Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Πρόσφυγες φυγείν αδύνατον
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Πρόσφυγες φυγείν αδύνατον

Του Δημήτρη Π. Κυριακαράκου*

«Πρόσφυγες», «μετανάστες», «κατατρεγμένοι», έννοιες άλλοτε εναλλακτικά χρησιμοποιούμενες, έννοιες άλλοτε καταχρηστικά επιλεγόμενες. Όπως όμως και αν εισάγονται στον προφορικό ή έντυπο λόγο, εμφορούμενες από όποιας μορφής συναισθηματική φόρτιση, δεν δύνανται να επισκιάσουν μια πραγματικότητα η οποία προφανώς μάς έχει, ως Ε.Ε., προ πολλού ξεπεράσει.

Τα εθνικά κράτη τα οποία οι λαοί τής Ευρώπης απεπειράθησαν να αναβιώσουν μετά το πέρας τού Μεγάλου Αποικιοκρατικού Πολέμου και μετά την κατάρρευση των μοντέλων διακυβέρνησης του λεγομένου «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» απεδείχθησαν ανέφικτα συλλογικά εγχειρήματα. Όταν το (πιο) ισχυρό, οικονομικά και εξοπλιστικά, «εθνικό» κράτος έχει κηρύξει πόλεμο, στρατιωτικό ή/και οικονομικό, σε έτερο κράτος, στο πλαίσιο μιας μακρά ή βραχεία χειρί επεκτατικής πολιτικής, με βραχυπρόθεσμα νικηφόρα έκβαση, είναι επόμενο να έχει κληροδοτήσει στο τελευταίο τη βίαιη διάρρηξη τής εν γένει κοινωνικής ομαλότητας και συνεπαγόμενα την ανεστία και την προσφυγιά.

Η ανεστία παράγει τη μετ-ανάστευση, δηλαδή την αναζήτηση νέου σπιτικού. Η δημιουργία νέου σπιτικού προϋποθέτει την εργασιακή αποκατάσταση. Ο «νικητής» τού πολέμου μετεξελίσσεται σε νικητή και της ειρήνης όταν αξιοποιεί εργασιακό δυναμικό προερχόμενο από τον ηττημένο για να καλύψει ανάγκες κυρίως του «εθνικού» πρωτογενούς τομέα. Η μετανάστευση είναι δικαιοπραξία στο πλαίσιο τού δημοσίου διεθνούς δικαίου, είναι δημόσια πολιτική τού «εθνικού» κράτους, δηλαδή εθνική πολιτική. Κατά συνέπεια, είναι φύσει αδύνατον ο μετανάστης να είναι παράνομος ή «λαθραίος», δηλαδή κρυφός. Μετανάστης, legal alien, migrant, δύναμαι να θεωρούμαι μόνο όταν έχω νομίμως εγκατασταθεί στο τρίτο κράτος. Έως τότε είμαι απλώς αλλοδαπός εισελθείς στο «εθνικό» έδαφος.

Πρόσφυγες και βίαιο κλείσιμο των συνόρων

Ο πρόσφυγας είναι ο άνθρωπος ο οποίος προσφεύγει στην προστασία εγγύτερης «ασφαλούς» χώρας πρωτίστως για να σώσει εαυτόν. Ο απώτερος σκοπός τού να διακομιστεί σε έτερο προορισμό στον οποίο θα δύναται να αποκτήσει το status τού μετανάστη, δηλαδή του ιδρυτού μιας νέας και βιώσιμης εστίας, δεν συστήνει κατ’ ανάγκην καταχρηστική συμπεριφορά από μέρους του. Η χώρα που με σώζει είναι πιθανό να μην έχει τη δυνατότητα να με υποστηρίξει βιοτικά. Ο πρόσφυγας δεν δύναται ούτε αυτός να είναι εξ ορισμού παράνομος. Μόνη η δήλωση βουλήσεως της αναζήτησης προστασίας από το κράτος υποδοχής διά της αιτήσεως ασύλου αρκεί για να μην θεωρείται a priori παράνομος και μάλιστα «εισβολέας». Η επιτροπή η οποία θα εξετάσει το αίτημά του, στο πλαίσιο διαγνωστικής διαδικασίας, θα κρίνει εάν ο αιτών/η αιτούσα πληροί τις προϋποθέσεις για να λάβει το πολιτικό άσυλο. Το καθοριστικό κριτήριο είναι η πιθανότητα απωλείας της ζωής άμα τη επαναπροωθήσει.

Οι έννοιες και οι ιδιότητες «πρόσφυγας» και «μετανάστης» δεν είναι ταυτόσημες, όπως παραπειστικά μάς εκπέμπονται από διάφορους ιδιαζόντως ηχηρούς «πομπούς». Ο πρόσφυγας δύναται να είναι η ιδιότητα - γέφυρα προς τη (νόμιμη) μετανάστευση, η αναγκαία συνθήκη ακόμα.

Το βίαιο «κλείσιμο» των συνόρων, το ακόμα πιο βίαιο «πάγωμα» του δικαιώματος στην αίτηση ασύλου, ενός απολύτου ανθρώπινου δικαιώματος, ουσιαστικά «παγώνουν» τη μετεξέλιξη των πράγματι κατατρεγμένων συνανθρώπων μας είτε σε «πρόσφυγες» είτε σε «μετανάστες». Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν κανένα status επί της ουσίας και επιπλέον χαρακτηρίζονται «εισβολείς», όταν μάλιστα ο όρος αυτός έχει τη νομική έννοια της άσκησης ένοπλης βίας από εξωτερικό εχθρό. Οι άνθρωποι αυτοί είναι φυγείν αδύνατον, ούτε να προσφύγουν ούτε να μεταναστεύσουν δύνανται, είναι απλώς στάσιμοι, μη δυνάμενοι να ασκήσουν έννομα δικαιώματα.

Σε μια εποχή κατά την οποία ο πόλεμος μόνο de mode δεν είναι, σε μια εποχή κατά την οποία η κλιματική αλλαγή έχει δημιουργήσει αφόρητη ατμόσφαιρα σε πολλές χώρες του λεγομένου «φτωχού» Νότου, ο «πεπολιτισμένος» Βορράς είτε θα αναλάβει πρωτοβουλίες προαγωγής ανά την υφήλιο ειρηνευτικών και συμμέτρων αναπτυξιακών διαδικασιών είτε θα αναπτύξει «εθνικές» υποδομές υποστήριξης κατατρεγμένων που διά των πράξεων ή παραλείψεών του δημιούργησε.

Ουδείς αντιλέγει πως «κράτος» σημαίνει κυριαρχία του έθνους επί καθορισμένης γεωγραφικής περιοχής, ουδείς αντιλέγει πως κάθε έθνος δικαιούται αυτοδιάθεσης. Για να απολαμβάνω όμως «εθνικό» κράτος, οφείλω να είμαι συνειδησιακά καταρτισμένος, ως λαός, να σέβομαι το δικαίωμα έτερου έθνους στην ιδική του εδαφική κυριαρχία. Όσο ο αλλοδαπός θα στερείται του φυσικού του δικαιώματος να ασκεί κυριαρχία στον τόπο του, η προσφυγιά και η μετανάστευση θα γίνονται χειμαρρώδη ποτάμια.

Εντέλει, «εθνικόφρων» είναι εκείνος/η που φρονεί, πιστεύει, όχι μόνον στο έθνος του αλλά στην ιδία την αξία του Έθνους που συστήνει τον θεμέλιο λίθο του διεθνισμού ως πολιτικού modus vivendi και των συλλογικών δικαιωμάτων. Ευσεβώς δηλώνω εθνικόφρων, επιθυμώ ακόμα να πιστεύω στην ανθρωπιά της ελληνοσύνης.

* Ο Δημήτρης Π. Κυριακαράκος είναι δικηγόρος - διεθνολόγος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL