Της Laura Pitel
Το εκλογικό περίπτερο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στο κέντρο της Άγκυρας μοιάζει μοναχικό. Οι οπαδοί του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας, του AKP, έχουν για συντροφιά μερικούς εθνικιστές, αλλά στην απέναντι πλευρά της πλατείας Κιζιλάι βρίσκονται ενωμένα τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Οι ακτιβιστές λένε ότι στη δική τους πλευρά επικρατεί μαχητικότητα και πνεύμα συνεργασίας. «Είμαστε ανταγωνιστές, αλλά δουλεύουμε μαζί» είπε ο Χάμζα Γκιουρσόι, συνταξιούχος μηχανικός του Δημοσίου, ο οποίος μοίραζε φυλλάδια του εθνικιστικού Καλού Κόμματος. «Παλεύουμε ενωμένοι τον Ερντογάν».
Αυτό ακριβώς φοβούνται τα μέλη του AKP, στην τελική ευθεία για τις κρίσιμες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές. « Όλοι ανησυχούν», παραδέχθηκε κυβερνητικός αξιωματούχος. «Θα είναι η πιο δύσκολη εκλογική μάχη που έχουμε δώσει ποτέ».
Ο Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική ζωή από το 2002 και τη σαρωτική άνοδο του AKP στην εξουσία. Ο Πρόεδρος παραμένει ο περισσότερο δημοφιλής πολιτικός στη χώρα. Καθώς όμως η Τουρκία αντιμετωπίζει βαθιά πολιτική, οικονομική και κοινωνική αναταραχή, ορισμένοι δημοσκόποι και αναλυτές εκτιμούν ότι κινδυνεύει να χάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία - ακόμα και να εξαναγκαστεί να πάει σε δεύτερο γύρο για τις προεδρικές εκλογές, για πρώτη φορά.
Κάθε ένα από τα παραπάνω δυο σενάρια θα αποτελούσε πλήγμα για έναν ηγέτη ο οποίος δικαιολογεί το τυραννικό ύφος της εξουσίας του με τις επιτυχίες του στην κάλπη.
Οικονομικά προβλήματα
Οι εκλογές της 24ης Ιουνίου αποτελούν ορόσημο για τον Τούρκο Πρόεδρο. Η νίκη θα του εξασφάλιζε ακόμα πέντε χρόνια στην εξουσία αλλά θα του επέτρεπε επίσης να υλοποιήσει την φιλοδοξία του να μεταμορφώσει το μοντέλο διακυβέρνησης της χώρας από κοινοβουλευτικό σε προεδρικό. Η αλλαγή εγκρίθηκε πέρυσι με την οριακή νίκη στο αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα.
Αλλά, στο εσωτερικό του κόμματος, στελέχη παραπονιούνται ότι η εκστρατεία του AKP για τις πρόωρες εκλογές είναι ανεπαρκής. Τους λείπει το ταλέντο του Ερόλ Ολτσόκ, ο οποίος είχε καταστρώσει προεκλογικές εκστρατείες στο παρελθόν και σκοτώθηκε τη νύχτα της απόπειρας πραξικοπήματος το 2016. «Αυτή τη φορά ο κόσμος δεν έχει ενθουσιασμό-, ούτε εμείς ούτε οι ψηφοφόροι», είπε ένας αξιωματούχος. «Απλώς μιλάμε για τα ίδια πράγματα για το οποία μιλούσαμε και την προηγούμενη φορά: χτίσαμε μια καινούργια γέφυρα, κατασκευάζουμε ένα νέο αεροδρόμιο. Δεν υπάρχουν ωραία συνθήματα, ούτε ωραία τραγούδια».
Άλλοι ανησυχούν για την οικονομία. Η λίρα έχει χάσει το ένα πέμπτο της αξίας της έναντι του δολαρίου τους τελευταίους μήνες, πρόβλημα που επιδεινώθηκε εξαιτίας της εχθρότητας του Ταγίπ Ερντογάν απέναντι στην αύξηση των επιτοκίων, όπως λένε αναλυτές . Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 11% σε ετήσια βάση.
Η απόφαση του Προέδρου, τον Μάρτιο, να αλλάξει τους εκλογικούς κανόνες ώστε να ενισχυθεί ο ίδιος θα μπορούσε επίσης να φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα και να αυξήσει τις πιθανότητες της αντιπολίτευσης. Τα κόμματα μπορούν πλέον να συγκροτούν συμμαχίες ώστε να ξεπερνούν το εμπόδιο του εκλογικού μέτρου του 10% της εθνικής ψήφου για να εισέλθουν στη Βουλή. Κάνοντας χρήση της νέας εκλογικής νομοθεσίας, τρία κόμματα της αντιπολίτευσης συμμάχησαν προχωρώντας σε μια ασυνήθιστη επίδειξη συνεργασίας. Το τέταρτο κόμμα, το φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP), δεν αποτελεί μέρος της συμμαχίας αλλά έχει λάβει υποστήριξη από τους αντιπάλους τους.
Μετά από αυτές τις εξελίξεις τα στελέχη του AKP φοβούνται ότι είναι ευκολότερο για την αντιπολίτευση να κερδίσει την πλειοψηφία στη Βουλή. Ενισχύοντας αυτούς τους φόβους ο Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι θα ήταν «αμαρτία» αν οι ψηφοφόροι ψήφιζαν εκείνον αλλά όχι και το κόμμα του. Την προηγούμενη εβδομάδα, ένας προεδρικός σύμβουλος άφησε να εννοηθεί ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να προσφύγει σε νέες εκλογές αν το AKP δεν κατάφερνε να κερδίσει την πλειοψηφία.
Αβέβαιο είναι όμως και το αποτέλεσμα της προεδρικής κάλπης. Στελέχη του AKP δηλώνουν πεπεισμένοι ότι ο κύριος Ερντογάν θα κερδίσει από τον πρώτο γύρο ξεπερνώντας το όριο του 50%. Ακόμα και στην περίπτωση διεξαγωγής δεύτερου γύρου, θα ήταν πολύ δύσκολο να τον νικήσει κάποιος, λένε αναλυτές. Αλλά τα κόμματα της αντιπολίτευσης ελπίζουν ότι σε μια αναμέτρηση μεταξύ δύο υποψηφίων ο Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσε να διαπιστώσει ξαφνικά ότι η δυναμική είναι εναντίον του.
Αντιπολίτευση σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης
Παρά το γεγονός ότι λειτουργεί υπό αυστηρούς περιορισμούς, σε συνθήκες κατάστασης έκτακτης ανάγκης και με τα περισσότερα ΜΜΕ να υποστηρίζουν την κυβέρνηση, η αντιπολίτευση είναι ενεργητική και δημιουργική τις τελευταίες εβδομάδες. Το Καλό Κόμμα, το οποίο δεν έχει σχεδόν καθόλου χρόνο στην τηλεόραση, κατάφερε να κερδίσει φήμη στα κοινωνικά δίκτυα με πληρωμένες διαφημίσεις στην Google, όπου καλεί τους ψηφοφόρους που αναζητούν «ελευθερία» να ξαναδοκιμάσουν μετά την κάλπη.
Ο Μουχαρέμ Ιντζέ, πρώην καθηγητής Φυσικής και προεδρικός υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, χόρεψε στη σκηνή έναν παραδοσιακό τουρκικό χορό, ενώ με λεπτομερείς πίνακες εξήγησε την αύξηση στις τιμές των καυσίμων και την εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές τροφίμων από το εξωτερικό.
Αντίθετα, ακόμα και οι φοιτητές που στέκονται κάτω από το πορτοκαλί, μπλε και λευκό κιόσκι του AKP στην πλατεία Κιζιλάι παραδέχθηκαν ότι η εκστρατεία τους μάλλον μοιάζει ανεπαρκής. Το απέδωσαν όμως στους περιορισμούς εξαιτίας του ιερού μήνα του ραμαζανιού, καθώς πολλά κομματικά στελέχη και ψηφοφόροι νηστεύουν στη διάρκεια της ημέρας. Πρόσθεσαν ότι η αιφνιδιαστική απόφαση Ερντογάν για την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών 18 μήνες νωρίτερα δεν τους έδωσε χρόνο να προετοιμαστούν.
Παρά τη νευρικότητα στο κυβερνών κόμμα, ορισμένοι αναλυτές διατηρούν την πεποίθηση ότι το AKP θα αναδειχθεί νικητής. Ο Εμρέ Ερντογάν, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης, λέει ότι τα μηνύματα ανησυχίας του AKP έχουν ως στόχο να ενισχύουν τη συμμετοχή στις εκλογές. «Πιστεύω ότι το AKP θα διατηρήσει την πλειοψηφία του. Ο Ερντογάν είναι πολύ δυνατός ηθοποιός. Θα ξοδέψουν πάρα πολύ χρήμα», είπε.
Άλλοι είναι λιγότερο βέβαιοι. «Είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών», είπε ο Τουρκμέν Γκιοκσέλ, από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας. «Ίσως βρεθούμε προ ορισμένων εκπλήξεων», είπε.
