Πίσω από τις εξελίξεις φαίνεται ότι «τρέχει» το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τις οικονομικές επιπτώσεις της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και με το τελευταίο πακέτο παρεμβάσεων η Ελλάδα βάζει στην οικονομία πολύ μικρότερη δέσμη μέτρων σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες -από 5 έως 8 φορές σε όρους ΑΕΠ.
Φυσικά το ζήτημα δεν είναι μόνο το ότι είναι ανεπαρκές στο σύνολό του, αλλά και το ότι πλήττει τους εργαζομένους με κίνδυνο να αυξηθεί η -ήδη μεγαλύτερη σε επίπεδο Ευρωζώνης- ανεργία στην Ελλάδα. Πέραν αυτού του σημαντικού ζητήματος δημιουργούνται πολλές αρρυθμίες σε πολλά επίπεδα της οικονομικής ζωής, τα οποία παραμένουν στον «αέρα» (όπως με ποιον τρόπο θα ενισχυθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις) και το αν υπάρχει ένα πλάνο για την ανάσχεση των ακυρώσεων στον τουρισμό, ώστε να μην χαθεί και η καλοκαιρινή περίοδος.
Πόσο χάνει το ΑΕΠ από τον τουρισμό
Άλλωστε το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) ούτε λίγο ούτε πολύ προβλέπει πως η συρρίκνωση του τουριστικού τομέα και των εσόδων του ως αποτέλεσμα της πανδημίας του κορωνοϊού θα προκαλέσει μεταξύ άλλων:
* Επιβράδυνση της ανάπτυξης τουλάχιστον κατά 0,83 εκατοστιαία μονάδα.
* Συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 1,076 δισ. ευρώ.
* Μείωση της απασχόλησης κατά 38.284 θέσεις εργασίας ή κατά 0,88%.
* Αύξηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου κατά 56%.
Οι αριθμοί αυτοί, ημέρα με την ημέρα, αναθεωρούνται επί τα χείρω καθιστώντας τους κάτι σαν «ευνοϊκό» σενάριο, αφού βασίζεται στις μετριοπαθείς προβλέψεις ότι οι διεθνείς ταξιδιωτικές εισπράξεις θα μειωθούν μόλις κατά 8%, όπως είχε συμβεί το 2003 με την επιδημία του SARS.
Η σύγκριση με το 2010
Την ίδια ώρα φαίνεται πως δεν έχει γίνει κατανοητό από την κυβέρνηση ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο για μια διαφορετικού τύπου κρίση σε σχέση με το 2010. Κυρίως διότι, αν η περίοδος της επέκτασης του κορωνοϊού είναι σχετικά σύντομη (ολιγόμηνη), τότε συνεπάγεται ότι ολόκληρο το πακέτο μέτρων θα πρέπει να ληφθεί εδώ και τώρα! Και αυτό λόγω του ότι δε θα είναι επαρκής η διαχείριση σε μια χρονική περίοδο ετών, και μάλιστα σε μια οικονομία που βρισκόταν σε ανάκαμψη ύστερα από μια δεκαετή κρίση.
Η μεγάλη συμμετοχή του τουρισμού στο ελληνικό ΑΕΠ, καθώς η Ελλάδα είναι με βάση την τελευταία ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ η 6η πιο εξαρτημένη από αυτόν οικονομία μεταξύ των 35 κρατών - μελών, επιβάλλει μια ουσιαστική και πολύπλευρη στήριξή του κλάδου, ο οποίος στην περίοδο της οικονομικής ύφεσης τη χώρας στήριξε σχεδόν μόνος του την οικονομική δραστηριότητα.
Ας δούμε όμως ποια είναι η συσχέτιση στον τουρισμό με το 2010. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), τα τουριστικά έσοδα το 2019 διαμορφώθηκαν στα 18,2 δισ. ευρώ ή 9,7% του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές. Τα αντίστοιχα μεγέθη το 2010 ήταν στα 9,6 δισ. ευρώ ή 4,3% του ΑΕΠ. Συνεπώς η σχετική άμεση βαρύτητα της τουριστικής βιομηχανίας στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα είναι πολύ υψηλότερη σήμερα σε σχέση με το παρελθόν.
Λόγω της έντονης εποχικότητας που χαρακτηρίζει τον συγκεκριμένο οικονομικό κλάδο, οι μήνες με την υψηλότερη συνεισφορά στα ετήσια τουριστικά έσοδα είναι ο Ιούνιος, ο Ιούλιος, ο Αύγουστος και ο Σεπτέμβριος. Κατά μέσον όρο τα τελευταία εννέα χρόνια οι προαναφερθέντες μήνες συνεισέφεραν σωρευτικά το 73,9% των ετήσιων τουριστικών εσόδων.
Για παράδειγμα, από τα 18,2 δισ. ευρώ των ετήσιων ταξιδιωτικών εισπράξεων το 2019, τα 13,3 δισ. ευρώ αφορούσαν την περίοδο Ιουνίου - Σεπτεμβρίου 2019. Ως εκ τούτου η διάρκεια της παρούσας κρίσης του κορωνοϊού (Covid-19) είναι καθοριστικής σημασίας για την πορεία των τουριστικών εσόδων.
Και μάλιστα όταν η Ελλάδα εξαρτάται και από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στον τομέα των εμπορευμάτων εκτός πετρελαιοειδών η Ε.Ε. - 28 απορροφά, σύμφωνα με σχετική μελέτη της Eurobank, το 67,7% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων, με την οικονομία της Ιταλίας να συνεισφέρει τις 12,3 ποσοστιαίες μονάδες του προαναφερθέντος μεριδίου.
Σύγκριση με άλλες χώρες
Όλα αυτά οδηγούν μοιραία στο να αναπτύσσονται σενάρια ύφεσης στην ελληνική οικονομία. Άλλωστε μηδενική ανάπτυξη για το 2020 προβλέπει για την ελληνική οικονομία η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Μένει να φανεί αν τα αποσπασματικά μέτρα που έλαβε αυτές τις μέρες η κυβέρνηση θα δημιουργήσουν ένα ακόμη πιο αρνητικό πλαίσιο (σε σύγκριση με αυτό που θα έπρεπε να κάνει) οδηγώντας την εικόνα ακόμη και σε ύφεση. Ούτως ή άλλως η εκτίμηση της ΤτΕ στηρίζεται στην υπόθεση ότι οι επιπτώσεις θα περιοριστούν στα δύο πρώτα τρίμηνα του έτους...
Μοιραίο είναι επίσης να αναρωτηθεί κάποιος πώς είναι δυνατόν η ελληνική κυβέρνηση να λαμβάνει ένα από τα μικρότερα πακέτα στην Ευρωζώνη και να υπάρχει προσδοκία από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης να μην επέλθει η ύφεση. Εδώ φαίνεται πως θα επέλθει σε χώρες με πιο ισχυρές οικονομίες, οι οποίες έλαβαν πιο ισχυρά δημοσιονομικά πακέτα.
Όπως εκτιμά η Bank of America, η μείωση του πραγματικού ΑΕΠ στην Ευρωζώνη, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ισπανία θα είναι της τάξης του -1,7%, -1,5%, -1,7%, -2,2% και -1,9% αντίστοιχα.
