Της Ρένας Δούρου*
“Θα σου φανεί περίεργο, αλλά έκανα το πείραμα στ’ Απεράθου της Νάξου. Είχαμε μια σχολή αξιοποίησης των ήπιων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και έβγαλα μια ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία όσοι τουρίστες ήταν στη Νάξο και θέλανε μπορούσαν να έρθουν και να παρακολουθήσουν τα μαθήματα (...). Και ήρθανε μαθητές τουρίστες να παρακολουθήσουν τα μαθήματα”.
Ο Μανώλης Γλέζος ήταν αυτό που με λόγιο τρόπο ονομάζουμε “ολιστικός διανοούμενος”. Το πνεύμα του, ακούραστα ερευνητικό, είχε αρδεύσει τομείς όπως η γλώσσα, η ποίηση, η οικονομία, η γεωλογία, συνδυάζοντας τις θετικές επιστήμες με μια βαθιά φιλοσοφική και φιλολογική γνώση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Όχι με τον άνυδρο τρόπο των σχολικών εγχειριδίων. Αλλά με το ταλέντο του ευφάνταστου αφηγητή, που ξέρει σε βάθος και μπορεί να μεταδώσει τη γνώση, με τρόπο που δεν κούραζε - αντιθέτως, αναζωογονούσε την ανάγκη για “επιπλέον”. Και δεν είναι τυχαίο ότι ποτέ, καμία από τις σχολικές τάξεις, όπου μιλούσε μέχρι τα 95 του, για την αντίσταση κατά των ναζί αλλά και το “δικαίωμα των παιδιών να εναντιώνονται σε οποιαδήποτε εντολή”, δεν άδειαζε. Όση ώρα κι αν περνούσε.
Και φυσικά δεν είναι συμπτωματικό ότι το ελεύθερο, πολυσχιδές του πνεύμα είχε κατανοήσει σε ανύποπτο χρόνο τη σημασία της κλιματικής κρίσης και την ανάγκη αντιμετώπισής της μέσα από την αλλαγή του παραγωγικού, καταναλωτικού, ενεργειακού προτύπου. Κι επειδή ο Γλέζος δεν περιοριζόταν στις διαπιστώσεις ή / και τις υποδείξεις, επειδή συνδύαζε τη γνώση με την πράξη, είχε εδώ και πολλά χρόνια επιχειρήσει να εφαρμόσει τις προτάσεις του, για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων, τη διαχείριση των υδάτων, συνδέοντάς τα με τη “μεγάλη εικόνα”, εκείνη των ήπιων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως περιέγραφε γλαφυρά στη μακρά κουβέντα μας, το 2012 και 2013.
Το πεδίο εφαρμογής ήταν η πατρίδα του, το “χωριό που τον διαμόρφωσε”, τ' Απεράθου, στη Νάξο: στην ξερακιανή, άνυδρη, βασανισμένη από τα λιοπύρια και τους ανέμους “πετραία γη”, τη γη στα Κυκλαδονήσια, και όχι μόνο. Τη γη που το σημερινό δόγμα περιβαλλοκτόνας ανάπτυξης πληγώνει βαθιά, ο Γλέζος την αντιμετώπιζε πάντα με τον σεβασμό αλλά και τον έρωτα και τη γνώση του “πετρά”, του λιθοξόου, του λαξευτή, του γλύπτη. Τονίζοντας την άρρηκτη σχέση της φύσης με τη ζωή. Σμιλεύοντας πολιτικές, δημοκρατικές συνειδήσεις. Και θυμίζοντας ότι η Δημοκρατία είναι μια αιώνια κίνηση, ένας αέναος αγώνας, μια διαρκής πάλη του πολίτη για τα κοινά.
Έφυγε ακριβώς τη στιγμή που αυτή η σχέση κλονίζεται. Αλλά δεν μας αφήνει ορφανούς. Η σκέψη του, το παράδειγμά του, ήσαν και παραμένουν πυξίδα και εργαλείο: για τη Δημοκρατία, τη Δικαιοσύνη, το Περιβάλλον.
* Η Ρένα Δούρου μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, τομεάρχισα Κλιματικής Αλλαγής, Περιβάλλοντος και Ενέργειας
