του Φραγκίσκου Καλαβάση*
Διότι και πάλι περί περιτυλίγματος της πολιτικής πρόκειται. Κατ’ όνομα εκπαιδευτικής, αλλά χωρίς λειτουργική σχέση με το περιεχόμενο, τις διεργασίες και τη νοημοσύνη της Εκπαίδευσης. Είτε αφορά τα ΑΕΙ είτε την προσχολική εκπαίδευση. Δεν θέτει γνωσιακούς στόχους, ανθρωπιστικές αναφορές ή κοινωνικές προτεραιότητες. Μόνον ετικέτες σε διαδικασίες. Επικεντρώνει και πάλι στις εξετάσεις διαλογής για τα πανεπιστήμια. Εκπλήσσεται δήθεν από το κάτω από τη βάση ποσοστό. Δηλώνει περήφανα πως θα επαναφέρει τις βάσεις. Αποσιωπώντας το ποσοστό. Η σχολική αποτυχία είναι μια άγνωστη λέξη για τους επιτελείς του υπουργείου. Άγνωστο φαινόμενο για την πολιτική ηγεσία. Το σημαντικό είναι η βαθμολογία του σημαιοφόρου. Και τα δίδακτρα του Κινέζου φοιτητή Φιλοσοφίας.
Το περιτύλιγμα της εκπαιδευτικής μας πολιτικής είναι κίβληλο, που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή) αγυρτικώς εξαπατά1. Γιγαντώνεται, ενώ μικραίνει. Και αντίστροφα. Όπως διά των συγχωνεύσεων, παλιότερα με το Αθηνά. Μητροπολιτικός γιγαντισμός αντί περιφερειακού σχεδιασμού. Δείχνει πολύχρωμα εμπορικό, ενώ γίνεται μονόχρωμα εθνικιστικό. Και αντίστροφα. Προβάλλει αυτοτέλεια για τα ΑΕΙ, ενώ τα μετασχηματίζει σε χρηματιστηριακά προϊόντα. Διά της νέας απόπειρας των συμβουλίων από δωρητές και μετόχους. Με την εκχώρηση του μάνατζμεντ. Θωρακίζει από το παρεμπόριο τσιγάρων, τους ναρκοτραφικάντες και τις προβοκάτσιες. Ταυτόχρονα επιβάλλει στην επιστήμη της Ιστορίας να υπηρετεί το εθνικιστικό αφήγημα. Διά της κατάργησης του ασύλου. Με ασυλία στις fake ιστορίες.
Το περιτύλιγμα της εκπαιδευτικής πολιτικής είναι πομπώδες για να είναι αδιαφανές. Επιδειξιομανές και αναποτελεσματικό. Αποθαρρύνει την ανάληψη πρωτοβουλιών και τη συνεργασία. Λόγω άγνοιας ή σκοπιμότητας. Δυσχεραίνει τη διαπερατότητα ιδεών, πολιτισμικών αξιών και καινοτόμων ιδεών προς την κοινωνία. Εγκλωβίζει τα σεξιστικά και φυλετικά στερεότυπα στις σχολικές μονάδες. Λειτουργεί αντίστροφα από το πορώδες, νοήμον και ευέλικτο περιβάλλον που επιχειρούν να διαμορφώσουν οι εκπαιδευτικές δομές. Ως μανθάνοντες οργανισμοί, που εξελίσσονται μαζί με τις γνώσεις και τις τεχνολογίες που παράγουν. Σε όλα τα επίπεδα και τις βαθμίδες. Με τις ερευνητικές τους κατευθύνσεις, τις επιστημονικές ανταλλαγές και τις εκπαιδευτικές εμπειρίες. Χτίζοντας την άφοβη ακαδημαϊκή τους ταυτότητα. Την ανοιχτή στην κοινωνία.
Απαθές περιτύλιγμα
Το περιτύλιγμα της εκπαιδευτικής μας πολιτικής είναι απαθές. Δίχως ίχνος ενδιαφέροντος για το σύγχρονο επιστημονικό περιεχόμενο της εκπαίδευσης και της έρευνας. Για την διεπιστημονική τους σύσταση. Για την ψηφιακή τους ανασύνθεση. Χωρίς καμία επίγνωση για το σύγχρονο περιβάλλον των δομών της εκπαίδευσης στο μεταίχμιο τοπικότητας και οικουμενικότητας. Για τις δικτυακές συνθήκες της επιστημονικής και μηχανικής δημιουργίας, για τις γνωστικές και αξιακές συγκρούσεις και τις συνεργασίες που σημαίνουν την μάθηση. Χωρίς καμία ευαισθησία για τις αυξανόμενες προσδοκίες της κοινωνίας από την εκπαίδευση στην ψηφιακή εποχή. Για τους νέους, επικίνδυνους αποκλεισμούς και διαχωρισμούς ανάμεσα σε ανθρώπους και πολιτισμούς. Για την κλιματική αλλαγή και την ερημοποίηση της υπαίθρου. Για τις τεράστιες ροές πληθυσμών στις μεγαλουπόλεις. Για την ανάγνωση και αξιοποίηση των μεγάλων δεδομένων σε μια κοινωνική οργάνωση της ανοχής και συμπερίληψης της ποικιλίας.
Πρόκειται για ένα ύπουλο και τοξικό περιτύλιγμα. Εισέρχεται μέσα στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης και αναπαράγεται μέσα του. Στεγανοποιεί τις μαθησιακές διεργασίες και τυποποιεί τη διδακτική πρακτική. Αφυδατώνει το αξιακό περιεχόμενο της επιστημονικής γνώσης και ανάγει σε κριτήριο εγκυρότητας το τυπικό περίβλημα. Με τυποποίηση των διαδικασιών για να υπάρξει πιστοποίηση των προγραμμάτων. Αξιολόγηση της πιστοποιημένης τυποποίησης για να είναι τα ΑΕΙ συγκρίσιμα, εμπορεύσιμα.
Ρητορεία αλλόκοτη
Τα πρόσωπα των υπουργών γίνονται κι αυτά περιτύλιγμα των επιλογών τους. Με ρητορεία αλλόκοτη. Απευθύνονται στον μαγικό τηλεοπτικό τους καθρέφτη. Παραμορφώνουν την ποικιλία των εκπαιδευτικών μας πραγματικοτήτων κατά το δοκούν. Εναλλάσσουν ετικέτες για το δημόσιο πανεπιστήμιο, όπως τις ονομασίες του υπουργείου Παιδείας. Μοιράζουν αρμοδιότητες γραφειοκρατικής διαχείρισης και ευρωπαϊκά κονδύλια, χωρίς καμία σύνδεση με προϋποθέσεις του εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Χωρίς συνάρθρωση των στόχων με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς κατευθύνσεις. Χωρίς αξιοποίηση των μελετών και των πειραματισμών για νέα μοντέλα εκπαιδευτικής διακυβέρνησης. Μοντέλα που εστιάζουν στην ποιότητα των εκπαιδευτικών δομών, της επικοινωνίας, της προσβασιμότητας και της συμμετοχής. Μοντέλα που εστιάζουν στην αποτελεσματικότητα των λειτουργιών, τη σύνδεση με την αγορά εργασίας και με τις κοινωνικές ανάγκες.
* Ο Φραγκίσκος Καλαβάσης είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
1Αναφορά στο ποίημα του Κ.Π. Καβάφη Απολλώνιος ο Τυανεύς εν Ρόδω (1925)
