Το απόγευμα της Κυριακής, το τελευταίο απόγευμα πριν το τέλος της καραντίνας, στους δρόμους της Αθήνας επικρατούσε η γνωστή ησυχία. Μια μάσκα βρισκόταν πεταμένη στην άκρη του δρόμου. Ο αέρας γυρόφερνε τα σκουπίδια χωρίς αντίσταση στα πεζοδρόμια. Περιστέρια σε σμήνη τσιμπολογούσαν καταμεσής κεντρικών οδικών αρτηριών τη λεία που είχαν ψαρέψει νωρίτερα από τον κάδο. Δεν περνούσε ούτε ένα αμάξι. Ούτε μια μηχανή. Ατομικά υπεύθυνοι μέχρι το τέλος.
Πολλοί ήταν εκείνοι, βέβαια, που μετρούσαν αντίστροφα. Να βγουν έξω, να πουν δυο λόγια με τους γείτονές τους. Με τους μαγαζάτορες που έβλεπαν κάθε μέρα, μέχρι να φτάσει στα μέρη μας η πανδημία. Σ’ ένα τοίχο έγραφε «είμαστε ελεύθεροι». Σε πολλούς τοίχους στο Facebook τα μηνύματα εξέφραζαν ανυπομονησία. Δεν έλειπαν οι επιφυλάξεις. Αλλά λίγο-πολύ όλοι μπροστά στις φωτογραφίες που θυμίζουν πώς ήταν τα πράγματα αισθάνονταν νοσταλγία και συγκίνηση. Το χιούμορ δήλωνε κι αυτό παρόν, με αποχαιρετιστήρια sms στην υπηρεσία που έδινε την έγκριση για την κυκλοφορία.
Χθες ήταν μια άλλη μέρα. Τα ρολά που κατέβηκαν πριν από σαράντα ημέρες ανέβηκαν πάλι. Στο φανάρι έπρεπε πια να περιμένεις για να περάσεις απέναντι και τα ταξί είχαν βγει με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για κούρσα. Σε μια απόπειρα ίσως να δουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους, παραγνωρίζοντας το κόμιστρο και το κατσάδιασμα που θα ακολουθούσε, οι περισσότεροι πελάτες ήταν παππούδες και γιαγιάδες.
«Ήταν ψυχοφθόρο να μην περνάει άνθρωπος απ’ έξω»
Από χθες υπάρχει, βέβαια, και η άλλη εικόνα. Κάποια ρολά παραμένουν κατεβασμένα. Περιμένουν τη δική τους σειρά. Όμως η Αθήνα έχει αποκτήσει και πάλι ζωή. Μια ζωή που έλειψε στους ανθρώπους που τη ζουν κάθε μέρα.
«Ήταν μια πολύ ψυχοφθόρα περίοδος, αλλά πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι» μας λέει περιπτεράς στην πλατεία Κοραή. Βρίσκεται στο σημείο εδώ και 15 χρόνια και, παρά το γεγονός ότι κάθε μέρα παλεύει για να βγει με το ζόρι ένα μεροκάματο, εκείνο που του έλειψε περισσότερο απ’ το γεμάτο ταμείο ήταν να βλέπει τον κόσμο να περνά απ’ έξω. «Μου έλειψε η καθημερινότητα και όλα της τα κομμάτια. Και τα καλά και τα άσχημα. Δεν είναι μόνοι οι φοιτητές που περνούν από εδώ. Είναι οι χρήστες ναρκωτικών. Είναι και οι άστεγοι. Είναι οι ψυχές. Πριν δεν περνούσε ψυχή. Και μπορούσες να το πεις κυριολεκτικά».
Για το μέλλον δηλώνει αισιόδοξος, τονίζω όμως ότι χρειάζεται στήριξη από την Πολιτεία. «Η κρίση αυτή χτύπησε περισσότερο τον ιδιωτικό τομέα. Τον αυτοαπασχολούμενο. Εκείνον που έχει ένα μαγαζί. Θα πρέπει η Πολιτεία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Όχι να δώσει επιδόματα, αλλά να παρέχει διευκολύνσεις. Για παράδειγμα, να δώσει τη δυνατότητα σ’ εκείνον που έχει την καφετέρια δίπλα να νοικιάσει φτηνότερα έξω τα τραπέζια του. Ακόμη κι έτσι, βέβαια, είναι δύσκολο να ισορροπήσουμε. Η φετινή χρονιά είναι χαμένη, γιατί ο τουρισμός θα πέσει πολύ σε σχέση με πριν. Είναι ένας τομέας που μας στηρίζει όλους. Εγώ δεν βγάζω λεφτά από τον φοιτητή που έρχεται να πάρει τον καπνό και τα τσιγάρα. Δεν μου μένει κέρδος. Ο τουρίστας θα πάρει νερό, θα πάρει χυμό. Γενικά, το καλοκαίρι λειτουργεί βοηθητικά για εμάς γιατί πουλάμε ψυγείο. Πουλάμε παγωτά».
«Το φαράσι μου γέμισε και πάλι γόπες»
Τα... χρυσά αποτελέσματα της διαφήμισης έχει να παρατηρήσει στην πρώτη μέρα μετά την καραντίνα ο υπάλληλος που υποδέχεται τον κόσμο σε αλυσίδα με ηλεκτρικά είδη. «Ό,τι διαφημίσαμε, αυτό ήρθαν και πήραν». Κυρίως δηλαδή λάπτοπ και κινητά που βρίσκονταν σε προσφορά. Λίγο πιο κάτω υπάρχει μια ουρά δέκα ατόμων που περιμένουν να μπουν στην τράπεζα. Από μακριά φαίνεται μεγάλη, γιατί κρατούν απόσταση ενός μέτρου. Στη Στοά Νικολούδη, που έδειχνε έρημη από πριν έτσι κι αλλιώς, λόγω της οικονομικής κρίσης που έκλεισε διά παντός τα καταστήματα, μιλήσαμε με μια καθαρίστρια. «Η δουλειά είναι σήμερα περισσότερη», διαπιστώνει, ενώ γεμίζει μετά από καιρό μέχρι πάνω το φαράσι της με αποτσίγαρα.
Απέναντι ένας παππούς με λευκή γενειάδα, στη γωνία έξω από την Εθνική Βιβλιοθήκη, απευθύνει λόγο στο περαστικό του ακροατήριο, φωνάζοντας κάθε τόσο «Μας κοροϊδεύουνε! - Μας λένε ψέματα!». Μια γυναίκα κάθεται λίγο πιο πέρα χωρίς να έχει όρεξη για κουβέντα. Έχει κατεβάσει τη μάσκα της και κάνει το πρώτο τσιγάρο μετά τη δουλειά. Η κανονικότητα επέστρεψε.
«Είναι υπερβολή αυτό που λένε ότι είμαστε κλεισμένοι μέχρι τον Ιούνιο. Είναι λίγο μαζεμένα τα ραντεβού, αλλά η κίνηση είναι όπως πριν» σημειώνει κομμώτρια στην οδό Μαυρομιχάλη. Κάθε δυο ώρες αλλάζει τη μάσκα. «Επιβαρύνει την αναπνοή και το πορτοφόλι».
«Αγόραζαν παπούτσια χωρίς δοκιμή»
«Η κίνηση είναι μειωμένη στο μισό σε σχέση με παλιά», μας λέει η κοπέλα που εργάζεται σε μαγαζί με πιροσκί στη Σόλωνος. Δηλώνει όμως αισιόδοξη για το μέλλον. Ικανοποιημένη από την «κίνηση» που είχε η μέρα, δηλώνει μια το μεσημέρι, η υπεύθυνη καταστήματος με αθλητικά είδη στη Θεμιστοκλέους. «Από εκεί που δεν έμπαινε άνθρωπος πριν κλείσουμε, σήμερα μας περίμεναν απ' έξω». Οι πελάτες της ήταν όλων των ηλικιών και των βαλαντίων και αγόραζαν κυρίως παπούτσια. «Τα λιώσανε, φαίνεται, στην καραντίνα από την πολλή γυμναστική». Αυτό που της έκανε εντύπωση ήταν ότι ο κόσμος απέφευγε να τα δοκιμάζει. «Μάλλον φοβόντουσαν ότι τα είχε δοκιμάσει και άλλος πριν».
Από το πρωί είχε αρχίσει και πήγαινε κόσμος σε βιβλιοπωλείο με σχολικά βοηθήματα στη Ζωοδόχου Πηγής. «Σε σχέση με πριν κλείσουμε, η κίνηση είναι μεγαλύτερη, αλλά είναι η ίδια με την περυσινή σε αντίστοιχη περίοδο. Είναι η περίοδος που τα φροντιστήρια μπαίνουν στην τελική ευθεία της προετοιμασίας για τις εξετάσεις».
«Στα μαγαζιά λέμε 'καλορίζικα' τώρα»
Αισιόδοξη είναι η εικόνα που μας δίνουν από βιβλιοπωλείο στη Θεμιστοκλέους, όχι μόνο για το ίδιο το κατάστημα, αλλά και για την ελπιδοφόρα τάση που αναπτύχθηκε αυτές τις ημέρες, με την επιστροφή του κόσμου στην ανάγνωση βιβλίων. «Η πρώτη μέρα είναι καλή. Μπαίνει ο κόσμος και θέλει να πει ένα γεια, να ανταλλάξει δυο κουβέντες». «Τώρα λέμε και 'καλορίζικα'», συμπληρώνει μια ηλικιωμένη κυρία που βρίσκεται στο ταμείο. «Σήμερα έκανα πολλές δουλειές» λέει και φεύγει με ευχές για τη νέα περίοδο που ξεκίνησε.
«Ήρθαν το πρωί δυο κοπελιές που ήθελαν οπωσδήποτε να δουν και να πάρουν κάτι. Βλέπεις ότι σε κάποιους υπήρχε πολύ η ανάγκη για το βιβλίο. Οι περισσότεροι που ήρθαν σήμερα πήραν από τρία βιβλία και πάνω». Όπως εκτιμά ο βιβλιοπώλης, οι επισκέψεις θα συνεχιστούν για λίγο ακόμη καιρό. «Όσο δεν υπάρχει το καφέ, ένας κόσμος θα συνεχίσει να ψάχνει στα βιβλιοπωλεία για να περάσει τον χρόνο του μετά στο σπίτι». Ένας πελάτης με μαύρη υφασμάτινη μάσκα μάς διακόπτει. «Θέλω το βιβλίο του Τομά Πικετί ‘Το κεφάλαιο τον 21ο αιώνα’”. Ένας νεαρός διαβάζει καθισμένος στην εσωτερική σκάλα του μαγαζιού. Η επιστροφή στην κανονικότητα, γενικά και αόριστα, τρομάζει. Όμως αυτή η εικόνα, ίσως επειδή δεν είναι και ακριβώς κανονική, είναι μια εικόνα που όχι μόνο δεν προκαλεί φόβο, αλλά, αν μη τι άλλο, σε γεμίζει με ευχαρίστηση.
