Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
Οι πολυαίωνες περιπέτειες του καθεδρικού του Σαν Σαλβαδόρ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Οι πολυαίωνες περιπέτειες του καθεδρικού του Σαν Σαλβαδόρ

Στα δώδεκα χρόνια, τρεις μήνες και μία ημέρα που διήρκεσε, μεταξύ 15 Οκτωβρίου 1979, όταν ο στρατός ανέτρεψε τον δικτάτορα Ουμπέρτο Ρομέρο, έως τις 16 Ιανουαρίου 1992, όταν υπογράφηκε η ειρήνευση στο κάστρο Τσαπουλτέπεκ στον ομώνυμο λόφο της Πόλης του Μεξικού, ο Σαλβαδοριανός Εμφύλιος μεταξύ στρατιωτικής χούντας και Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί (FMLN) άφησε πίσω του 80.000 νεκρούς, 8.000 αγνοούμενους, 550.000 εσωτερικούς πρόσφυγες, άλλους 500.000 πρόσφυγες στο εξωτερικό και μια χώρα κατεστραμμένη.

Πέντε χρόνια αργότερα, η τεράστια κεραμική τοιχογραφία "Η αρμονία του λαού μας" θα κοσμήσει την πρόσοψη του καθεδρικού ναού της πρωτεύουσας του Ελ Σαλβαδόρ Σαν Σαλβαδόρ σε ανάμνηση της ειρήνευσης του 1992. Πέραν της συμβολικής, η τοιχογραφία έχει και καλλιτεχνική και εθνική σημασία, αποτελώντας κάτι σαν "σήμα κατατεθέν" της χώρας.

2007. Φτάνοντας δεκαπέντε χρόνια μετά την ειρήνευση στο Ελ Σαλβαδόρ, οι πληγές που άφησε ο εμφύλιος είναι ορατές. Το κέντρο της πόλης μού φαίνεται χαοτικό. Είναι αδύνατο να περπατήσω σε πεζοδρόμιο, καθώς είναι κατειλημμένα από κιόσκια και πάγκους εμπόρων. Το παζάρι με τους μικροπωλητές απλώνεται σε ακόμη και σε μία ή και δύο λωρίδες του δρόμου. Μετά τον εμφύλιο, η αποδιάρθρωση του εμπορίου συνετέλεσε στον πολλαπλασιασμό των πλανόδιων και έκτοτε κάθε προσπάθεια της κυβέρνησης να τους απομακρύνει, ακόμη και σε περιπτώσεις που συναινεί και η αντιπολίτευση, πέφτει στο κενό.

Τα όσα λέγονται για αυξημένη εγκληματικότητα και ο τεράστιος αριθμός ενόπλων «σοκάρουν». Όπως και η ψύχωση για ασφάλεια. Για να μπεις σε τράπεζα, απαγορεύεται να φοράς γυαλιά ηλίου, να κρατάς κινητό, να φοράς καπέλο, να κρατάς κάμερα. Οφείλεις μπαίνοντας να τα εμπιστευτείς στον φύλακα. Έτσι, μου φαίνεται φυσιολογικό μια τοιχογραφία που υμνεί την ειρήνη, και μάλιστα φιλοτεχνηθείσα στον καθεδρικό της πρωτεύουσας, να αποτελεί κάτι σαν "εθνικό σύμβολο". Όσο κυκλοφορώ δε στην πόλη διαπιστώνω ότι η τοιχογραφία είναι ένα από τα πέντε, δέκα κυριότερα αξιοθέατά της.

Η εκκλησία είναι χτισμένη στο κεντρικότερο μέρος της πρωτεύουσας. Το "σημείο μηδέν" του Σαν Σαλβαδόρ τοποθετείται στη συμβολή της Αβενίδα Κουσκατλάν και της Κάγιε Άρσε, στη βορειοδυτική γωνία του καθεδρικού, ο οποίος περιβάλλεται από το πάρκο Λίνεαλ, την κεντρική τράπεζα, την πλατεία Μορασάν, το νεοκλασικό με νεογοτθικά στοιχεία Εθνικό Ανάκτορο, την πλατεία Στρατηγού Μπάριος και το ομώνυμο πάρκο. Κατασκευάστηκε στο τέλος 16ου αιώνα και αφιερώθηκε στον Χριστό Σωτήρα. Δύο ιερείς του, οι Χοσέ Ματίας Ντελγάδο και Νικόλας Ακίλαρ, υπήρξαν ήρωες της Ανεξαρτησίας. Το 1842 θα οριστεί καθεδρικός ναός, θα καταστραφεί από σεισμούς το 1854 και το 1873, ενώ το 1888 θα πραγματοποιηθούν τα θυρανοίξια στο νέο σημείο όπου χτίστηκε. Στις 8 Αυγούστου 1951 θα καεί σε πυρκαγιά. Για τρίτη φορά θα τεθεί θεμέλιος λίθος του το 1956 και μετά από περιπέτειες θα λειτουργήσει στις 19 Μαρτίου 1999 έχοντας πλέον σχήμα καθολικού σταυρού. Στη συνέχεια, θα διακοσμηθεί με κεραμική τοιχογραφία του Φερνάντο Γιορτ σε στιλ τοπικού ναΐφ, η οποία παριστάνει τον πιστό εργάτη και την πιστή εργάτρια του Θεού, αγγέλους, ουράνια όντα και ένα περιστέρι που παραπέμπει στην ειρήνη και στον Μυστικό Δείπνο. Το εσωτερικό είναι εξαίσιο, με βιτρό στα παράθυρα, οκτώ παραστάσεις του Χριστού φερμένες από την Παμπλόνα της Ισπανίας, αγάλματα των Ευαγγελιστών, έναν επιβλητικό θόλο όπου απεικονίζεται ο Παράδεισος με την Αγία Τριάδα, τον Άγιο Ιωσήφ και την Παναγία. Ένας πίνακας του 17ου αιώνα είναι δώρο που έκανε το 2001 η Ισπανίδα βασίλισσα Σοφία.

Ο καθεδρικός είναι γνωστός και για ακόμη έναν λόγο. Φιλοξενεί τον τάφο του αρχιεπισκόπου Όσκαρ Ρομέρο -δολοφονήθηκε στις 24 Μαρτίου 1980-, που αποτελεί πόλο έλξης πιστών ακόμη και εκτός συνόρων. Ο Πάπας όχι μόνο θα επισκεφτεί τον ναό το 1983 και το 1996 δηλώνοντας ότι ταυτίζεται με τη χαρά και τις ελπίδες του σαλβαδοριανού λαού, αλλά θα γονατίσει και θα προσευχηθεί μπροστά στον τάφο, τον οποίο θα επισκεφτεί το 2011 και ο Μπάρακ Ομπάμα.

Προτού περάσει εβδομάδα από τη δολοφονία του Ρομέρο, στη διάρκεια της κηδείας του την Κυριακή των Βαΐων 30 Μαρτίου 1980, άγνωστοι άνδρες των Ενόπλων Δυνάμεων άνοιξαν πυρ δολοφονώντας 44 πιστούς κατά τη της θεία λειτουργία, η οποία είχε μετατραπεί σε πένθιμη ακολουθία για τον Ρομέρο. Και είναι στην πλατεία μπροστά στον καθεδρικό το σημείο όπου θα συρρεύσουν χιλιάδες Σαλβαδοριανοί για να πανηγυρίσουν το 1992 το τέλος του Εμφυλίου. Στις δε 19 Μαρτίου 1999, ο ναός θα έχει πια ολοκληρωθεί και έτσι εγκαινιάζεται με το πλήθος να θαυμάζει την τοιχογραφία του Γιορτ.

2012. Κάθε φορά που διαβάζω στις ειδήσεις για καταστροφή μνημείου που έχω επισκεφτεί ακόμη και "στην άλλη πλευρά του κόσμου" νιώθω την ίδια αγανάκτηση που θα ένιωθα εάν βάνδαλοι κατέστρεφαν μνημεία στη χώρα μου. Αυτό συνέβη και με τον καθεδρικό του Σαν Σαλβαδόρ. Τις τελευταίες ημέρες του 2012, ο 53χρονος αρχιεπίσκοπος Χοσέ Λουίς Εσκόμπαρ Άλας δίνει εντολή να αφαιρεθούν από την πρόσοψη του καθεδρικού τα 2.700 κεραμικά της τοιχογραφίας του Φερνάντο Γιορτ. Αυτό εξοργίζει τους Σαλβαδοριανούς και ακόμη περισσότερο όταν πληροφορούνται ότι ο αρχιεπίσκοπος πήρε την απόφαση χωρίς να συνεννοηθεί με την κυβέρνηση. Οι κάτοικοι ξεσηκώνονται, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης "παίρνουν φωτιά", πρωτοβουλίες πολιτών σχηματίζονται, όπως οι Indignados por el mural οι οποίοι δημιουργούν σελίδα στο Facebook με "φωτογραφία προφίλ" την τοιχογραφία.

Οι αντιδράσεις ωστόσο αποδεικνύονται μάταιες. Παρά την επίσημη καταδίκη του υπουργείου Πολιτισμού και την ανακοίνωσή του ότι αυτή ενέργεια αντιτίθεται στην κρατική νομοθεσία προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, η τοιχογραφία καταστρέφεται, πράξη που θα αποτελεί το υπ' αριθμό ένα θέμα συζητήσεων στη χώρα κατά το επόμενο διάστημα.

Α. Τα 2.700 κεραμικά της τοιχογραφίας του Φερνάντο Γιορτ έδιναν τοπικό χρώμα και ειρηνιστικό συμβολισμό στον καθεδρικό του Σαν Σαλβαδόρ. Από το 2012 οι τοίχοι έμειναν με απόφαση του αρχιεπισκόπου γυμνοί, παρά τις διαμαρτυρίες του πληθυσμού

Β. Ο καθεδρικός όπως φαίνεται από την πλατεία Μπάριος. Στο άγαλμα εμφανίζεται έφιππος ο φιλελεύθερος αντικληρικαλιστής και τρις Πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ μεταξύ 1859 και 1863 Γεράρδο Μπάριος. Υπηρέτησε στον στρατό του τελευταίου Προέδρου των Ομόσπονδης Δημοκρατίας της Κεντρικής Αμερικής Φρανσίσκο Μορασάν, μετά τον θάνατο του οποίου ανακηρύχθηκε αρχηγός των Ενωτικών. Εκτελέστηκε στις 29 Αυγούστου 1865 σε ηλικία 51 ετών και το 1910 ανακηρύχθηκε εθνικός ήρωας τόσο για την προστασία που παρέσχε στους αγρότες όσο και για την απόκρουση των εχθρικών στρατευμάτων. Ήταν αυτός που εισήγαγε στην κεντρική Αμερική την καλλιέργεια του καφέ, κάτι αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας για την οικονομία των χωρών της

Φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL