Η αναβάθμιση του παραγκωνισμένου σώματος επιθεώρησης περιβάλλοντος, δόμησης, ενέργειας και μεταλλείων σε ειδική γραμματεία Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών ΥΠΕΝ και οι νέες διοικητικές δομές για τον έλεγχο υλοποίησης του χωρικού σχεδιασμού (χωροταξικού και πολεοδομικού), αλλά και εποπτείας στην παραγωγή του κτισμένου περιβάλλοντος είναι οι εμβληματικές αλλαγές στο νέο οργανόγραμμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Αυτό έρχεται να αντικαταστήσει το προηγούμενο του 2014 και έχει ήδη αποτυπωθεί σε σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, έχει υποβληθεί για έλεγχο νομιμότητας στο ΣτΕ και αναμένεται να εγκριθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Στον νέο οργανισμό η Γενική Γραμματεία Περιβάλλοντος γίνεται "αυτόνομη", όπως και η Γενική Γραμματεία Διοίκησης (διοικητικές, οικονομικές, νομικές υπηρεσίες κ.ά.), καθώς μέχρι τώρα συνυπήρχαν σε μία. Έτσι, αυτές προστίθενται στις δύο υφιστάμενες Γενικές Γραμματείες του ΥΠΕΝ.
Η νέα Ειδική Γραμματεία συνενώνει τους επιθεωρητές περιβάλλοντος, δόμησης και κατεδαφίσεων, ενέργειας, μεταλλείων, ενώ ενσωματώνει και τη Διεύθυνση Ελέγχου Διακίνησης και Αποθήκευσης Καυσίμων. Στους στρατηγικούς σκοπούς της περιλαμβάνεται:
- Η προαγωγή της εφαρμογής της κείμενης περιβαλλοντικής, πολεοδομικής και ενεργειακής νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος.
- Η μέριμνα για την πρόληψη και αποκατάσταση ζημιών στο περιβάλλον.
- Ο έλεγχος των κτηρίων ως προς την εφαρμογή του οικοδομικού και κτηριοδομικού κανονισμού και για την αποτροπή της αυθαίρετης δόμησης και την ενεργειακή απόδοσή τους.
- Ο έλεγχος της εφαρμογής της μεταλλευτικής και λατομικής νομοθεσίας.
- Η προαγωγή της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων σε μεταλλευτικές και λατομικές επιχειρήσεις σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και τον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών (ΚΜΛΕ).
- Ο έλεγχος της διακίνησης και αποθήκευσης πετρελαιοειδών προϊόντων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
Όμως μέγα θέμα παραμένει η τραγική υποστελέχωση των σωμάτων αυτών. Π.χ., ο αριθμός των επιθεωρητών περιβάλλοντος για όλη την επικράτεια δεν ξεπερνά τους είκοσι, ενώ οι επιθεωρητές δόμησης είναι μόνο επτά (πέντε στη νότια Ελλάδα και δύο στη βόρεια), όπως και οι ενεργειακοί επιθεωρητές (τέσσερις στη νότια Ελλάδα και τρεις στη βόρεια).
Έλεγχος για την εφαρμογή του σχεδιασμού
Κατά τις προβλέψεις του σχεδίου νόμου για "τον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος" που συζητείται στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, οι υπηρεσίες σχεδιασμού του υπουργείου αποκτούν νέα αντικείμενα και αρμοδιότητες κυρίως επιτελικού χαρακτήρα. Έτσι, στη Γενική Διεύθυνση Χωρικού Σχεδιασμού προστίθεται νέα τρίτη, διεύθυνση, αυτή της "Εφαρμογής σχεδιασμού και ελέγχου δομημένου περιβάλλοντος". Ως επιχειρησιακός της στόχος περιγράφεται η παρακολούθηση της υλοποίησης εκπονούμενων μελετών χωρικού σχεδιασμού και η λήψη μέτρων για την εφαρμογή της νομοθεσίας και των πολιτικών του χωρικού σχεδιασμού". Η εν λόγω διεύθυνση απαρτίζεται από τρία τμήματα:
- Το Τμήμα Παρακολούθησης Χωρικού Σχεδιασμού με αντικείμενο την εποπτεία και τον έλεγχο των διαδικασιών υλοποίησης του πολεοδομικού σχεδιασμού, την ευθύνη για τη δημιουργία του μητρώου της ηλεκτρονικής πολεοδομικής ταυτότητας δήμων και την παρακολούθηση και λειτουργία του έργου «Ηλεκτρονική Πολεοδομία: Γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών για τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις της χώρας».
- Το Τμήμα Ελέγχου και Προστασίας Δομημένου Περιβάλλοντος και Ποιότητας Αστικού Χώρου, το οποίο τηρεί και διαχειρίζεται το μητρώο των ιδιωτών ελεγκτών δόμησης και διενεργεί την ηλεκτρονική κλήρωση για τον ορισμό τους. Επιπλέον, εποπτεύει, συντονίζει, παρακολουθεί και δίνει κατευθύνσεις για τα πορίσματα που εκδίδονται στις περιπτώσεις κατασκευών που παρανόμως "τακτοποιήθηκαν" βάσει της νομοθεσίας για τα αυθαίρετα. Ελέγχει επίσης την εφαρμογή της νομοθεσίας σε θέματα προσβασιμότητας και ελεύθερης κυκλοφορίας πεζών, ΑμεΑ και εμποδιζόμενων ατόμων σε κοινόχρηστους χώρους.
- Το Τμήμα Διασφάλισης Κοινοχρήστων Χώρων και Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης που, όπως μαρτυρά ο τίτλος του έχει την ευθύνη για την καταγραφή των εγκεκριμένων ή δεσμευμένων κοινόχρηστων χώρων που έχουν περιέλθει σε καθεστώς αυτοδίκαιης ή μη άρσης απαλλοτρίωσης και την ιεράρχησή τους, μεριμνά για τη δημιουργία ηλεκτρονικής ταυτότητας κοινόχρηστων χώρων των δήμων, ενώ χειρίζεται "όλα τα θέματα που αφορούν τη διαδικασία έλεγχου, έγκρισης και τεκμηρίωσης αιτημάτων μεταφοράς συντελεστή δόμησης και παροχής σχετικών οδηγιών".
Στις αρμοδιότητές του ανήκει, μεταξύ άλλων, και η εποπτεία και διαχείριση του ηλεκτρονικού αρχείου και των ονομαστικών τίτλων μεταφοράς συντελεστή δόμησης, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων. Από τη Γενική Διεύθυνση Πολεοδομίας και τη Διεύθυνση Τοπογραφικών Εφαρμογών αυτονομείται πλήρως και μετακομίζει στη Γενική Γραμματεία η Διεύθυνση Γεωχωρικών Πληροφοριών [αποτελείται από τρία τμήματα: Εθνικής Υποδομής Γεωχωρικών Πληροφοριών (ΕΥΓΕΠ), Προτύπων και Προδιαγραφών Γεωχωρικών Δεδομένων Χωρικού Σχεδιασμού, Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Διαχείρισης Γεωχωρικών Δεδομένων και Ανάπτυξης Υποδομών Γεωχωρικών Πληροφοριών].
Στη Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων το ένα από τα τέσσερα τμήματά της, αυτό των Αδειοδοτήσεων, αναλαμβάνει την τήρηση και ενημέρωση ηλεκτρονικού αρχείου των αδειών δόμησης, την έκδοση και προώθηση διοικητικών πράξεων για την εκτέλεση οικοδομικών εργασιών και ειδικών κατηγοριών έργων. Ακόμη μεριμνά "για την έγκριση αρχιτεκτονικών, στατικών, ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) μελετών και μελετών του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων (ΚΕΝΑΚ) για κτήρια οργανωμένων κοινωνικών στεγαστικών προγραμμάτων".
Με το νέο οργανόγραμμα, η Διεύθυνση Νομοθετικού Έργου επανέρχεται στο σώμα της διοίκησης, καθώς με τον ισχύοντα οργανισμό είχε χαρακτηριστεί αυτοτελές σώμα και υπάγονταν απευθείας στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου. Οι αρμόδιες υπηρεσίες για την προστασία της φύσης, οι οποίες “συγκατοικούσαν” στην ίδια διεύθυνση με αρμοδιότητα τη διαχείριση των αποβλήτων, αποκτούν εφεξής... ζωτικό χώρο, καθώς δημιουργείται η Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας με δύο τμήματα (Προστατευόμενων Περιοχών και Βιοποικιλότητας).
Επίσης, διορθώνεται και άλλος ένας παραλογισμός. Η εποπτεία κατάρτισης των δασικών χαρτών και η αξιοποίηση των πληροφοριών τους ανήκαν στη Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος... Τώρα επιστρέφουν στη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος της Γραμματείας Περιβάλλοντος.
