Πόσο τυχαίο μπορεί να είναι ότι δύο χώρες με τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά κοιτάσματα στον κόσμο μπαίνουν σχεδόν ταυτόχρονα στο στόχαστρο του Ντόναλντ Τραμπ; Μετά τη Βενεζουέλα, έρχεται η σειρά του Ιράν να υποστεί τις έντονες πιέσεις της Ουάσιγκτον. Ίσως επειδή η εμπορική σύγκρουση με την Κίνα δεν εξελίσσεται και τόσο ευνοϊκά, η Ουάσιγκτον επιστρέφει στο πεδίο όπου ακόμη δεν αμφισβητείται, εκείνο της στρατιωτικής ισχύος.
Η νέα σελίδα στην αντιπαράθεση των ΗΠΑ με το Ιράν άνοιξε την προηγούμενη Κυριακή με ένα μυστηριώδες "σαμποτάζ" σε πετρελαιοφόρα που έπλεαν στα στενά του Ορμούζ. Αν και αρκετά ασαφής, η καταγγελία της Σαουδικής Αραβίας στάθηκε αρκετή για να ανεβάσει την τιμή του αργού πετρελαίου στις διεθνείς αγορές και να στείλει εσπευσμένα τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο για διαβουλεύσεις με τους Ευρωπαίους συμμάχους.
Όλως τυχαίως, η διοίκηση του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού είχε απευθύνει προειδοποίηση, τρεις μέρες πριν, για επικείμενες επιθέσεις στον Περσικό Κόλπο. "Το Ιράν ή οι σύμμαχοί του θα μπορούσαν να απαντήσουν στοχεύοντας εμπορικά πλοία, ανάμεσά τους και πετρελαιοφόρα", ανέφερε η ανακοίνωση που εξέδωσε η MARAD στις 9 Μαΐου.
Την "προφητεία" δεν επιβεβαίωσαν μόνο οι εξελίξεις αλλά και εμπειρογνώμονες του αμερικανικού στρατού που στάλθηκαν στην περιοχή να επιθεωρήσουν τα χτυπημένα πλοία. Ήταν επίθεση με εκρηκτικά για την οποία ευθύνεται "το Ιράν ή σύμμαχοί του" είπαν και εκείνοι, αποφεύγοντας, ωστόσο, να δώσουν εξηγήσεις για το πώς ακριβώς κατέληξαν στο συμπέρασμα.
Απειλές και προκλήσεις
Μέχρι αυτό το σημείο, όλα θύμιζαν επικίνδυνα τα διαβόητα και τελικά άφαντα "όπλα μαζικής καταστροφής" του Ιράκ και την καλλιέργεια του εδάφους για τον πόλεμο του 2003. Πόσο μάλλον όταν δημοσίευμα της εφημερίδας "New York Times", το οποίο επικαλείτο "μισή ντουζίνα κυβερνητικών αξιωματούχων", υποστήριζε την ίδια ώρα ότι ο Τραμπ και το επιτελείο του επεξεργάζονταν στρατιωτικά σχέδια εναντίον του Ιράν, τα οποία περιελάμβαναν την αποστολή 120.000 στρατιωτών στον Περσικό Κόλπο.
Έπρεπε να περάσουν δύο ολόκληρα 24ωρα μέχρι ο -συνήθως εξαιρετικά γρήγορος στο να διαψεύδει δημοσιεύματα της συγκεκριμένης εφημερίδας- Τραμπ να μιλήσει για "fake news". Ο τρόπος, όμως, με τον οποίο επέλεξε να απορρίψει τα πολεμικά σενάρια ήταν εξίσου απειλητικός. "Βεβαίως και θα έστελνα στρατεύματα εφόσον χρειαζόταν" διαβεβαίωσε. "Και μάλιστα πολλά περισσότερα" από αυτά που ανέφεραν οι δημοσιογραφικές πληροφορίες.
Fake news λοιπόν τα σχέδια για αποστολή μεγάλης στρατιωτικής δύναμης στον Περσικό Κόλπο. Δεν είναι όμως fake news ότι το Πεντάγωνο έχει ήδη στείλει εκεί το αεροπλανοφόρο "USS Abraham Lincoln" και βομβαρδιστικά Β52. Έπειτα μάλιστα από τις τελευταίες εξελίξεις, η αμερικανική δύναμη στην περιοχή ενισχύθηκε από ένα ακόμη πολεμικό πλοίο, το "USS Arlington" και μια συστοιχία πυραύλων Patriot.
Εύκολα κατανοεί κανείς ότι η συσσώρευση και μόνο τόσων δυνάμεων σε μια τόσο "εύφλεκτη" περιοχή της Μέσης Ανατολής μπορεί να προκαλέσει την έκρηξη ανά πάσα στιγμή. Και ιδιαίτερα όταν οι "σπίθες" περισσεύουν. Δύο μόλις μέρες μετά το μυστηριώδες "σαμποτάζ" στα στενά του Ορμούζ, σιίτες αντάρτες Χούτι της Υεμένης εξαπέλυσαν επίθεση με "drones" εναντίον πετρελαιοπηγών έξω από το Ριάντ. Η Σαουδική Αραβία, που εδώ και τέσσερα χρόνια ισοπεδώνει σχολεία, νοσοκομεία και οικοδομικά τετράγωνα στη μαρτυρική γειτονική της χώρα, είχε το θράσος να μιλήσει για "τρομοκρατική" επίθεση.
Την ένταση, φυσικά, τροφοδοτούν και οι συνεχείς απειλές. Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Μπόλτον, βασικός αρχιτέκτονας της επέμβασης στο Ιράκ το 2003, οραματίζεται ανάλογη αλλαγή καθεστώτος και στην Τεχεράνη. "Διακηρυγμένη πολιτικών των Ηνωμένων Πολιτειών θα έπρεπε να είναι η ανατροπή του καθεστώτος των μουλάδων" δήλωσε πριν από λίγους μήνες.
Σήμερα μιλά για τη "σαρωτική ισχύ" με την οποία θα αντιμετωπιστεί οποιαδήποτε πρόκληση κατά των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή, ενώ ο εξίσου πολεμοχαρής Πομπέο απειλεί το Ιράν με "γρήγορη και αποφασιστική" στρατιωτική δράση. Μετά πάντως από τη συνάντηση που είχε με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ στα μέσα της εβδομάδας, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέκλεισε σε αυτή τη φάση τη στρατιωτική αναμέτρηση με το Ιράν, κάτι που στη συνέχεια έκανε και ο Τραμπ.
Γκαγκστερική διπλωματία
Γιατί τότε οι συνεχείς απειλές και η καλλιέργεια πολεμικού κλίματος; Ίσως επειδή αυτή είναι η αγαπημένη τακτική του Τραμπ. Μια διπλωματία τόσο επιθετική που παύει τελικά να είναι διπλωματία και συνιστά μονάχα επίθεση. Ας θυμηθούμε το παράδειγμα της Βόρειας Κορέας και τη "φωτιά και οργή" με την οποία την απειλούσε προτού συναντηθεί με τον Πρόεδρό της Κιμ Γιονγκ Ουν. "Κάποτε θα μιλήσουμε και με αυτούς" σχολίασε στα μέσα της εβδομάδας και για τους Ιρανούς ο Αμερικανός Πρόεδρος.
Είναι ο μόνος τρόπος που ξέρει να διαπραγματεύεται ο σημερινός ένοικος του Λευκού Οίκου. Με διαρκείς απειλές και ασφυκτική πίεση, που ελπίζει ότι θα εξουθενώσει τόσο τον αντίπαλο ώστε να προσέλθει στο τραπέζι των συνομιλιών ήδη ηττημένος. Για παράδειγμα, η Τεχεράνη, που δοκιμάζεται σήμερα σοβαρά από τις αμερικανικές οικονομικές κυρώσεις, θα έπρεπε να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις ελπίζοντας να πετύχει, στην καλύτερη περίπτωση, την άρση αυτών των κυρώσεων.
Και είναι ένας εκβιασμός με πολλούς αποδέκτες. Το ίδιο το Ιράν αλλά και τους "Ευρωπαίους συμμάχους" που ήθελαν πρόσβαση στην ενεργειακή αγορά της χώρας, δεν είχαν όμως το σθένος να αντιμετωπίσουν τις αμερικανικές κυρώσεις και την κατεδάφιση από τον Τραμπ της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Από αυτή την άποψη, η σύγκρουση βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και ο Λευκός Οίκος μπορεί βάσιμα να ελπίζει ότι η κατάρρευση, κάποια στιγμή, της ιρανικής οικονομίας θα προκαλέσει έντονη λαϊκή δυσφορία και κινητοποιήσεις που θα επιτρέψουν στον κλοιό να σφίξει ακόμη περισσότερο. Ή πάλι ότι θα υπάρξει αναδίπλωση του καθεστώτος, με την καταστολή των λεγόμενων μεταρρυθμιστών και την πλήρη επικράτηση της σκληρής θεοκρατικής πτέρυγας, εξέλιξη που θα δικαίωνε κατά κάποιο τρόπο τη σκληρή στάση της Ουάσιγκτον.
Πιεζόμενη αφόρητα, η Τεχεράνη θα μπορούσε βέβαια να ανοίξει ένα νέο μέτωπο κατά των ΗΠΑ σε κάποια άλλη χώρα της Μέσης Ανατολής. Κάτι τέτοιο θα βύθιζε την περιοχή σε μεγαλύτερο χάος και θα ενέτεινε ακόμα περισσότερο τη διεθνή ανασφάλεια. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να είναι κάτι που να απασχολεί σοβαρά τον Τραμπ και το επιτελείο του.
