Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
20.2°C23.8°C
3 BF 42%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
19.1°C22.7°C
2 BF 55%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.0°C19.9°C
4 BF 60%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
20 °C
18.8°C20.8°C
5 BF 45%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
22.9°C22.9°C
3 BF 31%
Μεταναστευτικό / Μεταναστευτικό: Για το νέο (;) σχέδιο της κυβέρνησης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μεταναστευτικό / Μεταναστευτικό: Για το νέο (;) σχέδιο της κυβέρνησης

Της Ελένης Τάκου*

Εν μέσω συνεχώς αυξανόμενων ροών, η συζήτηση για το μεταναστευτικό δυστυχώς αναλώνεται και πάλι σε ασκήσεις επί χάρτου για επικοινωνιακή κατανάλωση. Ας δούμε τα δύο βασικά σημεία των πρόσφατων εξαγγελιών1.

Έμφαση στην κράτηση και τις επιστροφές

Καταρχήν να θυμηθούμε λίγο τα βασικά: τα προαναχωρησιακά κέντρα κράτησης είναι δομές διοικητικής κράτησης με σκοπό την επιστροφή / απέλαση. Ας πάρουμε λοιπόν με τη σειρά τα δύο μέρη αυτής της εξίσωσης:

Αναφορικά με την κράτηση, η κυβέρνηση ανακοίνωσε 18.000 νέες θέσεις κράτησης σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο και Κω. Θα το πούμε για μια ακόμη φορά: η κράτηση κοστίζει. Κοστίζει σε επίπεδο κοινωνικό, σε επίπεδο ανθρωπιστικό, αλλά κοστίζει και σε επίπεδο δημοσιονομικό: σύμφωνα με τις πιο αξιόπιστες έρευνες, η διοικητική κράτηση, ακόμα και στις Ελληνικές συνθήκες -για τις οποίες η χώρα έχει επανειλημμένα καταδικαστεί και διασυρθεί σε ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα-, κοστίζει τουλάχιστον 16 ευρώ τη μέρα ανά κρατούμενο2.

Με απλά μαθηματικά, αυτό σημαίνει περί τα 105 εκατ. ευρώ τον χρόνο για τη λειτουργία, χώρια τα αρκετές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ που χρειάζονται για την κατασκευή. Αυτά τα μαθηματικά δεν τα κάναμε μόνο εμείς φαντάζομαι, θα τα έκανε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που φέρεται αρνητική στη χρηματοδότησή τους3 -κυρίως δεδομένου ότι, βάσει του νέου νόμου, η κράτηση πλέον μπορεί να φτάσει τους 36 μήνες (!), ενώ περιλαμβάνει αιτούντες άσυλο, ανήλικα κ.λπ.

Αναφορικά με τις επιστροφές, η κυβέρνηση μπορεί να διαφημίζει όσο θέλει το πλάνο της για 10.000 επιστροφές μέχρι το τέλος του 2020 -γεγονός παραμένει ότι δεν έχει δείξει κανένα απολύτως δείγμα ότι μπορεί να τις εκτελέσει. Ας το πάρουμε από την αρχή: υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι επιστροφής (πέραν του εθελούσιου επαναπατρισμού, όπου δηλαδή κάποιος ζητάει αυτοβούλως να επιστρέψει):

1. Οι απελάσεις στη χώρα καταγωγής.

2. Οι επιστροφές στην Τουρκία μέσω του πρωτοκόλλου επανεισδοχής (συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας).

Η Ελλάδα σε επίπεδο απελάσεων βρίσκεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat, εκτελεί το 39,6% των εντολών απέλασης, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κυμαίνεται στο 36,8%),4 ενώ οι επιστροφές στην Τουρκία είναι εξαιρετικά περιορισμένες.

Αυτή η εικόνα δεν έχει αλλάξει στο παραμικρό τους τελευταίους πέντε μήνες της νέας κυβέρνησης -για την ακρίβεια, βάσει των επίσημων στοιχείων5, ο μέσος όρος επιστροφών στην Τουρκία από τον Ιούλιο και μετά κυμαίνεται σε 18 άτομα τον μήνα, δηλαδή χαμηλότερα ακόμα και από τον μέσο όρο επιστροφών επί ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε η γενίκευση της μακροχρόνιας κράτησης μαρτυρά ακριβώς την αδυναμία εκτέλεσης των επιστροφών.

Ασυνόδευτα ανήλικα

Αφού κατήργησε το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής φορτώνοντας όλες τις αρμοδιότητες στο Προστασίας του Πολίτη, η κυβέρνηση φαίνεται να κατάλαβε ότι, όσο κι αν φαίνεται επικοινωνιακά βολικό, δεν μπορεί όλο το μεταναστευτικό ζήτημα να ανάγεται σε θέμα δημοσίας τάξεως. Έτσι το ευαίσθητο θέμα των ασυνόδευτων ανηλίκων μεταφέρθηκε στο Μαξίμου, με τον πρωθυπουργό σύντομα να συνειδητοποιεί και να στηλιτεύει την απροθυμία των Ευρωπαίων εταίρων του να αναλάβουν κάποια από αυτά6 (αλήθεια, πόσο θεωρεί ότι βοήθησε η επωδός περί παράνομων μεταναστών σε αυτή την προσπάθεια;).

Κάπως έτσι, αντί να ενδυναμώσουμε τις δομές και τους θεσμούς, μας προέκυψε η λύση του «εθνικού συντονιστή». Η δομική κριτική που πρέπει να γίνει σε αυτή την επιλογή έχει μέχρι στιγμής συσκοτιστεί από τη γενικότερη διαδικτυακή κοκορομαχία σχετικά με παλαιότερες αναρτήσεις της κυρίας Αγαπηδάκη, από την οποία δυστυχώς δεν έλειψαν και σημαίνοντα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και στην οποία πρωτοστάτησαν οι ασχημοσύνες του αυτοχριζόμενου «συνοδοιπόρου» της.

Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η υποδοχή των ασυνόδευτων είναι ζήτημα εύκολο ή ότι ήταν ποτέ λυμένο στην Ελλάδα. Όταν ένας ασυνόδευτος ανήλικος εισέρχεται στην Ελλάδα, τίθεται καταρχήν υπό τη φροντίδα της ΥΠΥΤ: μεταφέρεται σε ένα Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης, όπου γίνονται οι διαδικασίες πρώτης καταγραφής. Αυτές βάσει νόμου διαρκούν το μέγιστο 25 μέρες -στην πραγματικότητα μιλάμε για αρκετούς μήνες κράτησης (τους οποίους μετά τις 25 μέρες βαφτίζουμε «προστατευτική φύλαξη» για να είμαστε νομικά καλυμμένοι).

Προσωρινός επίτροπος (μιας και δεν υπάρχει γονέας) όλων των ασυνόδευτων ανηλίκων ορίζεται ο τοπικός δημόσιος εισαγγελέας: φυσικά, εφόσον μιλάμε για εκατοντάδες παιδιά, στην πράξη κυρίως υπογράφει εξουσιοδοτήσεις για άλλους φορείς. Τα παιδιά περιμένουν αρκετό καιρό μέχρι να τους οριστεί κάποιος επίτροπος από μη κυβερνητική οργάνωση, ο οποίος είναι ουσιαστικά η μόνη σύνδεσή τους με τις υφιστάμενες διαδικασίες ασύλου και τις δημόσιες δομές,7 και ακόμα περισσότερους μήνες μέχρι να βρεθεί κάποια δομή για τη στέγασή τους, ώστε να πάψει η κατ’ ευφημισμόν «προστατευτική τους φύλαξη».

Μέχρι το 2015 η χώρα αριθμούσε μερικές εκατοντάδες θέσεις σε δομές, από το 2015 και έπειτα το νούμερο αυτό αυξάνεται μεν, αλλά πολύ αργά, και αριθμεί σήμερα 1.292 θέσεις, την ίδια στιγμή που το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης καταγράφει τουλάχιστον 5.162 ασυνόδευτα στην Ελλάδα8. Μέχρι τώρα απαριθμήσαμε πέντε υπηρεσίες από τρία διαφορετικά υπουργεία, χωρίς να εισέλθουμε καν στα ζητήματα καθημερινότητας, όπως το υπουργείο Παιδείας για τα (πολύπαθα) ζητήματα εκπαίδευσης (υπογραμμίζω ότι εκατοντάδες παιδιά βρίσκονται ακόμα εκτός συστήματος τυπικής εκπαίδευσης) κ.ο.κ.

Απέναντι σε αυτή την, ομολογουμένως δύσκολη, πραγματικότητα, ο πρωθυπουργός επέλεξε μία εύκολη λύση: αντί να δουλέψει πάνω στην ενδυνάμωση των θεσμών που υπάρχουν, έριξε ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα για να τρώγονται οι ιθαγενείς: μία συντονίστρια. Διορισμένη μέσω youtube9 και χωρίς (ακόμα τουλάχιστον) ορισμένες αρμοδιότητες.

Το επίδικο λοιπόν δεν είναι τι έγραφε η κυρία Αγαπηδάκη στο Facebook πριν από δύο χρόνια αλλά τι γράφουν οι αρμοδιότητές της σήμερα. Αν έχει απλά συμβουλευτικό χαρακτήρα, τζάμπα η κοκορομαχία. Αν έχει χαρακτήρα θεσμικό, τότε ποιος είναι αυτός; Πώς θα συντονίζει υπηρεσίες υπαγόμενες σε υπουργεία χωρίς να έχει διοικητική ή ιεραρχική σχέση με τους υπουργούς;

Θα «σπάσουν» ολόκληρα κομμάτια υπηρεσιών που υπάρχουν χρόνια, όπως το ΕΚΚΑ, για να μεταφερθούν απευθείας στο Μαξίμου και, αν ναι, με ποιες δομές, ποιο οργανόγραμμα και ποιο προσωπικό; Θα ήθελα να δώσω στους αναγνώστες παραπάνω απαντήσεις παρά ερωτήσεις, αλλά, όσο κι αν έψαξα, δεν βρήκα καμία σχετική απόφαση διορισμού, κανένα ΦΕΚ, κάτι που να λύνει αυτές τις απορίες.

Καταληκτικά: Είναι μάλλον κοινός τόπος πλέον ότι η χρεοκοπία της μεταναστευτικής πολιτικής κάθε κυβέρνησης συμπυκνώνεται στο ζήτημα των ασυνόδευτων ανηλίκων. Το θέμα είναι σύνθετο και προφανώς δεν προσφέρεται για εύκολες λύσεις σίγουρα πάντως δεν λύνεται με διορισμούς συντονιστών άνευ χαρτοφυλακίου.

Άλλωστε, με τον πρόσφατο νόμο, η συντριπτική πλειονότητα των ασυνόδευτων ανηλίκων, δηλαδή οι άνω των 15 ετών, πρακτικά στερήθηκε το τεκμήριο ευαλωτότητας της ανηλικότητας10, όποτε, όπως πολύ εύστοχα γράφτηκε κάπου «στην παρούσα κατάσταση η συντριπτική πλειονότητα των ασυνόδευτων ανηλίκων έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να βρεθεί υπό κράτηση σε κάποια δομή ‘κλειστού τύπου’, παρά υπό τη στοργική αιγίδα του συντονιστικού ντουέτου».

Εν ολίγοις, αυτό που βασικά κάνει μέχρι τώρα ο σχεδιασμός της κυβέρνησης είναι η παραγωγή ενός ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού χωρίς χαρτιά, για τον οποίο σχεδιάζει μαζική, πολύμηνη κράτηση χωρίς να έχει ιδέα τι θα τον κάνει μετά την κράτηση. Όμως, στο τέλος της ημέρας, και αυτή η κυβέρνηση θα έχει ένα και μόνο πράγμα να διαχειριστεί: την πραγματικότητα. Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθεί, τόσο καλύτερα για τον τόπο.


* Η Ελένη Τάκου είναι αναπληρώτρια διευθύντρια και Υπεύθυνη Συνηγορία του Human Rights 360

1 https://www.iefimerida.gr/politiki/anakoinoseis-shedioy-kybernisis-gia-metanasteytiko

2 https://www.globaldetentionproject.org/countries/europe/greece#_ftn67

3 https://tvxs.gr/news/ellada/eyropaiko-stop-sta-kleista-kentra-kratisis

4 http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2019/637907/ EPRS_BRI(2019)637907_EN.pdf

5 https://data2.unhcr.org/en/documents/details/72674

6 https://gr.euronews.com/2019/11/22/mitsotakis-xwra-ksefrago-ampeli

7 https://rosalux.gr/el/publication/paidia-ermaia-ethniki-meleti

8 https://www.e-pronoia.gr/sites/default/files/gr_ekka_dashboard_15-11-2019.pdf

9 https://primeminister.gr/2019/11/24/22613?fbclid=IwAR18ha9tlYwEktmCOKGhXET_GifepW6M52dM_2dh3wGtNixKgpFtyT2qx0w

10 https://www.amnesty.gr/news/press/article/22737/dilosi-toy-gavriil-sakellaridi-dieythynti-toy-ellinikoy-tmimatos-tis

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL