Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
18.2°C22.0°C
1 BF 47%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.7°C21.2°C
2 BF 57%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C19.4°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
18.8°C21.5°C
1 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.9°C18.4°C
2 BF 63%
Το βαλκανικό πρόβλημα των εξορύξεων χρυσού
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το βαλκανικό πρόβλημα των εξορύξεων χρυσού

Της Κυριακής Μάλαμα*

Οι εξορύξεις χρυσού ταλαιπωρούν τη Χαλκιδική εδώ και δεκαετίες, ενώ προβληματίζουν τη Βόρεια Ελλάδα συνολικά, τα τελευταία τουλάχιστον δέκα χρόνια. Τα σχέδια αυτά στη Χαλκιδική αποτέλεσαν τη σταδιακή διεύρυνση μιας πολυετούς μεταλλευτικής δραστηριότητας, που λάμβανε χώρα αρχικά στα Μαντεμοχώρια και η οποία έπειτα μεταβλήθηκε σε υπόγεια εξόρυξη χρυσού στην Ολυμπιάδα, με στόχο να διευρυνθεί η δραστηριότητα αυτή και στις Σκουριές με ανοιχτό κρατήρα, αλλά και στις Σάπες της Ροδόπης, στο Πέραμα του Έβρου, στα Κρούσια και στο Πάικο του Κιλκίς.

Η συζήτηση γύρω από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις έχει εμβαθύνει αρκετά και όλοι πλέον γνωρίζουν τις καταστροφικές επιπτώσεις που έχουν οι εξορύξεις χρυσού για τους φυσικούς πόρους. Αντίστοιχη συζήτηση έχει γίνει και σε σχέση με το γεγονός ότι πρόκειται για υφεσιακές επενδύσεις, οι οποίες καταστρέφουν τους υπόλοιπους παραγωγικούς τομείς, καθώς είναι αδύνατον σε περιοχές εξόρυξης χρυσού να αναπτυχθεί τουρισμός και πρωτογενής παραγωγή. Όλα τα παραπάνω είναι γνωστά. Αυτό που ενδεχομένως δεν έχει αναλυθεί τόσο πολύ είναι ότι η πληγή των εξορύξεων χρυσού δεν είναι ελληνικό, αλλά βαλκανικό πρόβλημα και σε αυτή τη διάσταση θα πρέπει πλέον να δουλέψουμε.

H Eldorado Gold έχει εμπλοκή σε εξορύξεις χρυσού στη Σερβία, η οποία είναι η πιο εκτεθειμένη χώρα σε αυτό τον τύπο επενδύσεων στα Βαλκάνια, και συγκεκριμένα στις περιοχές Shanac, Copper Canyon και Gradina. Στην πολύπαθη αυτή χώρα έχουν ξεκινήσει ή σχεδιάζουν εξορυκτικές δραστηριότητες πάνω από 50 ακόμα πολυεθνικές μεταλλευτικές εταιρίες και κονσόρτια. Επίσης, η Eldorado Gold βρίσκεται στη Ρουμανία, όπου στην περιοχή της Τρανσυλβανίας σχεδιάζεται ανοικτός κρατήρας. Την εξόρυξη στο συγκεκριμένο σημείο είχε αναλάβει παλαιότερα η εταιρία Aurul και τώρα η Eldorado. Το πρόβλημα των εξορύξεων χρυσού αντιμετωπίζει και η Βουλγαρία, όπου η καναδικών συμφερόντων εταιρία Dundee Precious Metals διατηρεί δύο εξορυκτικά πεδία, ένα στο Krumovgrad και ένα στο Chelopeck (καθώς και ένα στην περιοχή Bor της Σερβίας).

Η Ρουμανία και η Τουρκία (θύμα της Eldorado Gold κι αυτή) έχουν επίσης βιώσει δύο από τα μεγαλύτερα ατυχήματα που συνδέονται με την εξόρυξη χρυσού στα Βαλκάνια. Το 2000, μία γιγάντια λίμνη τελμάτων κατέρρευσε στη Ρουμανία με αποτέλεσμα να χυθεί τεράστια ποσότητα κυανίου στον ποταμό Someș και η ρύπανση αυτή να διαχυθεί μέχρι την Ουγγαρία και τη Σερβία μέσα από τους ποταμούς Tisza και Δούναβη. Το συγκεκριμένο ατύχημα περιγράφηκε ως το χειρότερο στα Βαλκάνια μετά το Τσέρνομπιλ. Το 2012 στην Τουρκία και συγκεκριμένα στην εξόρυξη χρυσού της Eldorado Gold στην περιοχή της Περγάμου διαπιστώθηκε τεράστια διαρροή κυανίου σε νερό, αέρα και έδαφος. Πρόκειται για το δεύτερο εξίσου σημαντικό περιβαλλοντικό ατύχημα που σχετίζεται με τις εξορύξεις χρυσού στην περιοχή μας τα τελευταία χρόνια.

Ένα βασικό ερώτημα προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση. Στις περιοχές αυτές των Βαλκανίων που εγκαταστάθηκαν μεταλλεία χρυσού επήλθε τελικά οικονομική ανάπτυξη; Η απάντηση φαίνεται ξεκάθαρα στην περίπτωση της Σερβίας. Το ΑΕΠ της Σερβίας συνολικά ανέρχεται περίπου στα 50 δισεκατομμύρια δολάρια (το 1/4 περίπου του αντίστοιχου ελληνικού), τη στιγμή που διενεργούνται εξορύξεις σε πάνω από 300 σημεία της χώρας.

Η εξορυκτική βιομηχανία είναι μία από τις βασικές δραστηριότητες της οικονομίας της Σερβίας. Το ΑΕΠ ανά κάτοικο εκεί ανέρχεται περίπου στις 5000 δολάρια, στο 1/3 δηλαδή του αντίστοιχου ελληνικού. Στη Βουλγαρία, επίσης, στην περιοχή των εξορύξεων, το ποσοστό φτώχειας είναι εξαιρετικά υψηλό, ιδιαίτερα στην περιοχή του Krumovgrad (περιοχή με έντονο το μουσουλμανικό στοιχείο), η οποία παρεμπιπτόντως βρίσκεται στα σύνορα με την Ελλάδα. Στη Ρουμανία, στην περιοχή του ατυχήματος της Baia Mare (κοντά σε περιοχή με μειονοτικό πληθυσμό Ρομά), το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της ακραίας φτώχειας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας αγγίζει το 30%. Και στη Χαλκιδική, όμως, στην περιοχή της μεταλλευτικής ζώνης, η οικονομία έχει αντιστρόφως ανάλογη πορεία με την αντίστοιχη στις περιοχές εκτός μεταλλευτικών δραστηριοτήτων. Οι περιοχές της Χαλκιδικής, όπου έγιναν εξορύξεις δεν μπόρεσαν να αναπτύξουν τουρισμό, σε αντίθεση με τον υπόλοιπο Νομό. Το αποτέλεσμα είναι οι περιοχές της Βόρειας και Βορειοανατολικής Χαλκιδικής να υστερούν σε ανάπτυξη, παρά τις σχετικές υποσχέσεις των εταιριών εδώ και εξήντα χρόνια.

Το βαλκανικό, λοιπόν, πρόβλημα των εξορύξεων απαιτεί συντονισμό προσπαθειών και δυνάμεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί έναν προνομιακό χώρο για την ανάπτυξη αυτού του αγώνα. Προϋποθέτει τη χάραξη μιας κοινής πορείας με τους Βαλκάνιους συναδέλφους ευρωβουλευτές, με τα κινήματα των περιοχών που δοκιμάζονται από εξορύξεις και χρειάζεται τη στήριξη του διεθνούς περιβαλλοντικού κινήματος. Η μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή άλλωστε είναι και μάχη ενάντια στην εξόρυξη χρυσού, που αποστραγγίζει το νερό κι ερημοποιεί τη γη. Μία τέτοια πρωτοβουλία καλείται να λάβει και ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα στο επόμενο διάστημα με τις δυνάμεις του στην ευρωβουλή. Στόχος θα πρέπει να είναι μία μεγάλη συζήτηση με πολιτικούς, επιστήμονες, επιχειρηματίες, κατοίκους των περιοχών των Βαλκανίων που ταλανίζονται από τις εξορύξεις χρυσού.

Για να δημιουργηθεί ένα κοινό μέτωπο αγώνα, στο κοινό αυτό βαλκανικό πρόβλημα που απειλεί, εκτός από το φυσικό περιβάλλον, και όλη την υπόλοιπη ανθρωπογενή δραστηριότητα στις περιοχές που εγκαθίσταται, συμπεριλαμβανομένης και της οικονομίας.

Για να γίνει κατανοητό σε όλους πια ότι οι εξορύξεις χρυσού δεν αφήνουν οφέλη στις τοπικές οικονομίες, παρά μόνο στις πολυεθνικές που τις διαχειρίζονται. Η Χαλκιδική οφείλει να είναι -και θα είναι- πρωτοπόρος στην προσπάθεια για τη δημιουργία αυτού του βαλκανικού μετώπου.

* Βουλευτής Χαλκιδικής ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL