Δυσάρεστη και αρνητική εμφανίζεται η συνολική εικόνα για την προστασία του περιβάλλοντος, αν και καταγράφονται αξιόλογες θετικές εξελίξεις όπως η επέκταση του Δικτύου Natura 2000 και η ίδρυση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο. Με αυτά τα λόγια περιέγραψε το βασικό συμπέρασμα της 14ης ετήσιας έκθεσης 2018 "Η περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα" ο διευθυντής του WWF Ελλάς Δ. Καραβέλλας.
Τα επιμέρους συμπεράσματα της 264σέλιδης έκθεσης, που φέτος εκδόθηκε σε συνεργασία με την εταιρεία περιβαλλοντικού δικαίου "Νόμος + Φύση", παρουσίασαν σε συνέντευξη Τύπου χθες η υπεύθυνη πολιτικής Θ. Νάντσου και ο νομικός συντονιστής της οργάνωσης Γ. Χασιώτης.
Όπως αναφέρθηκε, οι κακές επιδόσεις της χώρας αποτυπώνονται στη συνέχιση της θλιβερής πρωτιάς με εκκρεμείς 11 υποθέσεις μη συμμόρφωσης ως προς την πρωτόδικη απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τη δεύτερη χειρότερη θέση ως προς τον αριθμό των 27 υποθέσεων, βρίσκονται σε προδικαστικό στάδιο για παραβιάσεις του περιβαλλοντικού δικαίου και ορατό κίνδυνο την επιβολή μεγάλων χρηματικών προστίμων.
Μέχρι τον φετινό Ιούλιο ο λογαριασμός είχε φτάσει τα 104 εκατ. ευρώ. αποκλειστικά για την προβληματική διαχείριση πάσης φύσεως αποβλήτων. Παρά ταύτα, η παράνομη απόρριψη στερεών αποβλήτων συνεχίζεται. Εκτιμάται ότι ετησίως 160.000 τόνοι στερεών αποβλήτων καταλήγουν στις χωματερές.
Η έκθεση κάνει λόγο για ευνοιοκρατικό, ελαστικό και αδιαφανές αδειοδοτικό πλαίσιο στις σεισμικές έρευνες και εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου που θέτει σε άμεσο κίνδυνο το θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον της χώρας, λειτουργώντας εις βάρος της περιβαλλοντικής ασφάλειας.
Ως μείζον θέμα αναδεικνύει την εξαίρεση από την υποχρέωση εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις περιοχές παραχώρησης κατά την πρώτη φάση εργασιών σεισμικής έρευνας, ενώ χαρακτηρίζει υποβάθμιση του θεσμικού πλαισίου προστασίας της φύσης το γεγονός ότι η έρευνα και η εξόρυξη υδρογονανθράκων επηρεάζει άμεσα πάνω από 100 προστατευόμενες περιοχές σε όλη τη χώρα.
Για τη συμφορά στο Μάτι υπογραμμίστηκε ότι αυτή κατέδειξε τις συνέπειες της αυθαίρετης και της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά και τις συνέπειες από ένα σύστημα δασοπυρόσβεσης που εξακολουθεί να βασίζεται στην καταστολή και όχι στην πρόληψη.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Γ. Χασιώτης, αν είχε τηρηθεί η νομιμότητα και είχε διασφαλιστεί η ελεύθερη πρόσβαση στον αιγιαλό, πιθανότατα κάποιες ζωές να μην είχαν χαθεί, υπενθυμίζοντας πως στη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου, η οποία θεσμοθετήθηκε το 2003 με Προεδρικό Διάταγμα του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ, η παραλιακή ζώνη στο Μάτι, ως περιοχή δεύτερης κατοικίας, ανήκει στη Ζώνη Θ1, όπου η μοναδική επιτρεπόμενη χρήση είναι η εξυπηρέτηση των λουομένων.
Όσον αφορά τις οικιστικές πυκνώσεις (συστάδες αυθαιρέτων σε δάση και δασικές εκτάσεις) που έχουν εξαιρεθεί προς το παρόν από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, σημείωσε ότι στη Ραφήνα πρόκειται για απομονωμένες οικίες που συνδέονται κατά έναν περίεργο τρόπο, ενώ στη Μάνδρα βρίσκονται στη λεκάνη που επλήγη και "πιο δασικές δεν γίνεται", καθώς φέρουν την ένδειξη Δ.Δ. (δασικές στις αεροφωτογραφίες του 1945 και στις πρόσφατες) και αναδασωτέες.
Οι ομιλητές χαρακτήρισαν σκανδαλώδη την κάλυψη με διατάξεις τυπικού νόμου διάφορων έργων και δραστηριοτήτων που στερούνται απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων σε μεγάλους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας (π.χ. ξενοδοχειακά καταλύματα, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής σε μη διασυνδεδεμένα νησιά και λατομεία διάφορων κατηγοριών).
Δεν παρέλειψαν να αναφερθούν στην τραγικά υποστελεχωμένη υπηρεσία των επιθεωρητών περιβάλλοντος και "πολιτικά εξαρτημένη από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος".
Επ' αυτού ο ειδικός γραμματέας Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Δ. Δερματάς αντέτεινε ότι η πηγή εναύσματος για ελέγχους καταγγελιών προς τους επιθεωρητές μπορεί να είναι η πολιτική ηγεσία, όμως η πρώτη πηγή προς αυτήν είναι οι καταγγελίες συλλογικοτήτων ή περιβαλλοντικών οργανώσεων που έχουν προηγηθεί. Συμπλήρωσε δε ότι πρώτη φορά από πέρυσι έχει καταρτιστεί πενταετές σχέδιο περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων.
Κομβική η επέκταση του Δικτύου Natura 2000
Στις θετικές εξελίξεις ανά τομέα εντάσσονται:
Φύση και βιοποικιλότητα: Χαρακτηρίζεται σημαντικό ορόσημο η επέκταση του Δικτύου Natura 2000 και ο νόμος για τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Με την επέκταση αυτή η Ελλάδα εκπληρώνει τον ευρωπαϊκό και τον παγκόσμιο στόχο.
Ενέργεια: Νευραλγικής σημασίας θεωρείται η ίδρυση του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, που θα χρηματοδοτείται από τα δημόσια έσοδα δημοπράτησης δικαιωμάτων CO2. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της Ε.Ε. που αξιοποιεί αυτά τα έσοδα για τη χρηματοδότηση της μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο. Παράλληλα, ο νόμος για τις ενεργειακές κοινότητες που ανοίγει τον δρόμο για κοινωνική συμμετοχή στην αποκεντρωμένη παραγωγή ΑΠΕ.
Χωρικός σχεδιασμός: Μεταφορά στην εθνική νομοθεσία της Οδηγίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό με σαφή κατεύθυνση για ενιαία αντιμετώπιση του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου. Παραμένει ωστόσο αδικαιολόγητη η μη κύρωση του πρωτοκόλλου της Βαρκελώνης για την ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης, την οποία έχει κυρώσει η Ε.Ε. από το 2008, σημειώνεται στην έκθεση.
