Έχω βαρεθεί να ακούω και να διαβάζω φράσεις όπως «τίποτα δεν είναι τυχαίο», «πάντα υπάρχει κάποιος λόγος» και άλλες παρόμοιες.
Αυτοί που τις λένε πέφτουν στο αμάρτημα, συνειδητά ή ασυνείδητα, ενός άκριτου ντετερμινισμού.
Με λίγα και, ίσως αφελή, λόγια να πω ότι ντετερμινισμός είναι η θεωρία που υποστηρίζει πως ό,τι συμβαίνει είναι προϊόν προηγούμενων συμβάντων που οδηγούν ακριβώς σ’ αυτό. Το τυχαίο και η ελεύθερη βούληση δεν υπάρχουν.
Πρώτα ο Νεύτωνας και αργότερα ο Λαπλάς υποστήριξαν τον ντετερμινισμό, που αργότερα πέρασε και στις κοινωνικές θεωρίες. Σήμερα πάντως πολλοί επιστήμονες, ιδιαίτερα της κβαντομηχανικής, αμφισβητούν πως όσα συμβαίνουν είναι προκαθορισμένα και εισάγουν τις έννοιες της τυχαιότητας και της απροσδιοριστίας στο σύμπαν.
Νά όμως που ένα είδος ντετερμινισμού έρχεται μέσα από μία έρευνα των ανθρώπινων σχέσεων. Το 1997 οι Αμερικανοί επιστήμονες Arthur και Elaine Aron δημοσιεύουν μία μελέτη με στόχο τη διερεύνηση των μηχανισμών που δημιουργούν οικειότητα στις ανθρώπινες σχέσεις. Χρησιμοποιούν ένα ερωτηματολόγιο 36 προσωπικών ερωτήσεων στο οποίο καλούνται να απαντήσουν φοιτητές. Δύο από αυτούς ερωτεύονται μεταξύ τους.
Το 2015 μια Αμερικανίδα καθηγήτρια Φιλολογίας, η Mandy Catron, δοκιμάζει το ερωτηματολόγιο με έναν συνάδελφό της που λίγο γνώριζε... και ερωτεύονται ο ένας τον άλλον. Δημοσιεύει την εμπειρία της στην εφημερίδα «N.Y. Times» (9.1.2015). Αυτό ήταν. Το ερωτηματολόγιο αποκτά μεγάλη δημοσιότητα και θεωρείται
πλέον «συνταγή» για τον έρωτα.
Οι ερωτήσεις είναι πολύ προσωπικές και αποκαλύπτουν τον μύχιο εαυτό τού ερωτώμενου. Τη σχέση με
τους γονείς, τις κρυφές ελπίδες, τις αποτυχίες, τις αδυναμίες, τα όνειρα, τους ανθρώπου που
θαυμάζει κ.ο.κ.
Όπως λέει ο καθηγητής Arthur Aron (εφημ. «Le Monde», 9.7.2018) αυτή «η ανταλλαγή πολύ προσωπικών δεδομένων»... αυτή η εγγύτητα μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να καταλήξει σε ερωτική σχέση».
Και συνεχίζει «Οι περισσότεροι πιστεύουν πως δεν ‘αποφασίζουν’ να ερωτευτούν. Ολόκληρη η κοινωνία
μας έχει συγκροτηθεί γύρω από τον μύθο του έρωτα που έρχεται ως διά μαγείας. Στην πραγματικότητα
όμως, δεν είναι τυχαίο».
Έτσι λοιπόν είναι λάθος σύμφωνα με τους Αμερικάνους ερευνητές να πει κάποιος-α «είμαι τυχερός-ή
που σε γνώρισα».
Όμως, τι θα ήταν ο έρωτας χωρίς ελεύθερη βούληση, τύχη και μαγεία;
Με αυτά τα καλοκαιρινά σάς αφήνω κι εγώ για διακοπές. Τα λέμε...
