Στην περίπτωση της “παλιότερης και ισχυρότερης αμυντικής οικογένειας”, όπως χαρακτηρίζουν πολλοί επίσημοι το ΝΑΤΟ, η γενέθλια μάζωξη της εβδομάδας που πέρασε δεν είχε νεκρό.
Αλλά είχε όλα τα άλλα που κατάφεραν να εξαφανίσουν τον πανηγυρικό της χαρακτήρα. Συγκρούσεις απόψεων και συμφερόντων, εκβιασμούς, παζάρια, κακόβουλα κουτσομπολιά και βαριές κουβέντες για τα λεφτά. Και -ευτυχώς για τη συνοχή της οικογένειας- εξωτερικούς εχθρούς. Έτσι, η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ τελείωσε με την υπόσχεση ότι η Συμμαχία θα προσέχει στο μέλλον τι θα κάνει με τη Ρωσία, με την Κίνα -αυτός είναι ο καινούργιος εχθρός-, με την τρομοκρατία επί του εδάφους και στον κυβερνοχώρο.
Η κοινή δήλωση των 29 ήταν μια ωδή στην υποκρισία: “Αλληλεγγύη, ενότητα και συνοχή” μεταξύ των μελών. Βέβαια, μόνο μετά από σκληρό -και μυστικό- παζάρι η Τουρκία ήρε το βέτο της και εγκρίθηκε το σχέδιο για την άμυνα της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής έναντι πιθανών “επιθετικών ενεργειών” της Ρωσίας. Μόνο χάρη στη γερμανική μαλαγανιά αποφασίστηκε η σύσταση μιας επιτροπής σοφών για να υποβάλει προτάσεις που θα ενισχύσουν τον πολιτικό ρόλο του ΝΑΤΟ - ώστε να μην αισθανθεί ότι τον αγνόησαν ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν, που χαρακτηρίζει τη Συμμαχία “εγκεφαλικά νεκρή”.
Και μόνο κατά λάθος αποφεύχθηκε ένας καυγάς πρώτης γραμμής για τα οικονομικά, καθώς ο Αμερικανός Πρόεδρος Τραμπ επέμενε ότι οι ΗΠΑ χρυσοπληρώνουν τους συμμάχους και ότι οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να συνεισφέρουν στον αμυντικό προϋπολογισμό όχι με το 2% του ΑΕΠ τους -που πολλοί δεν το κάνουν ούτε αυτό- αλλά με 3% ή και 4%. Όσο για την Κίνα, που το ΝΑΤΟ τη βλέπει ως απειλή παντού, τα μισά μέλη του την αντιμετωπίζουν διαφορετικά, καθώς καλωσορίζουν τις επενδύσεις της - και ελλείψει άλλων.
Καθένας με τον πόνο του
Με δυο λόγια, οι περισσότεροι ηγέτες πήγαν αγχωμένοι στη σύνοδο κορυφής -ο καθένας με τον πόνο του- και κάποιοι έφυγαν ευχαριστημένοι. Και ένας, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έφυγε πιο αγχωμένος απ’ όσο πήγε - κυρίως επειδή στο περιθώριο της συνόδου κορυφής είχε μια δύσκολη συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Κι επειδή, με εξαίρεση τα υποστηρικτικά λόγια του Μακρόν, το ΝΑΤΟ κράτησε όπως πάντα ίσες αποστάσεις στις τεταμένες σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, αγνοώντας ποιος παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο και ανεβάζει την ένταση και ποιος όχι.
Παρανομίες...
Μιάμιση ώρα μιλούσαν Μητσοτάκης και Ερντογάν κι όπως δήλωσε κατόπιν ο πρωθυπουργός “κατέγραψαν τις διαφωνίες τους” και συμφώνησαν μόνο ότι θα συνεχίσουν τις επαφές για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης του υπουργείου Άμυνας - αυτά που “πάγωσε”... εκ παραδρομής και “ξεπάγωσε” ο υπουργός μια μέρα πριν την κρίσιμη συνάντηση. Μία από τις διαφωνίες -η κυρίαρχη στην παρούσα φάση- ήταν ότι η Τουρκία υπέγραψε με τη Λιβύη συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα, σβήνοντας ουσιαστικά από τη Μεσόγειο την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα και την Κύπρο, μια συμφωνία που η Ελλάδα τη χαρακτηρίζει παράνομη και ανυπόστατη.
Παράνομη, διότι παραβιάζει το Δίκαιο της Θάλασσας και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και άλλων χωρών, όπως τονίζει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Και ανυπόστατη, διότι ο δεύτερος συμβαλλόμενος είναι η κυβέρνηση της μισής Λιβύης, που είναι διεθνώς αναγνωρισμένη μεν, χωρίς τη στήριξη της Βουλής δε. Η Βουλή πρόσκειται στα αφεντικά της άλλης μισής Λιβύης και ο πρόεδρός της ξεκαθάρισε με επιστολή του στον ΟΗΕ ότι η κυβέρνηση δεν έχει το δικαίωμα να υπογράψει μια τέτοια συμφωνία.
...και προκλήσεις
Ελάχιστες ώρες μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν η τουρκική Βουλή επικύρωσε με συνοπτικές διαδικασίες την παράνομη και ανυπόστατη συμφωνία. Το μήνυμα ήταν σαφές: εμείς δεν κάνουμε πίσω, κανείς δεν θα μας αποκλείσει από το ενεργειακό παιχνίδι στην ανατολική Μεσόγειο. Και τώρα τι;
Η πρώτη κίνηση της Αθήνας είχε στόχο τον πιο αδύναμο κρίκο. Απέλασε την Παρασκευή τον πρέσβη της Λιβύης -καθώς ο πολιτικός του προϊστάμενος είχε διαβεβαιώσει μόλις πριν δύο μήνες τον Νίκο Δένδια ότι η χώρα του δεν πρόκειται να προχωρήσει σε μια τέτοια συμφωνία-, γεγονός που προκάλεσε την οργή του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών. Και κάλεσε τον πρόεδρο της λιβυκής Βουλής στην Αθήνα στις 12 του μηνός. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι η Αθήνα θα αναγνωρίσει τον στρατηγό Χάφταρ, το αφεντικό της άλλης μισής Λιβύης.
Στο ερώτημα τι θα κάνει η κυβέρνηση εάν η Τουρκία προσπαθήσει να εφαρμόσει τη συμφωνία -να στείλει δηλαδή πλωτά γεωτρύπανα για έρευνες στην ελληνική επικράτεια- το υπουργείο Εξωτερικών απαντά γενικόλογα ότι η χώρα έχει έτοιμα σενάρια για όλα. Σε αντίθεση με τον υπουργό Άμυνας, που έσπευσε να βγει στα κανάλια και να πει διάφορα... ηρωικά του τύπου «μπορεί να έχουμε στείλει εμείς δικό μας γεωτρύπανο πριν από μια πιθανή κίνηση της Τουρκίας... Αυτό μας προβληματίζει, αλλά δεν πρέπει να μας φοβίζει κι αυτό το λέω ως υπουργός Άμυνας».
Το χαρτί της διεθνοποίησης
Το χαρτί που έχει για να παίξει η κυβέρνηση είναι να εντείνει τις προσπάθειες για διεθνοποίηση του προβλήματος, κυρίως στο γήπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου το έδαφος είναι πιο ευνοϊκό απ’ ό,τι στο ΝΑΤΟ - καθώς η Κομισιόν από την αρχή στάθηκε στο πλευρό της Ελλάδας βγάζοντας μια σκληρή ανακοίνωση μετά τη συνάντηση του Ν. Δένδια με τον “υπουργό Εξωτερικών” της Ε.Ε. Ζοσέπ Μπορέλ.
Εάν υποθέσουμε ότι ο τρόπος να αποσυρθεί αυτή η συμφωνία είναι να κάνει πίσω η Λιβύη, τότε η Ε.Ε. έχει τον τρόπο να την πιέσει - και οικονομικά, και φροντίζοντας να τηρηθεί επί της ουσίας το εμπάργκο όπλων, το οποίο ενδεχομένως να παραβιάζει η έτερη συμφωνία που υπέγραψαν τις προάλλες η Τρίπολη με την Άγκυρα. Θα πρέπει όμως η Αθήνα να επιμείνει στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο - και να βρει τις απαραίτητες συμμαχίες.
Έστω με καθυστέρηση. Και βεβαίως συνειδητοποιώντας ότι η Άγκυρα δεν είναι και τόσο απομονωμένη όσο θέλει να πιστεύει η κυβέρνηση Μητσοτάκη - κι ότι όσο κι αν δεν την αγαπούν, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι θέλουν να κρατήσουν την Τουρκία στην αγκαλιά της Δύσης και να συνεχίσουν να κάνουν μπίζνες μαζί της. Αυτό φάνηκε άλλωστε κι από τη στάση τους στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. Ούτε για τις επιχειρήσεις της στη βόρεια Συρία δεν την ενόχλησαν, πόσο μάλλον για τη συμφωνία με τη Λιβύη.
