Αζοφική, μια στενή, «περίκλειστη» θάλασσα που μπαίνει «σφήνα» ανάμεσα σε δύο αντίπαλες χώρες ανεβάζοντας κατακόρυφα την ένταση μεταξύ τους και εσχάτως προκαλώντας θερμό επεισόδιο. Ακόμα χειρότερα αφού η πρόσβαση σε αυτή την περίκλειστη θάλασσα είναι δυνατή μόνον από έναν στενό πορθμό. Η αντιπαλότητα μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας στην Αζοφική Θάλασσα, την «προέκταση» προς Βορράν της Μαύρης Θάλασσας, αποτελεί μια σχετικά καινούρια εστία έντασης στον ευρωπαϊκό χώρο, που πηγάζει από μια πολύ πρόσφατη πολιτικο-διπλωματική «βεντέτα» και εκτυλίσσεται σε συνέχειες από το 2014 μέχρι σήμερα.
Το θερμό επεισόδιο της Κυριακής πλησίον των ανατολικών ακτών της -προσαρτημένης από τη Ρωσία- Κριμαίας στην είσοδο του πορθμού Κερτς προς την Αζοφική Θάλασσα, με το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό να ανοίγει πυρ κατά τριών μικρών πολεμικών σκαφών της Ουκρανίας πριν Ρώσοι κομάντος κάνουν ρεσάλτο και τα καταλάβουν οδηγώντας τα στο λιμάνι του Κερτς, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία - αν και υπάρχει ιστορικό προηγούμενο στην αντιπαράθεση. Το 2003, κατά την πρώτη θητεία Πούτιν στη ρωσική προεδρία, είχαν υπάρξει και τότε έντονες προστριβές για τη «μοιρασιά» της Αζοφικής Θάλασσας, οι οποίες όμως διευθετήθηκαν με μια διμερή συμφωνία την ίδια χρονιά, που όριζε ότι και οι δύο χώρες μπορούν να χρησιμοποιούν ελεύθερα τον πορθμό Κερτς για εμπορική ναυσιπλοΐα αλλά οφείλουν να ενημερώνουν η μια την άλλη για τον διάπλου πολεμικών πλοίων.
Το προχθεσινό επισόδειο, που είχε επίσης ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό τριών Ουκρανών ναυτών και τη σύλληψη 24 άλλων, είναι αποτέλεσμα της αυξανόμενης έντασης των τελευταίων μηνών. Η κυβέρνηση του Κιέβου κατηγορεί επίμονα την Μόσχα ότι προσπαθεί να επιβάλει ντε φάκτο αποκλεισμό των ουκρανικών λιμανιών στην Αζοφική Θάλασσα με σκοπό τον στραγγαλισμό της ουκρανικής οικονομίας στο πλαίσιο αυτού που η ίδια αποκαλεί ρωσικό «υβριδικό πόλεμο» εναντίον της Ουκρανίας. Ως γνωστόν, οι δύο χώρες βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και υποστήριξε την εξέγερση των Ρωσόφωνων στην ανατολική επαρχία του Ντονμπάς ως αντίδραση στη φυλοδυτική στροφή του Κιέβου. Η ουκρανική κυβέρνηση κατηγορεί τη Ρωσία για συνεχείς κατακρατήσεις εμπορικών πλοίων που πλέουν από και προς τα ουκρανικά λιμάνια στην Αζοφική Θάλασσα, ιδίως τη Μαριούπολη και το Μπέρντιανσκ, με σκοπό να εμποδίσει το ουκρανικό εμπόριο. Η Ρωσία με τη σειρά της κατηγορεί την Ουκρανία για παρενοχλήσεις ρωσικών πλοίων και επιμένει ότι οι έλεγχοι στα εμπορικά πλοία που φέρουν τη σημαία της είναι «νόμιμοι και αναγκαίοι» για την ασφάλεια της περιοχής.
Την ίδια πάνω - κάτω δικαιολογία χρησιμοποίησε και χθες το Κρεμλίνο υποστηρίζοντας διά του εκπροσώπου του Ντμίτρι Πεσκόφ ότι η κατακράτηση των τριών ουκρανικών πολεμικών πλοίων από το ρωσικό ναυτικό «συνάδει πλήρως με το διεθνές και το εσωτερικό δίκαιο». Ο Ρώσος εκπρόσωπος υποστήριξε ότι τα ουκρανικά πλοία εισήλθαν παράνομα στα ρωσικά χωρικά ύδατα, έκαναν επικίνδυνους ελιγμούς και αγνόησαν τις προσπάθειες των Ρώσων αξιωματικών να επικοινωνήσουν μαζί τους. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε σε σχετική ανακοίνωσή του ότι η Ρωσία θα απαντήσει σκληρά σε οποιεσδήποτε προσπάθειες υπονόμευσης της κυριαρχίας και της ασφάλειά της. Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ κατηγόρησε επίσης το Κίεβο ότι «μετέρχεται επικίνδυνων μεθόδων» στην Αζοφική Θάλασσα.
Στρατιωτικός νόμος
Η ουκρανική κυβέρνηση από την πλευρά της διατείνεται ότι διαθέτει στοιχεία που δείχνουν ότι το επεισόδιο στον πορθμό Κρετς δεν οφείλεται σε μια καθ' υπερβολή αντίδραση των πληρωμάτων των ρωσικών πλοίων αλλά ήταν μια προσχεδιασμένη επιθετική ενέργεια της Ρωσίας, της οποίας μάλιστα ζητείται η προσαγωγή στη διεθνή Δικαιοσύνη.
Η επίσημη αντίδραση του Κιέβου εκδηλώθηκε με μια σχεδόν «αντανακλαστική» κίνηση του Προέδρου Πέτρο Ποροσένκο ο οποίος υπέγραψε χθες διάταγμα για την επιβολή στρατιωτικού νόμου στη χώρα για διάστημα 30 ημερών, αν και μια τέτοια απόφαση χρειάζεται κοινοβουλευτική έγκριση για να τεθεί σε ισχύ. Η ουκρανική νομοθεσία για τον στρατιωτικό νόμο προβλέπει μεγάλο αριθμό περιορισμών, περιλαμβανομένων της ελευθερίας της μετακίνησης και της ειρηνικής συνάθροισης, της απαγόρευσης κυκλοφορίας και περιορισμών στα ΜΜΕ, ωστόσο το διάταγμα του Ποροσένκο δεν έκανε κάποια ειδική αναφορά σε αυτούς τους περιορισμούς.
Έντεκα μέτρα που περιγράφονται στο διάταγμα προβλέπουν την κινητοποίηση εφεδρικών δυνάμεων, την οργάνωση της αεράμυνας σημαντικών κρατικών εγκαταστάσεων και τη λήψη επειγόντων μέτρων αυξημένης κυβερνοασφάλειας και διασφάλισης της δημόσιας τάξης. Δεν υπήρξε πάντως κάποια αναφορά στις προεδρικές εκλογές που αναμένεται να διεξαχθούν τον Μάρτιο. Οι επικριτές του Ποροσένκο και η αντιπολίτευση κάνουν εικασίες ότι η κήρυξη του στρατιωτικού νόμου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι για την αναβολή των εκλογών.
Δεν προκαλεί εντύπωση ότι οι περισσότερες διεθνείς αντιδράσεις για το νέο επεισόδιο στη ρωσο-ουκρανική «βεντέτα» προήλθαν από την Ευρώπη. Προκάλεσε όμως ιδιαίτερη εντύπωση η σιγή ιχθύος του Ντόναλντ Τραμπ, που δεν αφιέρωσε ούτε ένα από τα χθεσινά tweets του στο περιστατικό.
Πέντε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι αυτή την περίοδο μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (Γαλλία, Βρετανία, Σουηδία, Πολωνία, Ολλανδία) κάλεσαν τη Ρωσία να αποκαταστήσει την ελευθερία της ναυσιπλοΐας στον πορθμό Κερτς, να απελευθερώσει χωρίς καθυστέρηση τους Ουκρανούς ναύτες που συνέλαβε και να επιστρέψει τα πλοία που κατακρατούνται από το ρωσικό ναυτικό. Ανάλογη έκκληση διατύπωσε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ μίλησε τηλεφωνικά με τον Ποροσένκο και του δήλωσε πως θα κάνει ό,τι μπορεί για να αποκλιμακώσει την αντιπαράθεση. Σε ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών εκφράζεται ανησυχία για το συμβάν και υπογραμμίζεται ότι ο πορθμός Κερτς πρέπει να παραμείνει ανοιχτός για τη ναυσιπλοΐα.
