Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Για την κοινή γνώμη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Για την κοινή γνώμη

Της Δανάης Σπηλιώτη*

Ποιοί είναι όλοι αυτοί; Είναι αυτοί καλλιτέχνες;

Ας συστηθούμε λοιπόν. Αν κάποιος δεν είναι ενημερωμένος για τον χώρο των τεχνών και την ποικιλομορφία του, τα καλλιτεχνικά βήματα και τις αναζητήσεις των καλλιτεχνικών ομάδων, δεν πειράζει. Δεν πειράζει, επίσης, να μην έχει ιδέα. Επίσης, είναι απολύτως φυσιολογικό και ανθρώπινο να έχει αγαπημένους καλλιτέχνες, ή να θεωρεί καλλιτέχνες μόνο τους γνωστούς ηθοποιούς της τηλεόρασης. Πολλοί άνθρωποι που με πρωτογνωρίζουν και με ρωτούν την ιδιότητά μου απογοητεύονται όταν διευκρινίζω ότι είμαι σκηνοθέτης του θεάτρου. Επίσης, όταν μαθαίνουν ότι και ο άντρας μου είναι ηθοποιός, η πρώτη ερώτηση είναι αν παίζει στην τηλεόραση. Είναι, λοιπόν, πολύ φυσιολογικό για τους πολλούς, την κοινή γνώμη, να μην είσαι κάτι σημαντικό αν δεν είσαι γνωστός ηθοποιός της τηλεόρασης. Όταν, όμως, είσαι πολιτικός και μιλάς από θέση ισχύος -σε μια περίοδο κρισιμότατη για την επιβίωση, την πραγματική επιβίωση των επαγγελματιών της τέχνης-, δεν επιτρέπεται να κρίνεις με βάση το προσωπικό γούστο. Είναι φάουλ. Επιτρέπεται στη μαμά του Γιάννη που συναντώ στην παιδική χαρά, όχι όμως σε πολιτικούς και αρμόδιους πολιτικών φορέων. Οφείλεις να είσαι ενημερωμένος.

Η κρίση του κορονοϊού αποκάλυψε παθογένειες χρόνων. Φανέρωσε ότι η πολιτεία δεν έχει ιδέα για το πώς κινείται, εργάζεται και λειτουργεί ο κόσμος του Πολιτισμού. Η αλήθεια είναι ότι ο τομέας του Πολιτισμού είναι ιδιαίτερα δύσκολο πεδίο, καθώς είναι μονίμως ζωντανός και μεταλλασσόμενος, ενώ επίσης περιλαμβάνει πολύ μεγάλο φάσμα εργασιακών αντικειμένων. Μόνο στις παραστατικές τέχνες έχουμε το θέατρο, τον χορό, την μουσική, την performance, τις νέες εξελίξεις των ειδών, το θέατρο δρόμου, το θέατρο σκιών, το κουκλοθέατρο. Και κάθε τομέας έχει τις δικές του πρακτικές ιδιαιτερότητες που διαμορφώνουν και τις εργασιακές τους ιδιαιτερότητες. Επίσης, κάθε είδος έχει από πίσω ένα πλήθος συντελεστών, κάτι που λίγο πολύ έγινε σαφές τις τελευταίες μέρες στην «κοινή γνώμη». Στη χώρα μας το θεατρικό τοπίο διαμορφώνεται ως εξής: κρατικοί φορείς και ελεύθερο θέατρο. Στο ελεύθερο θέατρο ανήκουν Ιδρύματα, Ιδιώτες παραγωγοί και θεατρικές ομάδες(υπό την μορφή ΑΜΚΕ, Συλλόγων, Σωματείων, ΙΚΕ, ΚΟΙΝΣΕΠ). Οι κάτω κάτω, οι θεατρικές ομάδες, αποτελούν ένα ζωηρό και πολύχρωμο καλλιτεχνικό ιστό, με νέους και όχι πια τόσο νέους καλλιτέχνες που κινούνται με διάθεση πειραματισμού και εξερεύνησης. Οι ομάδες αποτελούνται από έναν σταθερό πυρήνα καλλιτεχνών και συνάπτουν συνεργασίες με άλλους συντελεστές ανάλογα με το project. Αν υπάρχει κάποιο πειραματικό θέατρο, αυτό βρίσκεται εκεί. Ή, τουλάχιστον, εκεί γεννιέται. Αυτό είναι χοντρά χοντρά το τοπίο.

Εγώ μιλάω από τον χώρο των θεατρικών ομάδων. Τον συνήθως κακοπληρωμένο, ο οποίος βαδίζει συνήθως με όχημα την όρεξη, μακριά συνήθως από την αναγνωρισιμότητα της τηλεόρασης, τον οποίο και οι ίδιοι μας οι γονείς, «η κοινή γνώμη», δεν καταλαβαίνει, γιατί δεν κάνουμε μια κανονική δουλειά, παρόλο που συχνά έχει έρθει στις παραστάσεις μας και βγαίνοντας αναρωτιέται «ποιοι είναι αυτοί οι ηθοποιοί, γιατί δεν τους ξέρουμε;»

Στο διάγγελμα του Πρωθυπουργού δεν έγινε καμία απολύτως αναφορά στον πολιτισμό. Ειπώθηκε ως τελευταία φράση που έπεσε με πάταγο: «δεν θα πραγματοποιηθούν θεατρικές παραστάσεις». Κι έμοιαζε η φράση να απευθύνονταν ως προειδοποίηση στους θεατές και όχι στους εργαζόμενους στις τέχνες. Φανέρωσε πρώτον την άγνοια, δεύτερον την απαξίωση του πολιτισμού, τρίτον την περιφρόνηση από την εξουσία των καλλιτεχνών ως φυσικές υπάρξεις και πολίτες. Ήταν ένα αποκαλυπτικό λάθος.

Στους χώρους των καλλιτεχνών υπάρχουν εξαιρετικά σκεπτόμενοι άνθρωποι, με βαθιές κοινωνικές ανησυχίες, οι οποίοι έχουν καταθέσει κόπο και έχουν κάνει μάχες και έχουν υπερβεί εαυτόν για την τέχνη τους, που στην ουσία της, στην βάση της, αγαπά τον άνθρωπο. Μου ραγίζει την καρδιά από την μία μεριά να ακούω τον Άδωνη ως μέλος της κυβέρνησης και από την άλλη να ακούω τον Φοίβο Δεληβοριά. Το χάσμα με συνθλίβει και με μαυρίζει. Ποιος κατέχει τον δημόσιο λόγο; Ποιος διαμορφώνει την κοινή γνώμη; Πως οραματιζόμαστε τον άνθρωπο;

Σήμερα έμειναν αόρατοι οι καλλιτέχνες. Τι γίνεται όμως με όλους όσοι υπήρξαν και παραμένουν αόρατοι χρόνια τώρα; Gay, trans, LGBTQ, ανάπηροι, μειονότητες; Γιατί δεν είναι αυτοί κοινή γνώμη; Ο μέσος όρος δεν μας περιέχει όλους. Όσοι ζούμε, ανασαίνουμε, είμαστε πολίτες, ή γινόμαστε πολίτες, έχουμε υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος. Και παραπέρα: τι γίνεται με την ανθρώπινη ζωή που δεν χωρά στα σποτάκια πολιτικής προστασίας; Το θέμα ξεπερνά το αριστερά-δεξιά και τοποθετείται στο άνθρωπος-σύστημα. Ή είσαι με τον άνθρωπο ή τον βλέπεις ως μεταβλητή, ως δείκτη, ως στερεότυπο.

Απελευθερώνονται οι πρόβες, γίνονται παραστάσεις το καλοκαίρι, 40% πληρότητα στις θέσεις των θεατών, 1,5 μέτρα απόσταση μεταξύ καλλιτεχνών επί σκηνής. Άγνωστο τι θα συμβεί από Οκτώβρη έως Δεκέμβρη. Για να πραγματοποιηθεί μία παράσταση χρειάζονται τρεις μήνες πρόβας. Πρέπει να ξέρουμε σήμερα, για να προγραμματίσουμε τον Νοέμβρη, και αργήσαμε. Επίσης, οι πρόβες σε μία θεατρική παράσταση δεν είναι clean. Δεν γίνεται: στάσου, πες τα λόγια, στρίψε. Υπάρχει αυτό που λέμε ζέσταμα σώματος και φωνής, ενώ - όποια μέθοδο κι αν χρησιμοποιεί κανείς- στην πρόβα υπάρχει έντονη σωματική και ψυχική εμπλοκή (ιδρώτας, σάλιο από έντονο λόγο, δάκρυ, επαφές και προσεγγίσεις). Είναι αυτό ασφαλές; Ο ηθοποιός δεν έχει στην πρόβα την σωματική λειτουργία ενός υπαλλήλου γραφείου. Και εδώ έγινε η παρανόηση: αντιμετωπίστηκε ο κλάδος σαν να επρόκειτο για εργαζόμενους σε καταστήματα, χωρίς καμία προσαρμογή στην φύση της συγκεκριμένης εργασίας. Επίσης, το να διατηρείται 1,5 μέτρα απόσταση στην παράσταση μπορεί να γίνει μόνο σε θεατρικά αναλόγια. Δεν είναι θέατρο· εκτός αν είναι σκηνοθετική σύλληψη που προκύπτει από το κείμενο. Να λέμε την αλήθεια: είναι σαν το βιντεοσκοπημένο θέατρο. Δεν είναι θέατρο.

Πρόκειται για λύση ανάγκης. Απαλλάσσει την κυβέρνηση από το να ασχοληθεί με την στήριξη των καλλιτεχνών. Ανοίγει τις πόρτες στις πρόβες, χωρίς να εξηγεί πώς αυτές θα προσαρμοστούν στην φύση της εργασίας, και διεξάγει ένα υγειονομικό πείραμα, ενώ αποκλείει από την εργασία ευπαθείς ομάδες. Αφήνει τους εργαζόμενους εκτεθειμένους, κερδίζει το παιχνίδι με την κοινή γνώμη και δεν αναγκάζεται επιπλέον να τους αποζημιώσει. Η αγορά θα αυτορυθμιστεί!

Δύο μέρες μετά το διάγγελμα του πρωθυπουργού δημιουργήθηκε στο Facebook η ομάδα Support Art Workers - με άλλο όνομα στην αρχή. Αρχικά τα μέλη ήταν 30, 500, 1000, σήμερα 22.000. Με γρήγορα αντανακλαστικά δημιουργήθηκαν διαχειριστικές ομάδες, οι οποίες συνέλεγαν τις πληροφορίες, τις κατηγοριοποιούσαν και τις επεξεργάζονταν. Έπειτα τα κείμενα αναρτιούνταν στην σελίδα και τα 22.000 μέλη μπορούσαν να σχολιάσουν, να προτείνουν, να καταθέσουν ιδέες. Οι ομάδες έπειτα ενσωμάτωναν τις ελλείψεις και παρατηρήσεις στα κείμενα. Διατυπώθηκε ένα εντυπωσιακά εμπεριστατωμένο κείμενο αιτημάτων των εργαζομένων στον χώρο της τέχνης, που ανέδειξε τα πολυάριθμα επαγγέλματα πίσω από το τελικό καλλιτεχνικό προϊόν, διατύπωσε στιβαρή κριτική και ανάλυση των μέτρων στήριξης που εξήγγειλε η κ. Μενδώνη. Πραγματοποίησε δράσεις διαμαρτυρίας και επικοινωνίας. Φυσικά, ανάμεσα σε 22.000 άτομα δεν έλειψαν και οι διασπαστικές φωνές, η γκρίνια και λίγες παλαιο-μικροπολιτικές φωνές. Περιέργως σώπασαν ακαριαία μετά το πρώτο κείμενο των αιτημάτων. Αν πραγματικά το ΥΠΠΟ θέλει να βοηθήσει την κατάσταση, θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τα κείμενα της πρωτοβουλίας Support Art Workers. Τα παιδιά έχουν κάνει σπουδαία δουλειά, ένα εργαλείο στα χέρια όποιου θέλει να βοηθήσει. Αποφάσισαν να μην αναλωθούν σε γκρίνια και κουβέντα και έπιασαν δουλειά. Η κοινότητα επέλεξε να στηριχτεί σε αυτά που την ενώνουν. Σπουδαίο! Χωρίς χρωματισμένο πολιτικά λόγο. Αυτή τη στιγμή συμβαίνει κάτι. Δημιουργείται μια εμπειρία στον χώρο των καλλιτεχνών, που πιστεύω βαθιά ότι κάποιους θα μας ακολουθήσει. Δεν θα είναι όπως πριν. Γιατί, υπάρχει το βίωμα. Διακόσιοι άνθρωποι στην Αρεοπαγίτου, κρατώντας αποστάσεις, να συντονίζονται εκπληκτικά, με χαμόγελο και χιούμορ, για να σχηματίσουν με χαρτόνια ένα μήνυμα. Ξέρετε, οι άνθρωποι του θεάτρου ξέρουν καλύτερα από άλλους να δουλεύουν ομαδικά. Να βάζουν προτεραιότητα τον κοινό σκοπό και να παλεύουν με τον καλύτερο δυνατό εαυτό τους μέχρι το τέλος. Μέχρι την παράσταση. Με πίστη. Και αυτό είναι τεράστιο όπλο. Συντάσσομαι με τις θαρραλέες φωνές, με την ομαδικότητα, τον καθαρό λόγο, την έμπνευση. Γιατί, χωρίς έμπνευση δεν γίνεται τίποτα. Έμπνευση λείπει από το ΥΠΠΟ. Και πίστη στην όμορφη πλευρά του ανθρώπου, αγάπη για τη ζωή, όλες τις ζωές, τη φύση που μας εμπεριέχει. Αρκετά πια. Είμαστε με τον άνθρωπο. Είμαστε με τη ζωή. Οι δομές της γραφειοκρατίας οφείλουν να προσαρμοστούν στον άνθρωπο και όχι οι άνθρωποι στην γραφειοκρατία.

* Σκηνοθέτης

Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL