Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Κυβερνο-επίθεση κατά της Τεχεράνης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κυβερνο-επίθεση κατά της Τεχεράνης

Την ώρα που η ένταση μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης κλιμακώνεται είναι ευκαιρία να θυμηθούμε την υπόθεση του ιού Stuxnet που προσέβαλε το Ιράν τον Ιανουάριο του 2011, ο οποίος είχε κατασκευαστεί από το Ισραήλ με την βοήθεια των ΗΠΑ.

Του Philippe Rivière*

«Ένα νέο Τσέρνομπιλ!». Με το ξεκίνημα του 2011 ο Ντμίτρι Ριγκόζιν, ο Ρώσος πρεσβευτής στο ΝΑΤΟ, προκαλεί αίσθηση ζητώντας την έναρξη ερευνών για τον Stuxnet, τον ιό υπολογιστών που επιτέθηκε στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών. Ο ιός αυτός, δηλώνει, θα μπορούσε να οδηγήσει σε θερμοπυρηνική έκρηξη στην Μπουσέρ, τον πυρηνικό σταθμό παραγωγής ενέργειας που βρίσκεται στα νότια της χώρας.

Μια υπόθεση «εικονική [και] εντελώς αβάσιμη» απαντά ο Γερμανός ειδικός επί της ασφάλειας Ραλφ Λάνγκνερ, που δημοσίευσε τον Σεπτέμβριο την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη γι' αυτόν τον ιό. «Κατ' αρχάς ο Stuxnet δεν είχε στόχο την Μπουσέρ». Πράγματι η Νατάνζ, όπου επτά χιλιάδες φυγοκεντρωτές εμπλουτίζουν ουράνιο, ήταν που δέχθηκε την επίθεση. «Κατά δεύτερο λόγο, ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, δεν θα μπορούσε να αλληλεπιδράσει με τα συστήματα του πρωταρχικού κυκλώματος [που βρίσκεται σε επαφή με τη ραδιενέργεια]».

Μερικά γεγονότα μοιάζουν δεδομένα. Κανείς, πλέον, δεν φαίνεται να αμφιβάλλει ότι οι δημιουργοί του ιού διέθεταν τον χρόνο (εργατοώρες περίπου ίσες με δέκα χρόνια εργασίας ενός προγραμματιστή) και σημαντικότατες γνώσεις. «Η ανάλυση του κώδικά του υποδεικνύει σαφώς ότι ο Stuxnet δεν έχει σκοπό την επίδοση ενός μηνύματος ή την επίδειξη μιας ιδέας» γράφει ο Λάνγκνερ. «Δουλειά του είναι η καταστροφή των στόχων».

Στόχευε τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις; Αυτό υποστηρίζει ένα πολύ λεπτομερές άρθρο των «New York Times» στις 15 Ιανουαρίου 2011, που αποκαλύπτει ότι ο ιός δημιουργήθηκε στο ατομικό σύμπλεγμα της Ντιμόνα, την καρδιά του πυρηνικού προγράμματος του ισραηλινού στρατού, στην έρημο της Νεγκέβ. «Η υπόγεια διαδρομή για τη δημιουργία του Stuxnet ήταν ένα κοινό πρόγραμμα των Αμερικανών και των Ισραηλινών, με τη βοήθεια των Γερμανών και των Βρετανών, είτε αυτοί ήταν ενήμεροι είτε όχι».

Οι εν λόγω Γερμανοί είναι εκείνοι της εταιρείας Siemens, που κατασκευάζει τα υπολογιστικά συστήματα βιομηχανικής επιτήρησης (ονόματι SCADA), τα οποία χρησιμοποιούνται στο εργοστάσιο της Νατάνζ. Αφού διαδόθηκε σε όλον τον πλανήτη, και ειδικότερα στην Ινδία και την Ινδονησία, ο Stuxnet κατέληξε να διεισδύσει στις εγκαταστάσεις της Νατάνζ μέσω της μολυσμένης φορητής μνήμης USB ενός εκ των Ρώσων προμηθευτών.

Κατόπιν, αναγνωρίζοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του στόχου του (τη μάρκα κάποιων ελεγκτών συχνότητας), ο ιός ενεργοποίησε μια σειρά εντολών που οδήγησαν σε σκηνές αντάξιες χολιγουντιανής ταινίας. Ενώ από τις οθόνες ασφαλείας φαινομενικά θα παρήλαυναν κανονικά δεδομένα, ο ιός αύξησε τη συχνότητα περιστροφής των φυγοκεντρωτών οδηγώντας τους στροφείς στα όρια της φυσικής τους αντοχής, προκαλώντας έτσι μια χιονοστιβάδα από ασυνήθιστες βλάβες...

Ανάμεσα στις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν: «κυβερνο-επιθέσεις, δολιοφθορά του εξοπλισμού· διείσδυση στα δίκτυα εφοδιασμού και δολοφονίες ειδημόνων της πυρηνικής φυσικής». Τελευταίο χτύπημα: ο θάνατος του φυσικού Μαζίντ Σαχριαρί, την 29η Νοεμβρίου 2010, όταν εξερράγη το αυτοκίνητό του.

Σε άρθρο του στο ειδικό περιοδικό «Nuclear Intelligence Weekly» ο Σκοτ Ρίτερ, ο πρώην επικεφαλής των επιθεωρητών του ΟΗΕ για τον αφοπλισμό του Ιράκ (1991-1998), επανέρχεται στις περίεργες αποκλίσεις των απολογισμών: «Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι δήλωσαν δημοσίως ότι ο Stuxnet είχε εμποδίσει, προς το παρόν, το ιρανικό πρόγραμμα εμπλουτισμού. [...] Ταυτόχρονα, όμως, μια πρόσφατη αξιολόγηση που διεξήχθη από την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων, με βάση τα δεδομένα των επιθεωρητών του ΟΗΕ [από τις εγκαταστάσεις της Νατάνζ], υποδεικνύει ότι, το 2010, το Ιράν αύξησε την έκταση και την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων εμπλουτισμού, σε πείσμα της επίθεσης του Stuxnet».

Τέτοιες διαφορές στις εκτιμήσεις εξηγούνται, σύμφωνα με τον Ρίτερ, από την ένταση που κυριαρχεί γύρω από την «κούρσα ταχύτητας» στην οποία έχουν επιδοθεί η Τεχεράνη και η ομάδα «Ρ5+1»1. Επαναλαμβάνοντας συνεχώς ότι η Τεχεράνη βρίσκεται στα πρόθυρα της απόκτησης ατομικής βόμβας, οι διπλωμάτες «περιόρισαν τις πολιτικές επιλογές σε εκείνες που λάμβαναν υπόψη αυτές τις πιθανολογίες», τις οποίες ο Ρίτερ κρίνει «υπερβολικές». Έτσι, περιόρισαν τα περιθώρια του διαλόγου. Η καθυστέρηση, που αποδίδεται στην επιχείρηση δολιοφθοράς, τους δίνει περιθώρια ευκαιριών για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων.

Ζήτω ο Stuxnet, λοιπόν, που θα απομάκρυνε τον κίνδυνο ενός «προληπτικού χτυπήματος»; Πέρα από την προφανή ασυμμετρία μεταξύ των δύο γειτόνων -με την ισραηλινή βόμβα να είναι το «λιγότερο καλά φυλαγμένο μυστικό του κόσμου», ενώ το ιρανικό πρόγραμμα μοιάζει ακόμη μακριά από την κατάληξή του- επιχειρήσεις δολιοφθοράς εν καιρώ ειρήνης δεν μπορούν να γίνουν χωρίς να επισύρουν κάποιους κινδύνους αντιποίνων ή κλιμάκωσης. Θα ήταν παράδοξο οι πλέον ανεπτυγμένες ηλεκτρονικά χώρες, οι οποίες εκ των προτέρων έχουν περισσότερα να χάσουν, να νομιμοποιούν αυτόν τον τρόπο δράσης. Όμως, η ηλεκτρονική πειρατεία είναι πολεμική τέχνη, όπου καλύτερα αμύνεται όποιος επιτίθεται καλύτερα.

Στην Ουάσιγκτον, όπου διατηρείται ακόμη ζωντανή η ανάμνηση της πειρατείας του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της Google από τους Κινέζους (πιθανότατα), ο Πρόεδρος απαιτεί έναν διακόπτη που θα του επιτρέπει να σταματά όλο το Διαδίκτυο, τελευταία γραμμή άμυνας σε περίπτωση «κυβερνοεπίθεσης προερχομένης εκ του εξωτερικού». Η Εσθονία, που το 2007 πλήρωσε το τίμημα μιας τέτοιας, όχι ακόμη διευκρινισμένης, επιθετικής ενέργειας (που όμως όλοι υποθέτουν ότι προερχόταν από τη Ρωσία), πλέον φιλοξενεί το κορυφαίο κέντρο του ΝΑΤΟ για την κυβερνοάμυνα.

1 (Σ.τ.Μ.): Πρόκειται για τα πέντε μόνιμα κράτη - μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία), με την προσθήκη της Γερμανίας, τα οποία έχουν αναλάβει τις διπλωματικές συνομιλίες με το Ιράν σε σχέση με το πυρηνικό πρόγραμμά του.

Philippe Rivière είναι συντάκτης της «Le Monde diplomatique»

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL