Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Στο βάθος είναι το πάθος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στο βάθος είναι το πάθος

Περίπου ως συνέχεια του προηγούμενου άρθρου («Η διαφωνία ισχύει και ενισχύει», 9.8.2020): Η συντηρητική παράταξη θεωρεί πως εκτείνεται ιδεολογικά από τον κοινωνικό φιλελευθερισμό μέχρι τον νεοφιλελευθερισμό. Κενό γράμμα και τα δύο για τη χώρα και την πολιτική πραγματικότητα, αλλά σήμερα δεν είναι αυτό το θέμα μας.

Φυσικά, καμία μορφή οικονομικής θεωρίας και συνακόλουθης πολιτικής αναγωγής δεν αναπτύσσεται στη χώρα μας. Ούτε καν «χρειάζεται». Οι «τροχονόμοι ευρωπαϊκών κονδυλίων» δεν έχουν καιρό για χάσιμο. Σιγά μην νοιάζονται για θεωρητικές κατασκευές και βιβλιογραφία. Εξάλλου, η θεωρία σε τι χρειάζεται; Η oικονομία αυθυπάρχει, η διοίκηση αναγκαστικά προσαρμόζεται, η πολιτική παπαγαλίζει και μικρολογεί. Αυτό είναι το σχήμα. Για να πάρει κανείς μια δουλειά, αρκεί μια τροπολογία στις 12 τα μεσάνυχτα για να εξαφανιστούν προβλήματα θεωρίας και ηθικής.

Αλλά αυτά αφορούν άλλους. Η Aριστερά; Χρειάζεται θεωρητική σκευή; Μετά την πτώση της Σοβιετικής  Ένωσης, που αποτέλεσε τη μεγαλύτερη αναφορά και συγχρόνως το απόλυτο υποκατάστατο θεωρίας για ολόκληρη την Aριστερά (εννοώ για όλα τα ρεύματα της Aριστεράς), δεν έγινε δυνατό να συγκροτηθεί ένα συνεκτικό θεωρητικό σώμα κριτικής και θέσης. Γιατί, κατά κάποιον τρόπο, με τη βολική ύπαρξη της Σ.Ε. αναπτύχθηκαν ρεύματα κριτικής με ισχυρό αναλυτικό, αλλά εξαιρετικά ισχνό συντακτικό κορμό. Εντοπιζόταν το ελάττωμα, αδυνατούσε όμως να διατυπωθεί βιώσιμη αντιπρόταση.

 Άλλωστε, στην πραγματικότητα του στρατηγικού ανταγωνισμού των τότε υπερδυνάμεων η θεωρία κρυβόταν στις σπηλιές του Αφγανιστάν, στις ζούγκλες της Λατινικής Αμερικής ή στα αντιπολεμικά και φιλεργατικά «μπιστρό» της Δύσης.

Σήμερα η διεθνής Αριστερά βολοδέρνει είτε στην κριτική προς τις τερατωδίες του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, είτε αρκείται προς έναν γενικόλογο ανθρωπισμό που εύκολα υποκαθίσταται από τις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Κατά κάποιον τρόπο, η δύναμη της Αριστεράς, που είναι και η διατύπωση ενός αντικαπιταλιστικού αντι-προγράμματος, έχει καταρρεύσει. Ιδίως στη χώρα μας, το πολυσυνθετικό εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, που μπόρεσε να αποτελέσει τη βιόσφαιρα ακόμα και για σφοδρές αντι-ΣΥΡΙΖΑ εκδοχές της Αριστεράς, δεν διαμόρφωσε τον χώρο για την ανάπτυξη θεωρίας.

 Έτσι, τα μείγματα παραδοχών στο οικονομικό πεδίο και ανθρωπιστικής κριτικής είναι δεσπόζοντα στον νεοαριστερό λόγο (αναφέρθηκα την προηγούμενη Κυριακή).

Με έναν τρόπο, ένας καπιταλισμός κυρίαρχος, αλλά εμπλουτισμένος με «αβροφροσύνη». Θα τον έλεγα «ένας ευγενής καπιταλισμός». Δεκτόν μέσα στην κόλαση, αλλά όχι και να αποτελέσει τη δομική ψευδαίσθηση, όχι και να αποτελέσει το νέο υποκατάστατο: όπως η Σ.Ε. εξασφάλιζε και τους σοβιετόφιλους «ως μάνα» και τους αντισοβιετικούς «ως μητροκτόνους», έτσι και τώρα μια ανθρωπιστική γενικολογία (μια αντίρρηση - «μαμά») καλύπτει «πάσα νόσο και πάσα μαλακία».

Υπάρχει περιθώριο δομικής κριτικής, κυρίως περιθώριο συνθετικής αντιπρότασης; Μπορεί κανείς να αντιτείνει σε περίπλοκα οικονομικοπολιτιστικά ολοκληρώματα τύπου Μπιλ Γκέιτς, τύπου Μπέζος κάτι ή είναι καταδικασμένος στη ζηλωτική «αλήθεια» μιας σκήτης, στην «αλήθεια» ενός αναχωρητισμού;  Ή μήπως μια ελεήμων ωραιολογία αποτελεί το βολικό τέχνασμα για να δραπετεύσει από τέτοια προβλήματα;

Νομίζω η παράδοση σε μια περιπτωσιολογική κριτική στις κυβερνητικές πολιτικές είναι το εύκολο (το έχει ξανακάνει η Αριστερά), η προσπάθεια συγκρότησης ενός θεωρητικού σώματος που δεν θα «αράζει» στους μαρξιστές προπάτορες, στον Ντάνιελ Μπελ, στους Γάλλους αποδομιστές, στον Χάρβεϊ ή στις ΜΚΟ είναι το δύσκολο και απόκρημνο.

Αλλά και πάλι. Τι χρειάζονται όλα αυτά; Αν υπερβούμε την ανάγκη μιας μεγάλης θεωρητικής - πνευματικής ενδοχώρας που θα φιλοξενήσει «μυαλά» και αναλυτικές, κριτικές «κατασκευές», μπορεί να λειτουργήσει η θεωρία ως manual; Αυτό χρειαζόμαστε;  Ένα manual;

 Ή ένας τέτοιος «λειτουργισμός» καταστέλλει τη δυναμική ανάπτυξη της νοήμονος και πνευματικά ηγεμονικής Aριστεράς;.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL