν παραγράφονται. Ως πρώτο βήμα, ας μελετήσουμε όλοι συστηματικά το υλικό που γενναιόδωρα μας προσφέρει τo XYZ Contagion.

Στρατής Μπουρνάζος

Το άρθρο βασίζεται αποκλειστικά στη μεγάλη έρευνα του Ιστολογίου XYZ Contagion. Ευχαριστούμε θερμά τους συντελεστές, που μας το έθεσαν υπόψη.

Στελέχη της ΕΕΦ παρελαύνουν στη Σρεμπρένιτσα, στις 11 Ιουλίου 1995, την ημέρα της πτώσης της πόλης και της αρχής της σφαγής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL