Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
Ευρωομόλογα για να αλλάξουμε πορεία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ευρωομόλογα για να αλλάξουμε πορεία

Της Laura Pennacchi*

Ενόσω η χώρα κινητοποιείται για να αντιμετωπίσει την επιδημία του κορωνοϊού μέσα από συλλογική προσπάθεια, επανεκτιμώντας την αξία του δημόσιου συστήματος Υγείας και την ηρωική συμβολή του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, οφείλουμε να προβληματιζόμαστε για το μετά και τον τρόπο με τον οποίο θα επανακάμψουν η κοινωνία και η οικονομία όταν θα λάβει τέλος η υποχρεωτική ακινησία αυτών των εβδομάδων.

Προτεραιότητα συνιστούν οι δημόσιες επενδύσεις και η δημιουργία θέσεων εργασίας στις υποδομές, στην Υγεία, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στην έρευνα, στην κοινωνική καινοτομία, καθώς έχει εμπεδωθεί ότι η διατήρηση για μεγάλο χρονικό διάστημα (σε παγκόσμιο επίπεδο) των χαμηλών επιτοκίων, παράλληλα με άλλες “μη συμβατικές δράσεις QE”, αποδείχτηκαν ανεπαρκείς να προσανατολίσουν την αποταμίευση στις επενδύσεις, με αποτέλεσμα να συσσωρευτεί μεγάλη ρευστότητα, προσανατολισμένη κυρίως στα ιδιωτικά κέρδη και την κερδοσκοπία.

Είναι απαραίτητο ένα έκτακτο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την ανάπτυξη, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί με ευρωομόλογα και άλλες μορφές αλληλέγγυας ανάληψης υποχρέωσης για τον δανεισμό, μέσω μιας κεντρικής παρέμβασης πανευρωπαϊκής εμβέλειας, η οποία δεν θα εμποδίζει τα κράτη να προσαρμόζονται, ξεχωριστά, ανάλογα με τις ανάγκες τους.

Στήριξη οικογενειών και επιχειρήσεων

Καταρχάς υπάρχει η ανάγκη για άμεση στήριξη όσων οικογενειών και επιχειρήσεων βρίσκονται σε δύσκολη θέση και επιπροσθέτως να λάβουμε υπόψη ότι, ακόμη και εάν το επιθυμούσαμε, δεν θα μπορέσουμε εύκολα να επιστρέψουμε στο παραδοσιακό εξαγωγικό μοντέλο και ότι είναι αναγκαίο να διαμορφώσουμε ένα μοντέλο εντελώς νέο, βασισμένο στην εσωτερική ζήτηση και τις ανεκπλήρωτες κοινωνικές ανάγκες, όπως επιβάλλεται και από τις ανάγκες της οικολογικής μετάβασης.

Δημόσιες επενδύσεις και άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας επιβάλλονται ως προτεραιότητα και από έναν διαφορετικό, σημαντικό τρόπο προσέγγισης, εκείνον της χρηματοπιστωτικής αναταραχής, της οποίας τις πρώτες ενδείξεις εδώ και καιρό καταγράφουμε στην αγορά, και ειδικά στην αγορά των μετοχών. Ανατρέχοντας πίσω, στο τέλος του 2019, την ευφορία και τα ανώμαλα κέρδη των χρηματιστηρίων εξισορροπούσε η υποχώρηση της ανάπτυξης, η οποία ήδη αφορούσε το 90% των χωρών, επιδεινούμενη και από ένα κλίμα αβεβαιότητας εξαιτίας του κορωνοϊού.

Μετά την κρίση του 2007-2008 το παγκόσμιο χρέος, αντί να μειώνεται, κατέγραψε μια ιλιγγιώδη αύξηση, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορούσε τον ιδιωτικό τομέα, που ήταν συνδεδεμένος με τις μεταβολές του μετοχικού κεφαλαίου.

Το μεγαλύτερο τμήμα αυτού του χρέους αφορά τον μη τραπεζικό εταιρικό τομέα -με την αλυσιδωτή κατάρρευση της αλυσίδας της προσφοράς και των αξιών που προκάλεσε ο κορωνοϊός-, που τώρα βρίσκεται σε δυσχέρεια εξυπηρέτησης, μέσα σε μια ασυνήθιστη κατάσταση συνύπαρξης χαμηλών επιτοκίων και πιστωτικής κρίσης.

Ανεξέλεγκτα τα επενδυτικά funds

Αλλά το χειρότερο είναι ότι η μεθοδολογία αύξησης του χρέους προκάλεσε την αύξηση της επικινδυνότητάς του, καθότι η διαμόρφωσή του οφείλεται κυρίως σε εταιρικά ομόλογα με rating κερδοσκοπικό και περιορισμένη συναλλακτική κάλυψη, τα οποία συσσώρευσαν τα επενδυτικά funds, που δεν υπόκεινται σε δεσμευτικές ρυθμίσεις όπως οι τράπεζες.

Πρόκειται για κινδύνους που εδώ και δεκαετίες επωάζονται στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα -στην κρίση της δεκαετίας του 1970, στην κρίση της Λατινικής Αμερικής, μέχρι τις όψιμες ανατροπές των dot com στις αρχές του 2000 και subprime του 2007- και συστημικά εκτιμήθηκαν λάθος, όπως αναφέρει ο John Plender στους "Financial Times", με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα stock χρηματοπιστωτικών αξιών μικρής πιστωτικής αξίας, μακροχρόνιων ωριμάνσεων και μικρής διαπραγματευτικής αξίας.

Τα δεδομένα αυτά γίνονται πιο ανησυχητικά εάν λάβουμε υπόψη ότι ένα μεγάλο μέρος αυτού του χρέους χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση εκείνων των ενεργειών (mergers - acquisitions - stock buybacks), μέσω των οποίων οι top managers ανατροφοδοτούν τα κέρδη τους.

Όμως ο μηχανισμός των stock buybacks -μέσω των οποίων οι επιχειρήσεις πωλούν και ανακτούν με φρενήρεις ρυθμούς τις μετοχές τους προκειμένου να επιτύχουν αύξηση της αξίας τους ώστε να ανταμείψουν τους manager- όπως και με τα έξτρα (εκτός μισθοδοσίας) πριμ, όπως και η διάθεση stock options, είναι εκείνα που τροφοδοτούν το βραχύβιο και ακυρώνουν κάθε επενδυτική ώθηση στην παραγωγή και καινοτομία.

Άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας

Τα πιο πάνω καθιστούν προφανές ότι η αντιμετώπιση των θεματικών γύρω από την οικονομική δημοκρατία, τις νέες σχέσεις κεφαλαίου - εργασίας, δεν μπορούν να μετατεθούν. Καθιστούν προφανή την αναγκαιότητα μιας καινοτόμου δημόσιας παρέμβασης σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις, την άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας και μια ουσιαστική νέα χρηματοπιστωτική ρύθμιση.

Είναι η στιγμή που πρέπει να ληφθούν δρακόντεια μέτρα, όπως εκείνο της “απαγόρευσης των stock buybacks”, σύμφωνα με την πρόταση του Lazonick, της "ριζικής αναθεώρησης της δομής των κινήτρων προς τα στελέχη" (απαγορεύοντας μεταξύ άλλων τη βραχυχρόνια μεταπώληση των stock options) και της απαγόρευσης των μέτρων - πρακτικών δημιουργικής λογιστικής (όπως τη δυνατότητα εγγραφής λογαριασμών ιδιαίτερα αβέβαιων μελλοντικών κερδών), μέτρα που έχουν υιοθετηθεί από οργανισμούς όπως η BRI.

Η Ιστορία διδάσκει ότι η μοναδική περίοδος όπου δεν κατεγράφησαν σημαντικές χρηματοοικονομικές κρίσεις αφορά την περίοδο μεταξύ του 1930 και του 1970, όταν το κραχ του 1929 ρυθμίστηκε με σαφήνεια και αποτελεσματικά από τον Ρούσβελτ. Σήμερα εισπράττουμε τα επακόλουθα της εχθρικής στάσης προς την κρατική εξουσία, τις απορρυθμίσεις και τις νεοφιλελεύθερες ιδιωτικοποιήσεις από το 1970 και μετά.

* Η Laura Pennacchi είναι οικονομολόγος, διευθύνει το Ινστιτούτο για την Καλή Πολιτική «Ζούμε τη δημοκρατία, δομούμε το δημόσιο συμφέρον» Fondazione Basso και συντονίζει το “Forum Οικονομία” της CGIL. Είναι βουλευτής με το Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς - Δημοκράτες της Αριστεράς, υφυπουργός και συγγραφέας αρκετών δοκιμίων και βιβλίων

* Μετάφραση της Μαρίας Γαβαλά (από το "Il Manifesto" της 18ης Μαρτίου 2020)

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL