Του Muztaba Rahman*
Το καλοκαίρι που μας πέρασε, οι ηγέτες της Ε.Ε. προσπάθησαν να επιλύσουν μια κρίση που στην πραγματικότητα δεν υπήρχε.
Ο αριθμός των μεταναστών που έφταναν σε ευρωπαϊκό έδαφος ήταν χαμηλός σε σχέση με το 2015. Η έμμεση απειλή του Γερμανού υπουργού Εσωτερικών Χορστ Ζέεχοφερ να ρίξει τον «μεγάλο συνασπισμό» της χώρας του δεν ήταν ποτέ πιστευτή. Σήμερα όμως, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πραγματική κρίση. Και ο τρόπος που οι ηγέτες της αντιμετώπισαν το μεταναστευτικό καθιστά πιο δύσκολη την επίλυσή της.
Η σημαντικότερη εξέλιξη το καλοκαίρι στην Ευρώπη ήταν η ανάδειξη του Ματέο Σαλβίνι στον ντε φάκτο ηγέτη της Ιταλίας. Ο δημαγωγός ηγέτης της Λέγκας χρησιμοποίησε τη θέση του για να ανάψει τις φλόγες της μεταναστευτικής «κρίσης» και στη συνέχεια να τη χρησιμοποιήσει για να ελέγξει την εγχώρια πολιτική ατζέντα. Η στρατηγική του πέτυχε. Το κόμμα του, που έλαβε 17% στις εκλογές του Μαρτίου, έχει κερδίσει 10 επιπλέον μονάδες στις δημοσκοπήσεις.
Ο κυβερνητικός του εταίρος, αντίθετα, το Κίνημα Πέντε Αστέρων, σημειώνει υποχώρηση. Κι επειδή δεν μπορεί να συναγωνιστεί τη Λέγκα στο μεταναστευτικό, δίνει έμφαση στην οικονομία και στο οικουμενικό εισόδημα, που είναι η σημαία του. Ο Σαλβίνι, για να μη φανεί με τη σειρά του ότι υστερεί, θα προσπαθήσει να σημειώσει κι αυτός πολιτικούς πόντους με τον προϋπολογισμό του 2019.
Eδώ βρίσκεται η ρίζα της ευρωπαϊκής κρίσης.
Αν το κυβερνητικό πρόγραμμα εφαρμοστεί στο σύνολό του, θα οδηγήσει σε αύξηση των δαπανών, ή μείωση των εισοδημάτων κατά 100 δισεκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχούν σε 6% του ΑΕΠ. Ακόμη κι αν οι κυβερνητικοί εταίροι βάλουν νερό στο κρασί τους, όπως αναμένεται, είναι βέβαιο ότι οι δημοσιονομικοί κανόνες της Ευρωζώνης θα παραβιαστούν.
Η Ε.Ε. έχει ζητήσει από την Ιταλία να σφίξει το ζωνάρι το 2019 και να εξοικονομήσει γύρω στα 10 δισεκατομμύρια. Παρ' όλο που αυτοί οι κανόνες έχουν χαλαρώσει στο παρελθόν, δύσκολα μπορεί να επαναληφθεί το ίδιο και τώρα. Η «ευελιξία» που ζήτησε ο πρώην πρωθυπουργός Ματέο Ρέντζι από την Ε.Ε. είχε ως προϋπόθεση να εξοικονομήσει φέτος η Ρώμη 5 δισεκατομμύρια. Ο πραγματικός αριθμός όμως είναι κοντά στο μηδέν.
Η τελευταία σύνοδος των Ευρωπαίων ηγετών τον Ιούνιο, όπου η ιταλική κυβέρνηση απείλησε να ασκήσει βέτο, οδήγησε σε σημαντικές παραχωρήσεις προς τη Ρώμη. Και αυτό θα ενθαρρύνει τον Σαλβίνι να υιοθετήσει μια ανάλογα επιθετική στρατηγική στο θέμα του προϋπολογισμού.
Είναι αλήθεια ότι ο υπουργός Οικονομικών Τζιοβάνι Τρία έχει μια πιο εποικοδομητική στάση και διαβεβαιώνει πως η Ιταλία δεν σκοπεύει να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη ούτε να παραβεί τους δημοσιονομικούς της κανόνες. Αν όμως είναι έτσι -λένε στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο- γιατί η κυβέρνηση διόρισε δύο ευρωσκεπτικιστές βουλευτές, τον Αλμπέρτο Μπανιάι και τον Κλαούντιο Μπόργκι, σε περίοπτες οικονομικές θέσεις;
Ο Τρία και ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε έχουν πολύ μικρή ισχύ σε σχέση με τον Σαλβίνι και τον Ντι Μάιο. Και τώρα που ο προϋπολογισμός αναδεικνύεται σε ένα θέμα μέσω του οποίου τα δύο κόμματα θα επιδιώξουν να αποσπάσουν τη στήριξη της κοινής γνώμης, η σύγκρουση με την Ευρώπη μοιάζει αναπόφευκτη.
Η θερινή αναταραχή για το μεταναστευτικό δεν ήταν τίποτα μπροστά στην επικείμενη αυτή σύγκρουση. Η ιταλική κυβέρνηση θέλει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Θέλει και να παραμείνει στην Ευρωζώνη και να μη σέβεται τους κανόνες της. Η αντίφαση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί. Και το αποτέλεσμα της σύγκρουσης δεν είναι προδιαγεγραμμένο.
* Ο Μουζτάμπα Ραχμάν είναι διευθυντικό στέλεχος της εταιρείας επενδυτικών συμβούλων Eurasia Group
