Λόγος γίνεται για το μόλις κυκλοφορημένο έργο του Τάκη Μαστρογιαννόπουλου “Η Άνοδος και η πτώση των Εργατικών Διεθνών. Β΄ Κύκλος: Η 2η Σοσιαλιστική Διεθνής” (εκδόσεις Τόπος). Το βιβλίο είναι η αναμενόμενη συνέχεια μιας τριλογίας, το πρώτο μέρος της οποίας κάλυπτε την 1η Διεθνή των Μαρξ και Ένγκελς (εκδόσεις Τόπος, 2013) και το επόμενο θα αφιερωθεί στην 3η Κομμουνιστική Διεθνή.
Το μεγάλο διάστημα ανάμεσα στους δύο τόμους είναι κι αυτό, με τον τρόπο του, μια μαρτυρία για τον τεράστιο μόχθο που έχει αφιερώσει ο συγγραφέας σ’ αυτό που αντιπροσωπεύει ξεκάθαρα ένα έργο ζωής. Στις 750 σελίδες του παρακολουθούμε τη δαιδαλώδη και ορμητική άνοδο του εργατικού κινήματος σε όλες τις χώρες και τις ηπείρους στην περίοδο ύπαρξης της 2ης Διεθνούς, από την ίδρυσή της το 1889 ως τη διάλυσή της με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μπροστά στα μάτια μας παρελαύνουν γνωστές ηγετικές μορφές του παγκόσμιου σοσιαλισμού, από τους Λένιν, Πλεχάνοφ και Τρότσκι ως τους Κάουτσκι, Λούξεμπουργκ, Ζορές και Λαφάργκ. Αλλά παρουσιάζονται πλήθος άλλες λιγότερο γνωστές φυσιογνωμίες με καίριο ρόλο στην άνδρωση του προλεταριακού ταξικού αγώνα σε κάθε χώρα, που οι λεπτομέρειες της ζωής και της δράσης τους εντυπωσιάζουν τον αναγνώστη.
Ο προηγούμενος τόμος ανέτεμνε μια περίοδο κατά την οποία το εργατικό κίνημα είχε μόλις αρχίσει να εμφανίζεται ανεξάρτητα στο ιστορικό προσκήνιο. Στις περισσότερες χώρες, με εξαίρεση τη Γερμανία, οι επαναστάτες έμοιαζαν περισσότερο με κλειστές, αυτοαναφορικές σέχτες, μη έχοντας ακόμη αποκτήσει δεσμούς με τον λαό. Η συντριβή της Κομμούνας της Παρισιού και ο θρίαμβος της ευρωπαϊκής αντίδρασης, που οδήγησαν και στη διάλυση της 1ης Διεθνούς, έκαναν να φαίνεται πως ίσως το εργατικό κίνημα αντιπροσώπευε κάτι παροδικό και χωρίς προοπτική.
Σε αντιπαράθεση, η εποχή της 2ης Διεθνούς χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση των μαζικών σοσιαλιστικών κομμάτων και των μαζικών ταξικών συνδικάτων. Η εργατική τάξη αγωνίζεται και πετυχαίνει σε πολλές χώρες σημαντικές κατακτήσεις, όπως η καθολική ψηφοφορία και το οκτάωρο. Αλλά ταυτόχρονα, και παρότι ο μαρξισμός κυριαρχεί για ένα διάστημα, γίνεται αισθητή η ικανότητα των κυρίαρχων τάξεων να διαβρώνουν με τις παραχωρήσεις τα ανώτερα εργατικά στρώματα και τις ηγεσίες, κάτι που θα οδηγήσει τελικά με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τη Διεθνή στην υποταγή στις ιμπεριαλιστικές αστικές τάξεις και τη διάλυση. Έτσι ολοκληρώνεται ένας κύκλος με πλούσια διδάγματα, του οποίου οι αντιθέσεις και τα διλήμματα αναπαράγονται έκτοτε ποικιλότροπα ως τις μέρες μας.
Πληροφορίες: Εκδόσεις Τόπος, Πλαπούτα 2 και Καλλιδρομίου, [email protected], τηλ. 210 8222835, βιβλιοπωλείο τηλ. 210 3221580.
