Δίχως προσχήματα, η προσφάτως επανεκλεγείσα δεξιά κυβέρνηση της Αυστραλίας έδωσε την περασμένη εβδομάδα τα πρώτα δείγματα γραφής της αναβαπτισμένης εξουσίας της: Έστειλε -εν ψυχρώ- την αστυνομία και την ιατροδικαστική υπηρεσία να ερευνήσουν το κτήριο του ABC, του δικτύου της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης!
Μπήκαν μέσα με εντάλματα έρευνας εις βάρος τριών δημοσιογράφων και έφυγαν με περισσότερα από 9.000 ψηφιακά αρχεία στους χαρτοφύλακές τους. Η αφορμή ήταν ένα ενοχλητικό ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε πρόπερσι (!) και αποκάλυπτε ωμότητες και φόνους αμάχων από Αυστραλούς κομάντος στο Αφγανιστάν.
Η κυβέρνηση κατηγορεί τους δημοσιογράφους του δικτύου - επιπέδου BBC σε ενημέρωση και ψυχαγωγία- ότι διέρρευσαν απόρρητες πληροφορίες που «υπονομεύουν την εθνική ασφάλεια».
Οπωσδήποτε η έφοδος αστυνομικών στην έδρα ενός οργανισμού ενημέρωσης, και δη δημόσιου, προκάλεσε ισχυρό σοκ. Διότι συνέβη όχι σ’ ένα ανελεύθερο κράτος υπό αυταρχικό καθεστώς, αλλά σε μια δημοκρατική πλουραλιστική χώρα όπου, όπως είπε χαρακτηριστικά ο αρχισυντάκτης του δελτίου ειδήσεων του ABC Τζον Λάιονς, «ανέκαθεν εκτιμούσαμε και θεωρούσαμε δεδομένη την ελευθερία του Τύπου».
Κατά κάποιον τρόπο, ανάλογο σοκ είχε προκαλέσει πριν από μερικές ημέρες η απρόσμενη νίκη στις εκλογές της 18ηςΜαΐου του τετρακομματικού κυβερνητικού συνασπισμού Φιλελευθέρων - Εθνικού Κόμματος. Ήταν μια νίκη που διέψευσε πανηγυρικά και γελοιοποίησε καταπληκτικά όλες τις δημοσκοπήσεις και τους δημοσκόπους που είχαν προεξοφλήσει επικράτηση των Εργατικών. Ήταν μάλιστα τέτοια η βεβαιότητα που τα γραφεία στοιχημάτων εξοφλούσαν όσους είχαν ποντάρει στους Εργατικούς πριν ακόμα κλείσουν οι κάλπες και αρχίσει η καταμέτρηση των ψήφων...
Το "θαύμα"
Ο νικητής, ο επανεγκλεγείς πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον, μίλησε για «θαύμα» και μάλλον είχε δίκιο. Για περισσότερο από ένα χρόνο, οι αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις τον έδειχναν να χάνει και τους Εργατικούς να προηγούνται σταθερά έναντι του κυβερνητικού συνασπισμού.
Το... «αφήγημα» ήταν ότι η εικόνα της δεξιάς κυβέρνησης είχε φθαρεί ανεπανόρθωτα εξαιτίας της άγριας διαπάλης εξουσίας στους κόλπους της, την οποία πυροδότησε η περυσινή «άτσαλη» απομάκρυνση του πρωθυπουργού Μάλκομ Τέρνμπουλ, αλλά και εξαιτίας μιας σειράς κοινοβουλευτικών σκανδάλων που προηγήθηκαν.
Αν και η διαφορά μεταξύ των δύο αντιπάλων μειώνονταν προοδευτικά κατά το διάστημα των έξι μηνών πριν από τις εκλογές, οι μετρήσεις έδειχναν σταθερά νίκη της εργατικής αντιπολίτευσης. Από τις 16 δημοσκοπήσεις που έγιναν απ' τις αρχές Μαΐου έως τις εκλογές, όλες έβγαζαν νικητές τους Εργατικούς. Επίσης τέσσερις μεγάλες πανεθνικές δημοσκοπήσεις την παραμονή των εκλογών έδιναν την νίκη στους Εργατικούς με μια διαφορά ποσοστών 51-49.
Το «θαύμα» λοιπόν της Αυστραλίας είναι το τελευταίο πολιτικό γεγονός που έφερε αναστάτωση και προκάλεσε έντονη συζήτηση σε μέσα ενημέρωσης και δημοσκόπους μετά τις προβλέψεις για το δημοψήφισμα του Brexit και τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016, που επίσης βγήκαν εν πολλοίς λανθασμένες.
Ο Μόρισον, που βρίσκεται στο τιμόνι της κυβέρνησης μόλις εννέα μήνες, κατέβηκε στις εκλογές ως αουτσάιντερ. Εστίασε τον προεκλογικό λόγο του στα της οικονομίας, ένα πεδίο γενικά προνομιακό για τον συντηρητικό χώρο, υποσχόμενος μειώσεις φόρων «εδώ και τώρα», αναβάθμιση των ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων άνθρακα και έξτρα χρηματοδότηση για τα μη δημόσια σχολεία, εκείνα δηλαδή που λειτουργούν υπό την εποπτεία μη κερδοσκοπικών οργανισμών, ιδρυμάτων κ.λπ.
Αν και τον έχουν χαρακτηρίσει ως τον «συντηρητικό πραγματιστή της Αυστραλίας», δεν δίστασε να πολώσει το κλίμα και να προσδώσει στις εκλογές χαρακτήρα προσωπικής αναμέτρησης ανάμεσα στον ίδιο και τον επικεφαλής των Εργατικών, τον Μπιλ Σόρτεν. Ο αντίπαλός του αντίθετα, που βρίσκεται στην ηγεσία του κόμματος από το 2013 -και ήδη άνοιξε ο ίδιος το κεφάλαιο της διαδοχής του- κατέφυγε στην τετριμμένη ρητορική των υποσχέσεων του τύπου "να σταματήσουμε το χάος". Εισηγήθηκε πάντως τολμηρές αλλαγές στην οικονομική και κλιματική πολιτική. Ψάχνοντας τα αίτια της ήττας, κάποιοι τον κατηγόρησαν κατόπιν εορτής ότι έχασε την επαφή με την παραδοσιακή βάση του κόμματος, την εργατική τάξη και τους χαμηλόμισθους υπαλλήλους.
Αναζητώντας εξηγήσεις
Όμως, πώς εξηγείται η δημοσκοπική υπεροχή του; Πώς είναι δυνατόν ένας υποψήφιος που κερδίζει σ’ όλες τις δημοσκοπήσεις επί ένα χρόνο να χάνει στις εκλογές; Είναι ένα από τα «μυστήρια» που καλούνται τώρα να διαλευκάνουν οι υπεύθυνοι των δημοσκοπικών οργανισμών. Δεσμεύτηκαν να το κάνουν καθώς διακυβεύεται η αξιοπιστία και η φερεγγυότητά τους, πιθανώς ακόμη και η ύπαρξή τους.
«Πρέπει να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης στη χρησιμότητα και την αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων» δήλωσε ο Κρεγκ Γιάνγκ, πρόεδρος της Association of Market and Social Research Organisations. «Θα επανεξετάσουμε τις προεκλογικές δημοσκοπήσεις και ιδιαίτερα τη μεθοδολογία και τα δείγματα που χρησιμοποιήθηκαν ώστε να βρούμε γιατί όλες αποδείχθηκαν εσφαλμένες» συμπλήρωσε.
Οι αναλυτές είναι καχύποπτοι. «Μια δημοσκόπηση μπορεί να είναι εσφαλμένη κατά 2% - 3% λόγω του αποκαλούμενου στατιστικού λάθους. Είναι όμως ύποπτο το ότι όλες οι εταιρείες έκαναν επανειλημμένα παρόμοιες λανθασμένες προβλέψεις. Είναι πολύ απίθανο να έχει συμβεί αυτό τυχαία» λέει ο Κέβιν Μπόναμ, ανεξάρτητος αναλυτής από την Τασμανία τον οποίο επικαλείται η επιθεώρηση "New Scientist".
Ο ίδιος υποθέτει ότι οι δημοσκοπικές εταιρείες μπορεί να έχουν εμπλακεί σ’ αυτό που αποκαλεί «στατιστική εξομάλυνση» με στόχο τα αποτελέσματα της μιας εταιρείας να μην διαφέρουν από εκείνα μιας άλλης ανταγωνίστριάς της, υπό τον φόβο ότι μπορεί να "σπάσουν" συμβόλαια. Κατά τον Μπόναμ, η γενικότερη εντύπωση ότι οι δημοσκοπήσεις σε όλο τον κόσμο αποτυγχάνουν να προβλέψουν σωστά δεν επιβεβαιώνεται από τη στατιστική έρευνα. Υπενθυμίζει επίσης ότι η Αυστραλία έχει ιστορικό εθνικών δημοσκοπήσεων «υψηλής ακρίβειας».
"Σιωπηλή πλειοψηφία"
Η Newspoll, η πιο γνωστή εταιρεία δημοσκοπήσεων στη χώρα ανακοίνωσε με τη σειρά της ότι επανεξετάζει τις εσφαλμένες εκλογικές προβλέψεις της. «Για πρώτη φορά στα τριάντα χρόνια που κάνω αυτή τη δουλειά οφείλουμε σήμερα να ζητήσουμε πραγματικά συγγνώμη από το κοινό που δεν ήμασταν τόσο ακριβείς όσο θα μπορούσαμε να είμαστε, όμως το εξετάζουμε» δήλωσε ο Ντέιβιντ Μπριγκς, διευθυντής της YouGov που διεξάγει τις μετρήσεις για λογαριασμό της εταιρείας.
Οι δημοσκοπήσεις, ιδιαίτερα της Newspoll, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις πρόσφατες ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό της Αυστραλίας «προτρέποντας» κοινή γνώμη και κόμματα να απομακρύνουν τέσσερις πρωθυπουργούς μέσα σε οκτώ χρόνια. Ο Μάρτιν Ο'Σόνεσι, επικεφαλής της Newspoll επί μια δεκαετία μέχρι το 2016, απέδωσε την αποτυχία των εκλογικών προβλέψεων της εταιρείας κυρίως στην παρακμή της σταθερής τηλεφωνίας.
Κατά την άποψή του, το στοιχείο αυτό στέρησε από τους ερευνητές το ισχυρότερο εργαλείο τους, τον τηλεφωνικό κατάλογο, ενώ απογειώθηκαν οι αυτοματοποιημένες κλήσεις και οι φθηνές online έρευνες που στερούνται του βάθους και της στατιστικής αυστηρότητας των τηλεφωνικών συνεντεύξεων.
Μολονότι η υποχρεωτική ψήφος που ισχύει στην Αυστραλία σημαίνει πως οι δημοσκόποι δεν χρειάζεται να σταθμίζουν τα αποτελέσματα βάσει της συμμετοχής, ο στόχος πρόβλεψης τους εκλογικού αποτελέσματος περιπλέκεται από το σύστημα των προτιμησιακών ψήφων μεταξύ δύο υποψηφίων.
Σε κάθε περίπτωση έχουμε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Όπως ακριβώς ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε επικαλεστεί τη «σιωπηλή πλειοψηφία» για να εξηγήσει την απροσδόκητη νίκη του το 2016, έτσι και ο Αυστραλός Σκοτ Μόρισον πίστωσε την απρόσμενη επιτυχία του στους «ήσυχους Αυστραλούς». Όμως, ποιος θα τον επιβεβαιώσει;
