Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Εκθεση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών / Έκθεση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών: Η οικονομία ανακάμπτει, οι κοινωνικές ανισότητες μειώνονται
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εκθεση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών / Έκθεση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών: Η οικονομία ανακάμπτει, οι κοινωνικές ανισότητες μειώνονται

Ένας από τους βασικούς στόχους του ΣΥΡΙΖΑ όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας ήταν να αντιμετωπίσει τη φτωχοποίηση μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού, η οποία είχε προέλθει από τη διακυβέρνηση Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ και την υλοποίηση των δύο πρώτων Μνημονίων. Και μάλιστα με τον πλέον λανθασμένο τρόπο, όπως παραδέχτηκε ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πριν λίγες μέρες, με αποτέλεσμα να διασωθούν οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες εις βάρος των πολιτών της Ελλάδας. Ωστόσο, όπως φαίνεται και από τα τελευταία στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, η ζοφερή αυτή κατάσταση άρχισε να αλλάζει σταδιακά από το 2015.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το τελευταίο Δελτίο Κοινωνικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών, το οποίο συντάχθηκε σε μια περίοδο όπου η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε πορεία ανάκαμψης. Έπειτα από πέντε έτη βαθιάς ύφεσης, η οικονομία σταθεροποιήθηκε (2015-2016) και πλέον καταγράφει για τρίτο συνεχή χρόνο θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης (2017-2019), ενώ οι προβλέψεις όλων είναι ότι θα συνεχιστεί η πορεία ανάπτυξης και μετά τη φετινή χρονιά.

Το πέρασμα της οικονομίας στη φάση της ανάκαμψης αλλά και συγκεκριμένες παρεμβάσεις κοινωνικής πολιτικής έχουν ήδη αρχίσει να καταγράφονται και στους κοινωνικούς δείκτες, όπως φαίνεται από τα διαθέσιμα στοιχεία για τα έτη 2016-2017, κάτι το οποίο δημιουργεί την πεποίθηση ότι η κατάσταση θα εμφανίζεται ακόμη πιο βελτιωμένη για το 2018 και το 2019.

Είναι ενδεικτικό πως το 2013 το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα έφτασε στο ιστορικά υψηλό 27,5%. Έκτοτε, η ανεργία έχει καταγράψει σημαντική υποχώρηση, με το ποσοστό ανεργίας να έχει μειωθεί κατά 8,3 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ κατά την τελευταία τετραετία ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 400.700 άτομα. Οι μακροχρόνια άνεργοι (διάρκεια ανεργίας άνω των 12 μηνών) παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση κατά τη διάρκεια της κρίσης και αποτελούν την πλειονότητα των ανέργων. Παρουσιάζουν ωστόσο και τη μεγαλύτερη μείωση της μάζας τους από το 2015 και μετά (-61,6 χιλ. το 2015, -61,4 χιλ. το 2016, -66,7 χιλ. το 2017). Μειώσεις παρουσιάζουν και οι υπόλοιπες κατηγορίες, με βάση τη διάρκεια ανέργων, 0-5 μήνες και 6-11 μήνες.

Κοινωνική διάσταση

Ας δούμε όμως και επιπλέον στοιχεία για την κοινωνική διάσταση της πολιτικής που ακολούθησε ο ΣΥΡΙΖΑ. Το 2017 το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει υλικές στερήσεις μειώθηκε για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης, ο συντελεστής εισοδηματικής ανισότητας Gini κατέγραψε τη μεγαλύτερη μείωση από την έναρξη της κρίσης και το ποσοστό του πληθυσμού της χώρας που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις διαμορφώθηκε στο χαμηλότερο ποσοστό από την έναρξη της κρίσης. Ιδιαίτερα ο κίνδυνος παιδικής φτώχειας σημείωσε τη μεγαλύτερη υποχώρηση πλησιάζοντας τα προ κρίσης επίπεδα.
Στο πλαίσιο αυτό, μέτρα πολιτικής μόνιμου χαρακτήρα και όχι εφάπαξ παροχών, όπως η δέσμη που ανακοινώθηκε την 7η Μαΐου από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, που περιλαμβάνει την καταβολή επιπρόσθετης συντάξιμης αποδοχής σε ετήσια βάση, τη μετάταξη πληθώρας καταναλωτικών αγαθών από τον μεσαίο στο χαμηλό συντελεστή κ.ά., όπως και την αντίστοιχη μείωση στους λογαριασμούς κατανάλωσης ενέργειας από τα νοικοκυριά, εντάσσονται σε έναν κύκλο προοδευτικής αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Τα παραπάνω, μαζί με άλλα, τα οποία και σε αναπτυξιακούς όρους δύνανται να μεταφραστούν σε αύξηση διαθέσιμου εισοδήματος και καταναλωτικής ζήτησης, αναμένεται βραχυμεσοπρόθεσμα να αποτυπωθούν σε επίπεδο κοινωνικών δεικτών.

Η "Αυγή" της Κυριακής παρουσιάζει τα στοιχεία της έκθεσης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών που δείχνουν τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και την ανάκαμψη της οικονομίας.

Ιατρικές ανάγκες

Το 2017 στην Ελλάδα ο δείκτης ανικανοποίητων ιατρικών αναγκών κατέγραψε μείωση κατά 3,1 ποσοστιαίες μονάδες (από 13,1% το 2016, σε 10% το 2017). Πρόκειται για την πρώτη και ιδιαίτερα έντονη υποχώρηση του δείκτη από την έναρξη της κρίσης (το 2010 ανερχόταν στο 5,5%) και αποδίδεται στα μέτρα για την ιατροφαρμακευτική κάλυψη όλων των ανασφάλιστων πολιτών.

Έρευνα και ανάπτυξη

Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2017 ανήλθαν σε 2.033 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 278,8 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2016. Ο Δείκτης Έντασης Δαπανών έρευνα και ανάπτυξη (δαπάνες έρευνα και ανάπτυξη ως % ΑΕΠ) αυξήθηκε περαιτέρω από 1,01% το 2016 σε 1,14% το 2017. Η αυξητική πορεία των δαπανών για Ε&Α, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, κατά την τελευταία τριετία 2015-2017, δείχνουν ότι η Ελλάδα θα επιτύχει τον εθνικό στόχο της στρατηγικής Ευρώπη 2020 για Δείκτη Έντασης έρευνα και ανάπτυξη ίσο με 1,2% το 2018.

Το 2013 το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα έφτασε στο ιστορικά υψηλό 27,5%. Έκτοτε, η ανεργία έχει καταγράψει σημαντική υποχώρηση, με το ποσοστό ανεργίας να έχει μειωθεί κατά 8,3 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ κατά την τελευταία τετραετία ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 400.700 άτομα.

Η πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης / κατάρτισης στους νέους ηλικίας 18-24 ετών παρουσιάζει εντονότερη πτωτική τάση στην Ελλάδα σε σχέση με την Ε.Ε.-28. Το 2018 ο μέσος όρος στην Ε.Ε.-28 ανέρχεται στο 10,6% ενώ, στην Ελλάδα βρίσκεται στο 4,9%. Το ποσοστό για τους άνδρες διαμορφώνεται στο 7,1% και για τις γυναίκες στο 4,9%.

Νέοι ηλικίας 15-24

Πριν από την έναρξη της κρίσης, το ποσοστό των νέων ηλικίας 15-24 που βρίσκεται εκτός απασχόλησης, κατάρτισης και εκπαίδευσης στην Ελλάδα βρισκόταν περίπου στα ίδια επίπεδα με αυτά του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2009: 12,4%). Ωστόσο, με το ξέσπασμα της κρίσης το ποσοστό αυτό εκτινάχθηκε στην Ελλάδα, για να φτάσει στο μέγιστο σημείο το 2013 (20,4%). Το 2017 ο συγκεκριμένος δείκτης NEET υποχώρησε στο 15,3%, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης της Ε.Ε.-28 εμφανίζεται και αυτός μειωμένος στο 10,9%.

Κατώτατος μισθός

Την 1η Φεβρουαρίου αυξάνεται ο κατώτατος μηνιαίος μισθός κατά 10,9% και καταργείται ο υποκατώτατος μισθός των νέων εργαζόμενων κάτω των 25 ετών για τους οποίους αντιστοιχεί σε αύξηση 27,4%. Πρόκειται για την πρώτη αύξηση μισθών από το 2012.

Αξίζει να αναφερθεί ότι τον πρώτο μήνα ισχύος του νέου, αυξημένου κατώτατου μισθού, τον Φεβρουάριο του 2019, καταγράφηκαν ρεκόρ νέων θέσεων εργασίας από το 2001 (σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο των προηγούμενων ετών) καθώς και αύξηση της πλήρους απασχόλησης (συγκριτικά με τον Φεβρουάριο του 2018).

Αδήλωτη εργασία

Η αδήλωτη εργασία παρουσιάζει συνεχή υποχώρηση. Συγκεκριμένα, τα τελευταία τρία χρόνια έχει μειωθεί πάνω από 10 ποσοστιαίες μονάδες, από 19,17% που ήταν το 2014 σε 8,94% το 2018. Αυτό φαίνεται να οφείλεται στην ενίσχυση του προσωπικού του ΣΕΠΕ κατά 35%, την εντατικοποίηση των ελέγχων για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας με τη συμβολή πλέον των πληροφοριακών συστημάτων του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης αλλά και την αυστηροποίηση των προστίμων, παράλληλα όμως με τη θέσπιση κινήτρων για νόμιμες προσλήψεις των παραβατικών επιχειρήσεων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ αρχικά η θέσπιση αυστηρών προστίμων στις παραβατικές επιχειρήσεις είχε σημαντική επίδραση στον περιορισμό της αδήλωτης εργασίας, σταδιακά η συγκεκριμένη παραβατικότητα, ενώ φαίνεται να υποχωρεί στην πραγματικότητα άρχισε να υποκαθίσταται από την υποδηλωμένη εργασία. Ωστόσο, από τον Σεπτέμβριο του 2018 έχει ενεργοποιηθεί ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή στην οποία οι εργοδότες οφείλουν να δηλώνουν ηλεκτρονικά τις υπερωρίες και την υπερεργασία των εργαζομένων. Η συγκεκριμένη εφαρμογή διευκολύνει τη διενέργεια συστηματικών και στοχευμένων ελέγχων από το ΣΕΠΕ για τον εντοπισμό της υποδηλωμένης εργασίας. Ήδη την πρώτη χρονιά εφαρμογής του νέου τρόπου δήλωσης των υπερωριών έχουν δηλώσει υπερωρίες διπλάσιος αριθμός επιχειρήσεων για υπερδιπλάσιο αριθμό εργαζομένων σε σύγκριση με πριν.

Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης

Το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης (ΚΕΑ) θεσπίστηκε τον Ιούλιο του 2016 και αποτελεί τη ναυαρχίδα των προνοιακών πολιτικών για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το ΚΕΑ τέθηκε σε πλήρη εθνική εφαρμογή τον Μάρτιο του 2017 και ανήλθε σε 550 εκατ. ευρώ, το 2018 αυξήθηκε σε 791 εκατ. ευρώ και για την περίοδο 2019-2022 έχει προγραμματιστεί δαπάνη ύψους 850 εκατ. ευρώ ανά έτος.

Οικογενειακά επιδόματα και vouchers

Τα οικογενειακά επιδόματα σταδιακά ενισχύθηκαν και το 2018 ανήλθαν σε 1,1 δισ. ευρώ. Για το διάστημα 2019-2022 έχουν προγραμματιστεί δαπάνες ύψους 960 εκατ. ευρώ ανά έτος.

Οι αξίες τοποθέτησης (vouchers) για βρεφονηπιακούς σταθμούς παρουσιάζουν συνεχή αύξηση κατά την τελευταία τετραετία, με στόχο τα επόμενα χρόνια οι βρεφονηπιακοί σταθμοί να καλύπτουν 150.000 παιδιά. Το σχολικό έτος 2014-2015 ανήλθαν σε 79.928, ενώ το 2018-2019 σε 127.026.

Δαπάνες Κοινωνικής Προστασίας

Η πλειονότητα των δαπανών για την κοινωνική προστασία παρουσιάζει αύξηση το 2017, ενώ αρκετές επιμέρους κατηγορίες δαπανών αυξάνονται για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης και αρκετές επιμέρους κατηγορίες δαπανών αυξάνονται για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης. Ειδικότερα, οι κοινωνικές δαπάνες για την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση (1.030 εκατ. ευρώ) το διάστημα 2016-2017.

Ακολουθούν οι δαπάνες για επιζώντες (χηρεία) με αύξηση κατά 737 εκατ. ευρώ κατά το ίδιο διάστημα, οι δαπάνες για ασθένεια / αναπηρία με αύξηση 148 εκατ. ευρώ, οι δαπάνες για κατοικία με αύξηση 30 εκατ. ευρώ και για την ανεργία με αύξηση κατά 19 εκατ. ευρώ.

Άνιση κατανομή εισοδήματος

Ο δείκτης άνισης κατανομής εισοδήματος (συντελεστής Gini) το 2017 κατέγραψε τη μεγαλύτερη μείωση από την έναρξη της κρίσης, κατά 0,9 της ποσοστιαίας μονάδας, από 34,3 το 2016 σε 33,4 το 2017. Σημειώνεται ότι από την έναρξη της κρίσης άρχισε να υποχωρεί για πρώτη φορά το 2015, ενώ εξαιτίας της μεγάλης μείωσης το 2017 διαμορφώθηκε στα προ κρίσης επίπεδα του 2008.

Το 2017 το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει υλικές στερήσεις1 μειώθηκε για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης υποχωρώντας κατά 1,3 ποσοστιαίες μονάδες, από 22,4% το 2016 σε 21,1% το 2017. Πιο συγκεκριμένα, με βάση τις ηλικιακές κατηγορίες τη μεγαλύτερη υποχώρηση παρουσίασε το ποσοστό για τα παιδιά (0-17 ετών) κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες, από 26,7% το 2016 σε 23,8% το 2017 και ακολουθεί το ποσοστό για την ηλικιακή ομάδα 18-64 ετών, το οποίο μειώθηκε κατά 1,6 ποσοστιαίες μονάδες, από 23,7% το 2016 σε 22,1% το 2017.

1 Πληθυσμός που αντιμετωπίζει οικονομική δυσκολία σε τουλάχιστον τέσσερις από τις εννέα διαστάσεις υλικής υστέρησης που συνθέτουν τον δείκτη: 1) Δυσκολίες ανταπόκρισης στην πληρωμή πάγιων λογαριασμών, όπως ενοίκιο ή δόση δανείου, πάγιοι λογαριασμοί (ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, φυσικού αερίου κ.λπ.), δόσεις πιστωτικών καρτών ή δόσεις δανείου για οικοσκευή, διακοπές κ.ά., ή αγορές με δόσεις κύριας κατοικίας, 2) οικονομική αδυναμία για πληρωμή μιας εβδομάδας διακοπών, 3) οικονομική αδυναμία για διατροφή που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη ημέρα κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης θρεπτικής αξίας, 4) οικονομική αδυναμία για αντιμετώπιση έκτακτων, αλλά αναγκαίων δαπανών αξίας περίπου 384 ευρώ, 5) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν τηλέφωνο (περιλαμβάνεται και το κινητό τηλέφωνο), 6) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν έγχρωμη τηλεόραση, 7) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν πλυντήριο ρούχων, 8) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν Ι.Χ. επιβατηγό αυτοκίνητο και 9) οικονομική αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL