Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Ο κλάδος της καθαριότητας μας αφορά
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο κλάδος της καθαριότητας μας αφορά

Της Έλενας Ψαρρέα*

Την ώρα που η τρόικα επέστρεψε και η κυβέρνηση προσπαθεί εναγωνίως να κρυφτεί από τα επικείμενα μέτρα, το υπουργείο Οικονομικών δονείται από τις φωνές των απολυμένων γυναικών. 595 καθαρίστριες από τις εφορίες όλης της χώρας, αλλά και από τα τελωνεία, το Γενικό Χημείο του Κράτους, απολύθηκαν με απόφαση της κυβέρνησης. Πρόκειται για εργαζόμενες τετράωρης απασχόλησης που εργάζονταν πάνω από 20 χρόνια, χωρίς η πλειονότητά τους, παρά τα τόσα χρόνια εργασίας, να έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, και με μηδαμινές πιθανότητες να ενταχθούν ξανά στην αγορά εργασίας.

Η κυβέρνηση, καταδικάζοντας σε ανέχεια εργαζόμενες και εργαζόμενους, ευαγγελίζεται την περίφημη ανάπτυξη. Παράλληλα, δίνει κυριολεκτικά την καθαριότητα σε ιδιωτικές εταιρείες με κόστος πολλαπλάσιο για το Δημόσιο, απολύοντας εργαζόμενες των οποίων οι υπηρεσίες κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Οι απολυμένες καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών, ύστερα από Κοινή Υπουργική Απόφαση συγκρότησαν πανελλαδικό συντονιστικό και είναι σε διαρκείς κινητοποιήσεις. Καθημερινά βρίσκονται έξω από το υπουργείο διεκδικώντας το αυτονόητο, το δικαίωμα στη ζωή, τη δουλειά τους. Σ' αυτές τις γυναίκες που καταδίκασαν χωρίς εισόδημα, το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις ήταν και το μοναδικό οικογενειακό εισόδημα, έτρεξε η κυβέρνηση να στείλει τα ΜΑΤ, για να προστατέψει δήθεν την τρόικα. Η απάντηση των καθαριστριών ήταν δυναμική: "Θα είμαστε κάθε μέρα στον δρόμο".

Ολοένα και περισσότερο φανερώνεται ο στόχος αυτής της κυβέρνησης, όταν χτυπάει βάναυσα τα ήδη πολλαπλώς πληττόμενα κομμάτια της κοινωνίας. Είναι γεγονός πως ο κλάδος της καθαριότητας έχει μπει στο στόχαστρο για να αποτελέσει τη "δεξαμενή" της διαθεσιμότητας - απολύσεων. Στα δημόσια σχολεία εργάζονται περίπου 3.000 εργαζόμενες αορίστου χρόνου, ενώ ακόμη 6.000 υπηρετούν με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή και ως ωρομίσθιες/οι. Οι καθαρίστριες με σύμβαση ορισμένου χρόνου είναι απλήρωτες από την έναρξη του σχολικού έτους 2013-2014, με αποτέλεσμα να τίθεται θέμα επιβίωσής τους. Ενώ θα έπρεπε να εργάζονται, στο σύνολό τους, με σταθερές, μόνιμες εργασιακές σχέσεις και να αμείβονται με αξιοπρεπείς μισθούς. Δουλεύουν με μερική απασχόληση τρεις ώρες, δύο ώρες, μερικές και μισή ώρα. Αμείβονται με πολύ λίγα χρήματα και μένουν απλήρωτες για μήνες.

Οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ., έχοντας φροντίσει να ενταχθεί ο κλάδος της καθαριότητας στο σχέδιο της ιδιωτικοποίησης του Δημοσίου, τώρα, ως σύμμαχοι, απειλούν και πάλι με τα συνεργεία καθαρισμού. Ήδη έχουν σταλεί στις εφορίες σημειώματα που επιτρέπουν τη σύναψη συμφωνίας με συνεργεία καθαρισμού με τελείως αδιαφανείς διαδικασίες. Γίνεται φανερό ότι η κυβέρνηση αδιαφορεί παντελώς για το κόστος που αναλαμβάνει το Δημόσιο απέναντι στις εταιρείες καθαρισμού και φυσικά για τις συνθήκες εργασίας που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες/οι σε αυτές.

Οι εταιρείες καθαρισμού, προκειμένου να βάλουν όσο περισσότερα χρήματα γίνεται στην τσέπη, συμπιέζουν τον μισθό των εργαζόμενων ακόμη και στο μισό των προβλεπομένων, ενώ σε πολλές περιπτώσεις δεν καταβάλλουν ένσημα. Οι παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας, στο όνομα των εταιρειών αυτών, όπως έχουν διαπιστωθεί από την Επιθεώρηση Εργασίας, είναι πολλές, ωστόσο συνεχίζουν να παίρνουν έργα στο Δημόσιο (νοσοκομεία, πανεπιστήμια, επιχειρήσεις κρατικών συμφερόντων). Οι καταγγελίες από τους εργαζόμενους/ες και το σωματείο τους (ΠΕΚΟΠ) αφορούν παραβιάσεις απέναντι στην καταβολή των αποδοχών τους, σε αλλαγή των όρων εργασίας, στα ωράρια εργασίας, σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης, υγιεινής, στις συνδικαλιστικές ελευθερίες, σε εκβιασμούς και τρομοκράτηση. Οι μετανάστριες/ες βρίσκονται στην πιο δύσκολη θέση μη γνωρίζοντας τα δικαιώματά τους.

Στις εταιρείες καθαρισμού, όπου στην ουσία δεν υπάρχουν συμβάσεις, δώρα, ασφάλιση, άδειες, θέλει η κυβέρνηση να στείλει τις εργαζόμενες καθαρίστριες που απολύει μέσω της διαθεσιμότητας. Οι καθαρίστριες/ές εργάζονται στις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα με μεγάλη ποικιλία εργασιακών σχέσεων: συμβάσεις αορίστου χρόνου, σχέσεις μίσθωσης έργου, αμοιβή με πάγια επιχορήγηση, σύμβαση ιδιωτικού δικαίου και άλλα. Σε κάθε περίπτωση, λιγότερο ή περισσότερο μόνιμες, οι καθαρίστριες είναι οι κατ' εξοχήν επισφαλείς εργαζόμενες του δημόσιου τομέα.

Ερώτηση του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει: Θα προχωρήσουν άμεσα οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας σε ελέγχους, ώστε να διαπιστωθεί αν ανασφάλιστες εργαζόμενες προσφέρουν υπηρεσίες καθαριότητας σε κτήρια δημόσιων οικονομικών υπηρεσιών; Θα λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι; Για ποιο λόγο σχεδιάζεται η ανάθεση του έργου της καθαριότητας των υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών σε ιδιωτικά συνεργεία, με δεδομένο, όπως άλλωστε έχει φανεί και σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν (π.χ. νοσοκομεία), ότι το κόστος για το Δημόσιο θα είναι μεγαλύτερο;

Επίσης σε ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για τις συμβασιούχες καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών, η οποία κατατέθηκε τον Ιούλιο, αναφέρεται: «Από τον Ιανουάριο του 2013 οι συμβάσεις απασχόλησης εκατοντάδων καθαριστών/ριών των εφοριών και άλλων υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών δεν ανανεώθηκαν με πρόσχημα το δήθεν 'υψηλό' τους κόστος, ενώ όλα τα προηγούμενα χρόνια το ίδιο το υπουργείο καταπατούσε κυνικά και απροκάλυπτα στοιχειώδη εργασιακά τους δικαιώματα. Οι εν λόγω εργαζόμενες/εργαζόμενοι απασχολούνταν με συμβάσεις έργου τετράωρης απασχόλησης και ελάμβαναν μισθούς πείνας, ύψους 325 ευρώ! Οι καθαρίστριες αυτές -στη μεγάλη τους πλειοψηφία γυναίκες μεγάλης ηλικίας και με αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις- εργάζονταν αδιαλείπτως επί χρόνια σε ομηρία και υπό καθεστώς συνεχούς ανασφάλειας, καθώς αναγκάζονταν να υπογράφουν συμβάσεις μερικής απασχόλησης, οι οποίες είχαν εξαιρετικά περιορισμένη χρονική διάρκεια. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, οι συμβάσεις αυτές διαρκούσαν μόλις ένα μήνα! Στο περιεχόμενό τους αναφερόταν, μάλιστα, ρητώς ότι οι εργαζόμενες δεν δικαιούνται κανονική άδεια, γονική άδεια, καθώς επίσης και δώρα (Χριστουγέννων, Πάσχα)".

Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, με επανειλημμένες κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις, τόνιζαν πως αυτός ο εργασιακός "μεσαίωνας" έπρεπε να σταματήσει και οι συμβάσεις έργου των εν λόγω καθαριστριών να μετατραπούν σε αορίστου χρόνου, με ταυτόχρονη αύξηση της εξευτελιστικά χαμηλής αμοιβής τους.

Ενώ οι εργαζόμενες είχαν να αντιμετωπίσουν αυτές τις συνθήκες εργασίας, βρίσκονται απολυμένες. Τη στιγμή που η ανεργία των γυναικών φθάνει το 32%, και των νέων γυναικών το 65%, η κυβέρνηση αποφασίζει να διαλύσει τον κλάδο της καθαριότητας στο Δημόσιο. Οι κατακτήσεις των γυναικών σε εργασιακά δικαιώματα στηρίχθηκαν από τον δημόσιο τομέα και κατά κύριο λόγο έχει εφαρμοστεί στην πράξη σε αυτόν. Στον ιδιωτικό τομέα η κατάσταση, στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι διαφορετική, με τις γυναίκες να απειλούνται με απόλυση λόγω εγκυμοσύνης, να μη δίνεται η προβλεπόμενη άδεια μητρότητας που αφορά και τους δύο γονείς, να εκβιάζονται και να έρχονται αντιμέτωπες με τη σεξουαλική παρενόχληση.

Οι γυναίκες σήμερα αποτελούν το 63% των μερικά απασχολούμενων. Η αμειβόμενη εργασία των γυναικών υπήρξε κατά κύριο λόγο "επισφαλής", ενώ συχνά θεωρούνταν "εφεδρική", "συμπληρωματική", "βοηθητική". Γυναίκες είναι εκείνες που κατ' εξοχήν απασχολούνταν και απασχολούνται σε επισφαλείς κλάδους εργασίας, περιθωριοποιούνται και απολύονται ευκολότερα, ενώ περισσότερο "επισφαλείς" και "αόρατες" είναι εκείνες οι εργασίες που θεωρούνται "φυσικές" για τις γυναίκες. Τα "γυναικεία επαγγέλματα" ήταν κατά κύριο λόγο κακοπληρωμένα, επίπονα και χαρακτηρίζονταν συχνά "ανειδίκευτα". Η καθαριότητα γίνεται ακόμη πιο επισφαλής όταν την αναλαμβάνουν μετανάστριες, οι οποίες βιώνουν πολλαπλή καταπίεση. Αν η καθαριότητα είναι μια φορά αόρατη εργασία, η καθαριότητα που κάνουν μετανάστριες είναι διπλά αόρατη.

Ο κλάδος της καθαριότητας εμφανίζεται ως γυναικείος, εφόσον κατά κύριο λόγο απασχολούνται σε αυτόν γυναίκες. Ο καθαρισμός των δημόσιων χώρων παραμένει "αόρατη" εργασία. "Στην Ελλάδα η οικιακή εργασία βγαίνει για πρώτη φορά έξω από το σπίτι και μετατρέπεται στο επάγγελμα της καθαρίστριας κατά τον Μεσοπόλεμο. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται με την εξάπλωση και τη διαφοροποίηση των υπηρεσιών, δημόσιων και ιδιωτικών. Ιδίως σε μεγάλους χώρους εργασίας, τράπεζες, δημόσιες υπηρεσίες, εταιρείες, οι καθαρίστριες αναλαμβάνουν εργασίες που παλαιότερα έκαναν οι υπάλληλοι. Στον Μεσοπόλεμο, οι καθαρίστριες ήταν οι περισσότερες παντρεμένες ή χήρες, προέρχονταν από φτωχά στρώματα των μεγάλων πόλεων. Στις δημόσιες υπηρεσίες, μολονότι υπήρχαν οργανικές θέσεις υπηρετικού προσωπικού, οι καθαρίστριες δεν ήταν μόνιμες. Πληρώνονταν με την ώρα ή την ημέρα. Το αίτημα να μονιμοποιηθούν διατυπώνεται επανειλημμένα και υιοθετείται από τις φεμινιστικές οργανώσεις του Μεσοπολέμου, αλλά μάταια. Οι καθαρίστριες μονιμοποιούνται μέσα στην Κατοχή, το 1943, με βαθμό και μισθό κλητήρα. Συνεχίζουν ωστόσο να πληρώνονται ως ημερομίσθιες, ενώ πολλές είναι έκτακτες. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1953, χάνουν την ιδιότητα του δημόσιου υπαλλήλου και οι οργανικές τους θέσεις καταργούνται" (Έφη Αβδελά: "Η όψιμη ανακάλυψη της επισφαλούς εργασίας" ("Αυγή", 22 Μαρτίου 2009).

Η πλειοψηφία των εργαζομένων στον κλάδο της καθαριότητας βρίσκεται σε καθεστώς επισφάλειας, με μερική απασχόληση. Σύμφωνα με το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης που μετατράπηκαν το πρώτο δίμηνο του 2011 σε μερική απασχόληση είναι αυξημένες κατά περίπου 200% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2010.

Ο ν. 3846/10 είχε φροντίσει να επεκτείνεται η μερική απασχόληση και στις πρώην ΔΕΚΟ, σε φορείς και οργανισμούς του Δημοσίου, με συνέπεια λιγότερες ώρες εργασίας, με χαμηλότερο μισθό και με λιγότερα εργασιακά δικαιώματα.

Η κυβέρνηση με τις απολύσεις - διαθεσιμότητες επιλέγει την οπισθοδρόμηση, προσθέτει κι άλλη ανεργία, κι άλλη ανέχεια. Ό,τι χάνει ένας εργαζόμενος/η, το χάνουν όλοι και όλες. Όταν η εργατική νομοθεσία γίνεται κουρελόχαρτο για έναν κλάδο, σίγουρα ακολουθούν κι άλλοι. Μόνο με τη στήριξη όλων των εργαζομένων, με μέτωπο αγώνα, για το δικαίωμα στη μόνιμη, σταθερή εργασία, με αξιοπρεπείς συνθήκες και αμοιβή, μπορούν αυτές οι πολιτικές να ανατραπούν. Οι καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών σε ανακοίνωσή τους αναφέρουν: "Βρισκόμαστε κάθε πρωί έξω από το υπουργείο Οικονομικών, συντονίζουμε τον αγώνα μας με τους απολυμένους/ες άλλων κλάδων, δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, και καλούμε το σύνολο των εργαζομένων στην υπεράσπιση του δημοσίου χαρακτήρα των υπηρεσιών μας. Η διάλυση του Δημοσίου δεν αφορά μόνο τους εργαζόμενους/ες σε αυτό, αλλά το σύνολο της κοινωνίας. Το επιπλέον κόστος από την ανάθεση της καθαριότητας σε ιδιώτες θα το πληρώσουν όλοι/ες οι εργαζόμενοι/ες, όπως πληρώνουν καθημερινά και την ιδιωτικοποίηση της υγείας, της παιδείας και άλλων".

* Η Έλενα Ψαρρέα είναι μέλος του Τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής και Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL