Όταν η μπάντα άρχισε τις πρώτες νότες από το Πένθιμο Εμβατήριο στο Κοιμητήριο της Καισαριανής, πριν από λίγες μέρες, ο βουβός πόνος όλων μας έγινε ακόμα μεγαλύτερος. Είχαμε μαζευτεί για να αποχαιρετήσουμε τον Πέτρο Κουτσιαμπασάκο, φίλο μας και συγγραφέα, που απροσδόκητα έφυγε από κοντά μας στα 48 του χρόνια. Όταν καλείσαι να αναφερθείς σε ένα τέτοιο γεγονός υπάρχει μια δυσκολία που μοιάζει αξεπέραστη: Πώς να ξεπεράσεις τα βιώματα και τις μνήμες μιας πολύχρονης στενής φιλίας και να μιλήσεις από κάποια απόσταση. Δεν θα το επιχειρήσω. Μπορώ όμως να γράψω δυο λόγια για κάτι που είχα την τύχη να ζήσω από κοντά: τον τρόπο που έγραφε ο Πέτρος Κουτσιαμπασάκος.
Ο Πέτρος έγραφε δύσκολα, λιτά, με μόχθο, με κόστος. Με κόστος προσωπικό, με την τρέχουσα έννοια. Είχε αρνηθεί εργασίες που θα του έδιναν περισσότερα χρήματα, για να διασφαλίσει το δικαίωμά του στο χρόνο για να γράφει. Ήθελε ο βιοπορισμός του να καλύπτει τα αναγκαία , αλλά να του αφήνει ανοιχτά τα παράθυρα στη μέρα του, την ώρα που θα έπιανε το γράψιμο. Έγραφε δύσκολα. Ξανάβλεπε, διόρθωνε, άλλαζε. Έκοβε παραγράφους, άλλαζε άλλες. Καρπός της δουλειάς του ίσως, του διορθωτή-επιμελητή κειμένων. Όμως πιστεύω, βαθύτερα, καρπός της ιδιοσυγκρασίας, των βιωμάτων, του χαρακτήρα του. Τίποτα δεν είχε βρει εύκολο ο Πέτρος στη ζωή του. Γι' αυτό και η γραφή του ήταν δύσκολη, βασανιστική. Από την άλλη, γραφή στερεή μέσα στη λιτότητά της. Σαν τη Σκεπή (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2004), αυτό το βαθιά διεισδυτικό διήγημα, με την εμβληματική εικόνα μιας στέγης που ξαναχτίζεται πέτρα την πέτρα. Ενταγμένο σε μια συλλογή οχτώ διηγημάτων με κείμενα που διακρίνονταν για την απλότητα, το κατασταλαγμένο ύφος, αλλά κυρίως για τη βαθιά ανθρωπιά τους.
Ο Πέτρος ήταν Εργάτης. Το λέω με περηφάνια που κι ο ίδιος θα καταλάβαινε: «Το γράψιμο είναι μεροκάματο», έλεγε συχνά. Με την έννοια ότι πρέπει καθημερινά να πιάνεις το κείμενο, να το βασανίζεις, να το προχωράς πιο μπροστά. Δεν μπορείς να το αφήνεις, να περιμένεις να σου έρθει η δήθεν έμπνευση, πρέπει να μετριέσαι καθημερινά μαζί του. Δεν ήταν πολυλογάς, το αντίθετο. Η λιτότητα ήταν το μέγιστο επίτευγμα της γραφής του. Όπως και της ζωής του. Κι όμως όλο αυτό, που εσφαλμένα κάποιος μπορεί να το πάρει ως ασκητικό βίο, ο Πέτρος το χάρηκε. Γιατί μπορούσε, παρά τις δυσκολίες, τις στενότητες, τα τροχαία ατυχήματα, τις αναποδιές, να ταιριάξει τη ζωή του όπως την ήθελε. Με απίστευτο πείσμα, με δύναμη θαυμαστή. Με πλατύ χαμόγελο και γλυκύτητα, γενναιόδωρο πνεύμα στην παρέα, όμορφες κι έξυπνες κουβέντες. Η Πόλη παιδιών (Πατάκης, 2012) ήταν για εκείνον ένα μεγάλο στοίχημα, μια πρόκληση ζωής. Την ολοκλήρωσε με πολύ κόπο, με πολλή δουλειά, με αγωνία και με προσωπική κατάδυση. Την έζησα κεφάλαιο το κεφάλαιο. Την κουβεντιάζαμε όπως στηνόταν, κοντά τρία χρόνια αδιάκοπης δουλειάς. Κι έζησα και τη χαρά του Πέτρου όταν βρήκε το δρόμο της να εκδοθεί, να κυκλοφορήσει στον κόσμο. Κι ακόμα περισσότερο όταν είδε ο Πέτρος την αποδοχή και από τους ομότεχνους, αλλά κυρίως τους αναγνώστες. Όταν γύρισε σε άλλες πόλεις για να παρουσιάσει το βιβλίο κι επικοινώνησε με άγνωστους ανθρώπους.
Από τον Πέτρο έλειπε η βιασύνη. Ήξερε να περιμένει ώστε να ωριμάσει αυτό που είχε να πει. Και να το επεξεργαστεί με υπομονή, αλλά και με ευαισθησία και μεράκι παλιού μάστορα. «Η ανάγκη για γράψιμο δημιουργείται πολύ πριν εμείς πάρουμε την απόφαση, ερήμην μας, σε έναν παρελθόντα χρόνο. Απλώς απομένει να αποδεχτείς την πρόκληση. Ήξερα ότι κάποια στιγμή θα τη γράψω αυτήν την ιστορία. Το θέμα υπήρχε, τη στιγμή περίμενα», είχε πει σε μια συνέντευξή του. Γι' αυτό και, κλείνοντας, δεν μπορώ να αποφύγω το ερώτημα: Τι άλλο θα μας είχε δώσει αν δεν έφευγε άδικα και αιφνίδια από κοντά μας στις 8 του Γενάρη; Αλλά αυτό είναι ερώτημα που μάλλον δεν θα απαντήσουμε ποτέ, εμείς οι φίλοι και αναγνώστες του.
*Ο Κώστας Ζαφείρης είναι συγγραφέας
