Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
Καναδικές εκλογές / Καναδικές εκλογές: Κατακερματισμός και κυβέρνηση μειοψηφίας για τους Φιλελεύθερους
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Καναδικές εκλογές / Καναδικές εκλογές: Κατακερματισμός και κυβέρνηση μειοψηφίας για τους Φιλελεύθερους

Του Σάκη Γκέκα*

Η πιο πολωμένη προεκλογική εκστρατεία εδώ και δεκαετίες για κάποιους -και οι πιο χλιαρές εκλογές εδώ και χρόνια για άλλους- έδειχνε ότι δεν θα είχε καμία σχέση με τον περίπατο του Τζάστιν Τριντώ το 2015. Ήταν μια προεκλογική εκστρατεία στην οποία κυριάρχησε η εικόνα των αρχηγών και λιγότερο το μήνυμα και οι πολιτικές. Ο πρωθυπουργός Τριντώ δέχτηκε την πιο σκληρή κριτική για την πολιτική του σε σχέση με τους αυτόχθονες πληθυσμούς και το ζήτημα των αγωγών που θα κατασκευαστούν για να μεταφέρουν πετρέλαιο από την πολιτεία της Αλμπέτρα στα λιμάνια της Βρετανικής Κολομβίας, μέχρι το πιο επιφανειακό αλλά ταυτόχρονα πολύ άσχημο για την εικόνα του δημοφιλούς Τριντώ επεισόδιο με τις φωτογραφίες που τον έδειχναν μασκαρεμένο με μαύρη μπογιά από την εποχή που ήταν δάσκαλος σε ιδιωτικό σχολείο πριν είκοσι χρόνια. Ο αρχηγός του Συντηρητικού Κόμματος Άντριου Σίαρ μοιάζει με τον προκάτοχό του και πρωθυπουργό για δέκα χρόνια, 2005-2015, Χάρπερ αλλά με χαμόγελο και εξίσου άνευρος. Για τους λόγους αυτούς, αλλά και για το σκάνδαλο με τη μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία SNC Λαβαλέν από το Κεμπέκ, δεν υπήρχε περίπτωση να επαναληφθεί ο θρίαμβος του Τριντώ και των Φιλελευθέρων το 2015. Το σκάνδαλο με την καταδίκη της κατασκευαστικής εταιρείας που η κυβέρνηση προσπάθησε να γλιτώσει από το πρόστιμο οδήγησε σε παραίτηση δύο από τις πιο δυναμικές παρουσίες στην κυβέρνηση του Τριντώ, η μία από τις υπουργούς στη θέση της γενικής εισαγγελέως και αυτόχθων της Βρετανικής Κολομβίας, η οποία και εκλέχτηκε ως ανεξάρτητη στις πρόσφατες εκλογές.

Στήριξη με ανταλλάγματα

Κάθε εκλογή έχει τουλάχιστον έναν κερδισμένο, μόνο που σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι το πρώτο κόμμα. Το 2011 ήταν το «πορτοκαλί ρεύμα» των Νέων Δημοκρατών με την εντυπωσιακή τους παρουσία, το 2015 το ρεύμα Τριντώ παρέσυρε τους Συντηρητικούς αλλά και τους Νέους Δημοκράτες, και το 2019 οι Πράσινοι κέρδισαν λίγο περισσότερες ψήφους αλλά τρεις έδρες και πρώτη φορά στον Ατλαντικό Καναδά. Αυτή είναι εξάλλου η μοίρα των μικρών κομμάτων σε ένα πλειοψηφικό σύστημα. Παρ’ όλα αυτά, το μικρό καινούργιο κόμμα του Μισέλ Μπαρνιέρ, το Λαϊκό Κόμμα, στέρησε κάποια μικρά ποσοστά από τους Συντηρητικούς, ενώ και το κόμμα του Κεμπέκ επίσης «έκοψε» κάποιες ψήφους από τους Φιλελεύθερους στην πολιτεία του Κεμπέκ. Ο μεγάλος κερδισμένος ωστόσο είναι το Μπλοκ Κεμπεκουά, το οποίο επέστρεψε δυναμικά και θα κληθεί να στηρίξει σε κάποιες περιπτώσεις την κυβέρνηση μειοψηφίας του Τριντώ αλλά μένει να δούμε με ποια ανταλλάγματα. Στο Τορόντο, ειδικά στα προάστια που έβγαλαν τον συντηρητικό πρωθυπουργό στις επαρχιακές εκλογές, τον υπερσυντηρητικό και λαϊκιστή Νταγκ Φορντ, κρίνονται συνήθως οι εκλογές. Οι Φιλελεύθεροι κράτησαν το Οντάριο αλλά η χώρα συνολικά φαίνεται να διαιρείται σε ανατολικό - δυτικό Καναδά, διαχωρισμός που έχει να φανεί από το 1972, όταν πρωθυπουργός εκλεχτηκε ο πατέρας Τριντώ, Πιέρ Έλιοτ. Η εικόνα της χώρας, διαιρεμένη, εγείρει προβληματισμούς για το πόσο οικονομικές διαφορές, ειδικά στις δυτικές πολιτείας Αλμπέρτα και Σασκάτσουαν, θα υπονομεύσουν τη δυνατότητα του Τριντώ να κυβερνήσει, καθώς δεν έχει ούτε έναν βουλευτή από τις δυτικές αυτές πολιτείες, οι οποίες παράγουν και τεράστιες ποσότητες πετρελαίου. Η πίεση των τελευταίων ημερών προς τους ψηφοφόρους του NDP να μην επιτρέψουν στους Συντηρητικούς να επιστρέψουν στην εξουσία, η στρατηγική ψήφος, όπως τη χαρακτήρισε ο μοναδικός στην ιστορία του Καναδά παλιός πρωθυπουργός του Οντάριο από το NDP, Μπομπ Ρέι, έκανε τη διαφορά, καθώς πολλοί ψηφοφόροι που θα στήριζαν τους Νέους Δημοκράτες είτε -πιο πιθανό- θα ενίσχυαν ακόμα περισσότερο τους Πράσινους, ψήφισαν τους Φιλελεύθερους του Τριντώ.

Ανεκπλήρωτη υπόσχεση

Ιστορικά, κανένα κόμμα δεν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας χωρίς να πάρει το 38,5% των ψήφων και το πρώτο κόμμα, οι Συντηρητικοί, πήραν λίγο πάνω από 34% και 121 έδρες, ενώ οι Φιλελεύθεροι πήραν περίπου 33% αλλά 157 έδρες (13 λιγότερες από όσες χρειάζονται για αυτοδυναμία). Το αποτέλεσμα δείχνει μια ακόμη φορά τις αδικίες του πλειοψηφικού συστήματος και θυμίζει την ανεκπλήρωτη υπόσχεση του Τριντώ να αλλάξει το εκλογικό σύστημα. Το Μπλοκ Κεμπεκουά αύξησε το ποσοστό του κατά 3,6% σε 8,3% και 32 έδρες, άνοδος κατά 22 έδρες από τις εκλογές του 2015. «Νομίζω ότι πάμε καλά», είπε αστειευόμενος ο Φρανσουά Μπλανσέ, αρχηγός του κόμματος, το οποίο τώρα κυριαρχεί και στην εκπροσώπηση της πολιτείας στην ομοσπονδιακή βουλή. To Kεμπέκ δικαιούται και σύντομα θα έχει όλα τα δικαιώματα της αυτονομίας, είπε ο πετυχημένος Μπλανσέ. Η άνοδος του Μπλοκ δεν σημαίνει απαραίτητα την επιστροφή του εθνικισμού και του κινήματος της απόσχισης, ενισχύει όμως όσους, όπως ο Μπλανσέ, διεκδικούν περιθώρια αυτονομίας από την κεντρική κυβέρνηση της Οτάβα. Το κόμμα του θα αποτελέσει, μαζί με τους Νέους Δημοκράτες, λύση σταθερότητας σε πολλά νομοσχέδια που θα χρειαστεί να περάσει ο πρωθυπουργός Τριντώ. Το ζήτημα της αυτονομίας επομένως επιστρέφει και οπλίζει τους πολιτικούς του γαλλόφωνου Καναδά με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για διαφορετική σχέση με τον ομοσπονδιακό Καναδά, «ισότιμοι συνέταιροι και ελεύθεροι πάνω απ’ όλα», όπως είπε ο Μπλανσέ. Το αν αυτό το αποτέλεσμα ήταν προάγγελος εξελίξεων, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε, αλλά σίγουρα έχει βάρος για την κυβέρνηση μειοψηφίας που θα σχηματιστεί.

Το κόμμα των Συντηρητικών βγήκε πρώτο σε ψήφους αλλά συγκέντρωσε μόνο 121 έδρες (σε σύνολο 338). Η πικρή αυτή νίκη, αντί να ενισχύσει τον Σιαρ, μάλλον θα προκαλέσει τους αντιπάλους του να σκεφτούν να αμφισβητήσουν την προεδρία του την ερχόμενη άνοιξη. Ο ίδιος πάντως, στον λόγο του, εμφανίστηκε «έτοιμος» να κυβερνήσει όταν πέσει η κυβέρνηση του Τριντώ, ενώ αυτή ακόμα δεν είχε σχηματιστεί. Ο αρχηγός των Νέων Δημοκρατών, Τζάγκμιτ Σινγκ, ο πρώτος μη λευκός αρχηγός κόμματος και Σιχ, έπρεπε να πείσει το κόμμα και τους υποστηρικτές του ότι θα μπορούσε να κοντράρει τον Τριντώ. Το κόμμα ττων Νέων Δημοκρατών έχασε 17 έδρες και η δύναμή του μειώθηκε στις 24 και συγκέντρωσε 15,8% των ψήφων, μειωμένο κατά 3,8%. Δεν πρόκειται βέβαια για επιτυχία παρά μόνο για την εδραίωση του Τζάγκμιτ Σινκ στην αρχηγία του κόμματος, καθώς είναι οι πρώτες εκλογές στις οποίες πήρε μέρος ως αρχηγός. Αν και τελικά δεν κατάφερε να πείσει περισσότερους Καναδούς να τον ψηφίσουν και να στηρίξουν την πλατφόρμα του κόμματος, πολλά θα κριθούν από τη στάση του Σινγκ και του κόμματος στα νομοσχέδια που θα προτείνει η κυβέρνηση και από το αν θα καταφέρει να στρέψει πιο αριστερά την κυβέρνηση του Τριντώ.

Κενές θριαμβολογίες απ’ όλους

Οι ομιλίες των τριών αρχηγών, εκτός του Μπλανσέ, ήταν απογοητευτικές. Κενές θριαμβολογίες, ευχαριστίες (απαραίτητες) προς τους εθελοντές της καμπάνιας, ανυπαρξία κριτικού λόγου (οι χαμένοι) και έλλειψη βασικής συνεννόησης, καθώς οι τρεις αρχηγοί μιλούσαν ταυτόχρονα σε ζωντανή μετάδοση προκαλώντας απορία και αμηχανία ακόμα και στα τηλεοπτικά στούντιο, που τελικά έδειξαν, όπως μάλλον όφειλαν, τον Τριντώ. Οι ομιλίες έμοιαζαν περισσότερο με λόγους προεκλογικής εκστρατείας, σαν να μην είχαν γίνει οι εκλογές. Όλοι εκτός από το Κόμμα του Κεμπέκ έχασαν, σε μια πολύ πιο διαιρεμένη χώρα, μεταξύ ανατολικού και δυτικού Καναδά, μεταξύ πόλεων και αγροτικών περιοχών, αλλά και μεταξύ των αραιοκατοικημένων περιοχών του βόρειου Καναδά, που κατοικείται κυρίως από αυτόχθονες, οι οποίοι εκεί ψήφισαν Νέους Δημοκράτες και Φιλελεύθερους, και του πολυπληθέστερου Νότου. Η αντοχή της κυβέρνησης θα φανεί από τα πρώτα νομοσχέδια, με τη δυνατότητα της αντιπολίτευσης να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης, και θα αναγκάσει τον Τριντώ να συνεργάζεται. Η χρυσή περίοδος του Τριντώ τέλειωσε τουλάχιστον προς το παρόν, καθώς δεν αποκλείεται στις επόμενες εκλογές να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων και την αυτοδυναμία. Πάντως, με 65% συμμετοχή, λίγο χαμηλότερα από το 68% του 2015, οι Καναδοί φαίνεται ότι πιέζουν τους Φιλελεύθερους να βρουν λύσεις μαζί με την αντιπολίτευση σε τεράστια θέματα που απασχολούν τη χώρα όπως η κλιματική αλλαγή, η χρηματοδότηση του συστήματος υγείας, η αδυναμία πολλών οικογενειών να αγοράσουν σπίτι και η φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων, τα δικαιώματα των αυτόχθονων Καναδών και ο νόμος 21 που έχει περάσει το Κεμπέκ και απαγορεύει σε δημόσιους υπαλλήλους (και εκπαιδευτικούς) να φορούν θρησκευτικά ενδύματα, όπως μαντίλες και τουρμπάνια. Με την ισχύ που απέκτησε το Μπλοκ του Κεμπέκ, είναι απίθανο ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα αμφισβητήσει τον νόμο στο ανώτατο δικαστήριο. Δυστυχώς, σε μεγάλο βαθμό τα θέματα αυτά απουσίασαν από την προεκλογική εκστρατεία, είναι σίγουρο ωστόσο ότι θα προκαλέσουν τριγμούς στην κυβέρνηση μειοψηφίας του Τριντώ και στην προσπάθειά του να βρει συμβιβαστικές λύσεις με την αντιπολίτευση.

* Ο Σάκης Γκέκας διδάσκει στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Γιορκ στο Τορόντο

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL