Με έξι χρόνια καθυστέρηση οδεύει στη Βουλή προς κύρωση το έβδομο πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την προστασία της Μεσογείου. Αυτό αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών της, υπεγράφη το 2008 στη Μαδρίτη και έχει τεθεί σε ισχύ από τον Μάρτιο του 2011.
Το πρωτόκολλο επιτάσσει την εκπόνηση και εφαρμογή εθνικής στρατηγικής μέσω διαχειριστικών σχεδίων και προγραμμάτων για τον παράκτιο χώρο. Ως βασικό εργαλείο προστασίας και ολοκληρωμένης διαχείρισης των ακτών προβάλλει τον καθορισμό ζώνης πλάτους κατ’ ελάχιστον 100 μέτρων, στην οποία θα απαγορεύεται η δόμηση "λαμβάνοντας υπόψη τις περιοχές, οι οποίες επηρεάζονται άμεσα και αρνητικά από την αλλαγή του κλίματος και τους φυσικούς κινδύνους".
Όπως ορίζεται στο άρθρο 8 του κυρωτικού σχεδίου νόμου, προκειμένου να διατηρηθούν τα παράκτια φυσικά ενδιαιτήματα, τοπία, φυσικοί πόροι και οικοσυστήματα, τα συμβαλλόμενα μέρη καθορίζουν στις παράκτιες περιοχές ζώνη πλάτους τουλάχιστον 100 μέτρων, η οποία θα υπολογίζεται "από την υψηλότερη χειμερινή ίσαλη γραμμή". Εφόσον από την εθνική νομοθεσία προβλέπονται αυστηρότερα μέτρα, αυτά διατηρούνται.
Η αδιαφορία για την κύρωση του πρωτοκόλλου από τις προηγούμενες κυβερνήσεις προφανώς συνδέεται και με τη διάταξη του χωροταξικού σχεδίου για τον τουρισμό, η οποία, σε αντίθεση με την πάγια νομολογία του ΣτΕ για απόσταση άνω των 100 μέτρων εξαιτίας της ευαισθησίας των παράκτιων συστημάτων, συρρίκνωσε την απόσταση των κτισμάτων από τη γραμμή του αιγιαλού στα 50 μέτρα για το σύνολο του παράκτιου χώρου και των νησιών.
Ως γνωστόν, το χωροταξικό του 2009 και το αναθεωρημένο επί τα χείρω του 2013 έχουν ακυρωθεί από το ΣτΕ για τυπικούς λόγους...
Οι εξαιρέσεις
Από τον παραπάνω περιορισμό δόμησης εξαιρούνται, για λόγους δημόσιου συμφέροντος, έργα σε περιοχές "που παρουσιάζουν ιδιαίτερους γεωγραφικούς ή άλλους τοπικούς περιορισμούς, ειδικά σχετικούς με την πυκνότητα πληθυσμού ή τις κοινωνικές ανάγκες, όταν η οικοδόμηση ατομικών κατοικιών, η αστική ανάπτυξη ή η οικονομική ανάπτυξη προβλέπονται από εθνικά νομικά μέσα".
Στο σχέδιο νόμου, το οποίο έχει υπογραφεί ήδη από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Σταθάκη και τον αναπληρωτή υπουργό Σ. Φάμελλο, ως παράκτια ζώνη ορίζεται η "γεωμορφολογική περιοχή εκατέρωθεν της ακτογραμμής στην οποία η αλληλεπίδραση μεταξύ του θαλάσσιου και του χερσαίου τμήματος αποκτά τη μορφή πολύπλοκων συστημάτων οικολογικών στοιχείων και πόρων αποτελούμενων από βιοτικές και αβιοτικές συνιστώσες που συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν με τις ανθρώπινες κοινότητες και τις σχετικές κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες"...
Η εθνική στρατηγική πατάει σε ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης, καθορίζει στόχους, προτεραιότητες, παράκτια οικοσυστήματα που χρήζουν διαχείρισης, απαριθμεί τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, το κόστος τους, ενώ καθορίζει χρονοδιαγράμματα εφαρμογής.
Η αναγκαιότητα κύρωσης και εφαρμογής του Πρωτοκόλλου απορρέει και από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο. Ήτοι:
* Από τον κυρωτικό Νόμο 3022/2002 της Σύμβασης της Βαρκελώνης, καθώς αναφέρει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προάγουν την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων ζωνών, λαμβάνοντας υπόψη την προστασία των περιοχών οικολογικού και αισθητικού ενδιαφέροντος και την ορθολογική και βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων.
* Από τη Σύμβαση Πλαίσιο του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (Νόμος 2205/1994), που ορίζει πως τα συμβαλλόμενα μέρη αναπτύσσουν και επεξεργάζονται κατάλληλα και ολοκληρωμένα σχέδια για τη διαχείριση των παράκτιων ζωνών.
* Από τη συμφωνία των Παρισίων της σύμβασης - πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, την οποία η Ελλάδα κύρωσε με τον Νόμο 4426/2016, όπου υπογραμμίζεται η ανάγκη διασφάλισης της ακεραιότητας όλων των οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των ωκεανών και των θαλασσών μέσω της λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Μέχρι τώρα, το Πρωτόκολλο έχει κυρωθεί από την Ισπανία, τη Γαλλία, την Κροατία, τη Σλοβενία, την Αλβανία, το Ισραήλ, το Μαυροβούνιο, το Μαρόκο, τη Συρία και την Ευρωπαϊκή Ένωση...
Θαλάσσιο χωροταξικό
Η κύρωση του Πρωτοκόλλου, λογικά, θα ανοίξει τον δρόμο για την κατάθεση στη Βουλή ακόμη ενός νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ το οποίο είχε δοθεί για διαβούλευση τον Νοέμβριο του 2016 για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Αυτό ενσωματώνει την Οδηγία 2014/89/ΕΚ «Περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό», με τη σχετική προθεσμία να έχει εκπνεύσει.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που τίθεται για τα κράτη - μέλη από την Οδηγία, η εφαρμογή του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το Μάρτιο του 2021.
Υπενθυμίζεται ότι η σύμβαση της Βαρκελώνης υιοθετήθηκε από τις χώρες της Μεσογείου και την τότε ΕΟΚ το 1976 με σκοπό τον συντονισμό των δράσεών τους και τη λήψη όλων των κατάλληλων μέτρων για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ρύπανσης της Μεσογείου Θάλασσας και την προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος. Η σύμβαση κυρώθηκε από την Ελλάδα το 1978, έτος το οποίο και τέθηκε σε ισχύ, ενώ ακολούθησαν και άλλες τροποποιήσεις.
