Βράζει τον τελευταίο καιρό το νότιο Ιράκ. Όχι μόνον απ’ τη λαϊκή οργή που έχει φουντώσει για τα καλά. Διαφθορά, διάτρητοι θεσμοί, παραμέληση, κακοδιοίκηση έχουν ρίξει το επίπεδο ζωής των ανθρώπων σ' εκείνο χωρών της υποσαχάριας Αφρικής. Υπάρχει όμως κι ένας άλλος λόγος, εξίσου σοβαρός: ο πυρετός του μαύρου χρυσού.
Κάτω από την άνυδρη γη της δυτικής Κούρνα, στον δρόμο προς την «πατρίδα» του Σεβάχ του Θαλασσινού, τη Βασόρα, μια αχανής λίμνη πετρελαίου "περιμένει" τα γεωτρύπανα. Θεωρείται ένα από το πιο κερδοφόρα κοιτάσματα στον κόσμο. Ανήκει βέβαια στην ιρακινή κυβέρνηση, αλλά την εκμετάλλευσή του έχει αναλάβει η αμερικανική Exxon Mobil.
Μετά από χρόνια πολέμων, καταστροφών, κυρώσεων, υποβάθμισης της ιρακινής πετρελαϊκής βιομηχανίας, η παραγωγή ανεβαίνει πάλι, η πίεση στους αγωγούς αυξάνεται. Παντού ξεφυτρώνουν αναχώματα που θυμίζουν μυρμηγκοφωλιές. Καθένα τους περικλείει το πηγάδι και τις αντλίες. Αγωγοί "σέρνονται" στο έδαφος, διασχίζουν χωριά, περνούν μέσα από σπίτια, από συνοικίες, συνδέουν πηγάδια και αντλιοστάσια, δεξαμενές και χώρους φόρτωσης.
Πύργοι γεωτρήσεων υψώνονται σε όλη την περιοχή στέλνοντας ακατάπαυστα στον αέρα μάζες από παχύ μαύρο καπνό. Ένας παλιός επαρχιακός δρόμος δύο λωρίδων που διασχίζει το Μπανί Μανσούρ έχει γίνει τώρα ένας πολυσύχναστος αυτοκινητόδρομος. Νταλίκες πάνε κι έρχονται μεταφέροντας εξοπλισμό γεωτρήσεων και πούλμαν πηγαίνουν τους ξένους εργάτες στις εγκαταστάσεις. Τα παράθυρα των κοντινών σπιτιών τρίζουν σε μόνιμη βάση από το πήγαινε - έλα των βαριών οχημάτων.
Εγκατάλειψη
Η παραχώρηση προς εκμετάλλευση των τεράστιων επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων πετρελαίου του Ιράκ στις ξένες εταιρείες μετά την αμερικανική εισβολή του 2003 και την ανατροπή του Σαντάμ δημιούργησε ελπίδες για “επανεκκίνηση” της κατεστραμμένης ιρακινής οικονομίας. Κάποιοι είδαν σ' αυτή την προοπτική τον μοχλό που θα μπορούσε να μετατρέψει τον Νότο της χώρας σε ισχυρό οικονομικό προπύργιο.
Αντ 'αυτού, οι Ιρακινοί ελάχιστο ή κανένα όφελος είχαν έως τώρα από τα έσοδα δισεκατομμυρίων δολαρίων της εγχώριας πετρελαϊκής βιομηχανίας, πολλά από τα οποία καταλήγουν στις τσέπες διεφθαρμένων πολιτικών, γράφει στον "Guardian" ο Γκάιτ Αμπντούλ – Αχάντ.
Σε όλο τον ιρακινό νότο σιγοβράζει τους τελευταίους μήνες η οργή για τη διαφθορά και την ανεργία σ' ένα κλίμα δυσφορίας που εντείνεται από την ελεεινή κατάσταση των κοινωφελών υπηρεσιών και δικτύων, τις συνεχείς διακοπές ρεύματος και την έλλειψη νερού. Απ' τις αρχές του χρόνου είκοσι χιλιάδες άνθρωποι κατέληξαν στα νοσοκομεία εξαιτίας του μολυσμένου νερού.
Κάποτε στο Μπανί Μανσούρ, κοντά στο σημείο όπου συναντιούνται οι ροές του Τίγρη και του Ευφράτη, υπήρχαν άφθονα νερά. Καταπράσινη γη και περισσότεροι από τριακόσιες χιλιάδες φοίνικες έδιναν ζωή και εισόδημα στους ντόπιους χωρικούς. Κοπάδια αγελάδων και βουβαλιών έβρισκαν δροσερό καταφύγιο στα νερά των γύρω καναλιών. Όμως η ξηρασία και η διείσδυση αλμυρού νερού από τον Περσικό Κόλπο ξέραναν τα περισσότερα φοινικόδενδρα και το χορτάρι.
Οι χωρικοί πούλησαν τις αγελάδες και τα βουβάλια, οι λίμνες στέρεψαν και τα κανάλια έγιναν εστίες μόλυνσης από τα στάσιμα νερά και τα σκουπίδια που συσσωρεύτηκαν. «Η διαφθορά και η κακοδιαχείριση εκ μέρους της τοπικής και κεντρικής διοίκησης, που κυριαρχείται από την κλεπτοκρατία των θρησκευτικών κομμάτων, αυτών που κυβέρνησαν το Ιράκ για περισσότερο από μια δεκαετία, επιδείνωσαν την κατάσταση και προκάλεσαν μια περιβαλλοντική καταστροφή σε αργή κίνηση» γράφει ο Γκάιτ.
Οι πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες υποτίθεται πως οφείλουν να εκπαιδεύουν και να προσλαμβάνουν εργάτες από τον ντόπιο πληθυσμό και να επενδύουν τα κέρδη τους σε αναπτυξιακά έργα στην περιοχή, προσλαμβάνουν μόνον εκείνους που συνδέονται με τους ισχυρούς σεΐχηδες των φυλών και τα ισλαμικά κόμματα. Τα κεφάλαια που προορίζονται για τις κοινότητες των χωρικών σπανίως χρηματοδοτούν έργα και σχεδόν τίποτε από τα έσοδα του πετρελαίου δεν επιστρέφει με τη μορφή αναπτυξιακών επενδύσεων.
Την ίδια ώρα οι τοπικές πολιτοφυλακές που συνδέονται με τις φυλές και τα κόμματα έχουν συστήσει δικές τους εταιρείες ασφαλείας οι οποίες συνάπτουν προσοδοφόρα συμβόλαια με τις θυγατρικές των ξένων πετρελαϊκών. «Στα μάτια των ντόπιων χωρικών η αδιάκοπη κυκλοφορία των βαρέων οχημάτων κατά μήκος του στενού δρόμου έχει γίνει μια καθημερινή υπενθύμιση της αντίφασης ανάμεσα στον απεριόριστο πλούτο που βρίσκεται κάτω απ' το έδαφος και την άθλια φτώχεια που βιώνουν πάνω απ’ αυτό» γράφει χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος.
Ξέσπασμα
Όλα άρχισαν τον Ιούλιο. Με αφόρητες θερμοκρασίες σχεδόν 50 βαθμών Κελσίου, το ηλεκτρικό ρεύμα κοβόταν καθημερινά και από τις βρύσες έτρεχε ζεστό και αλμυρό νερό όπως της θάλασσας. Λίγες δεκάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν μια μέρα έξω από τις πύλες εισόδου ενός από τα πετρελαϊκά συγκροτήματα της περιοχής φράζοντας τον δρόμο που οδηγούσε στο χωριό τους. Κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο, σήκωσαν τα χέρια τους κι έσφιξαν τις γροθιές τους καταγγέλλοντας αγανακτισμένοι τις πετρελαϊκές εταιρείες και τους πολιτικούς.
Μια αστυνομική μονάδα που στάθμευε μπροστά απ’ το συγκρότημα κινήθηκε εναντίον τους. Μια άλλη μεγαλύτερη, στρατιωτική, που ήταν επιφορτισμένη με την προστασία των γεωτρήσεων, κατέφθασε επιτόπου με θωρακισμένα οχήματα. Αστυνομικοί και στρατιώτες έκαναν «σάντουιτς» τους διαδηλωτές ρίχνοντας στο ψαχνό με πραγματικά πυρά. Σε μισή ώρα ένας νεαρός διαδηλωτής έπεφτε νεκρός και τρεις άλλοι τραυματίζονταν.
Την περασμένη εβδομάδα το ποτήρι της αγανάκτησης ξεχείλισε. Οι νεκροί σε ανάλογη κινητοποίηση διαμαρτυρίας στη Βασόρα έγιναν έξι, οι τραυματίες δεκάδες, υπήρξε ανοιχτή παρέμβαση του ΟΗΕ. Σαν να μην έφτανε το λουτρό αίματος, ο σιίτης κληρικός και νικητής των εκλογών του Μαΐου Μοκτάντα Αλ Σάντρ, που προσπαθεί να τα βρει με τον απερχόμενο πρωθυπουργό Χαϊντάρ Αλ Αμπάντι για να σχηματιστεί επιτέλους κυβέρνηση, μίλησε για «βανδάλους» που παρείσφρησαν στο πλήθος.
Εκατοντάδες έχουν φυλακιστεί και υποστεί βασανιστήρια σύμφωνα με ακτιβιστές, δικηγόρους και αξιωματούχους ασφαλείας που επικαλείται ο "Guardian".
Ο Μουζαχίμ Aλ Τίμιμι, ένας νεοεκλεγμένος ανεξάρτητος βουλευτής από τη Βασόρα, δίνει τις δική του εκδοχή για την αιτία του ξεσηκωμού στον ιρακινό Nότο. Ο κόσμος δεν κατέβηκε στους δρόμους, λέει, λόγω του αλμυρού νερού που τρέχει απ’ τις βρύσες του και τις διακοπές του ηλεκτρικού. «Είμαστε συνηθισμένοι στη ζέστη και το αλμυρό νερό από την εποχή του Σαντάμ. Όμως, τότε είχαμε κυρώσεις. Το πρόβλημα τώρα είναι ότι έχουμε λεφτά απ' το πετρέλαιο, αλλά αυτά δεν χρησιμοποιούνται για να βοηθηθούν οι άνθρωποι».
Αν η συλλογιστική του είναι σωστή, τα πράγματα δεν θα τελειώσουν ανώδυνα παρά τις προσπάθειες της κεντρικής κυβέρνησης να εκτονώσει την ένταση ανακοινώνοντας μέτρα και γενναίο «πακέτο» βοήθειας για την υποβαθμισμένη περιοχή.
«Οι διαδηλωτές θέλουν μια επανάσταση διότι δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη ότι το σύστημα μπορεί να διορθωθεί από μόνο του» λέει ο Ταμίμι. «Τα τελευταία 15 χρόνια όλα τα κόμματα που έχουν κυβερνήσει αυτή τη χώρα φέρουν ευθύνη για τη διαφθορά. Δεν υπάρχει κανένα κόμμα που να μπορεί να ηγηθεί μιας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας διότι όλα τους αποτελούν μέρος του ίδιου μηχανισμού διαφθοράς".
