Μεθαύριο, την Τρίτη, θα ανακοινωθεί στο Στρασβούργο ο νικητής ενός βραβείου - σημείου των καιρών. Πρόκειται για βραβείο που θα απονεμηθεί σε έναν μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος (whistleblower) ή έναν δημοσιογράφο και υπερασπιστή της ελεύθερης πληροφόρησης.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος είναι οι ήρωες της εποχής μας και πρέπει να παρέχεται πλήρης προστασία και φροντίδα, από οικονομική μέχρι και ψυχολογική. Υπό την πίεση των καταστάσεων, έτσι, η συνήθως συντηρητική Κομισιόν επεξεργάστηκε μια ριζοσπαστική οδηγία που θα κληθούν να εφαρμόσουν όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τους τελευταίους έξι μήνες, στην Ε.Ε. είχαμε δυο δολοφονίες δημοσιογράφων που ερευνούσαν υποθέσεις διαφθοράς. Η Μαλτέζα Δάφνη Καρουάνα Γκαλίθια και ο Σλοβάκος Γιαν Κούτσιακ πλήρωσαν με τη ζωή τους τις έρευνες που έκαναν, βασισμένοι συχνά στις αποκαλύψεις whistleblowers, που διακινδυνεύουν ακόμη και τη ζωή τους για να πουν την αλήθεια -όπως η Μαρία Εφίμοβα, η «πηγή» της δολοφονημένης Καρουάνα Γκαλίθια, που νιώθοντας πιο ασφαλής στον Κορυδαλλό παρά στο σπίτι της, παραδόθηκε πρόσφατα στις ελληνικές αρχές!
Σκάνδαλα παγκόσμιας φοροδιαφυγής και αποφυγής, όπως τα Panama Papers, τα Paradise Papers ή τα LuxLeaks δεν θα είχαν αποκαλυφθεί χωρίς τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, που εξακολουθούν να πληρώνουν πολύ ακριβό τίμημα για τη δράση τους.
Το σκάνδαλο LuxLeaks, η αποκάλυψη δηλαδή ότι το Λουξεμβούργο λειτουργεί σαν φορολογικός παράδεισος σε βάρος των άλλων κρατών-μελών της ΕΕ ταλαιπωρεί 6 χρόνια, τον Ραφαέλ Αλέ, έναν από τους whistleblowers που το αποκάλυψαν.
Ο Ερβέ Φαλτσιανί, που αποκάλυψε το σκάνδαλο που στην Ελλάδα ονομάζουμε «λίστα Λαγκάρντ» συνελήφθη την προηγούμενη εβδομάδα στην Ισπανία και αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο να σταλεί στην Ελβετία, που ζητά επίμονα την έκδοση του. Και παρότι η υπόθεση της λίστας Φαλτσιανί-Λαγκάρντ κρατάει από το 2008, το βαθύ σύστημα συνεχίζει να τον κυνηγάει, όπως και τους υπόλοιπους whistleblowers.
Αξιοποιώντας πληροφορίες σαν κι αυτές, η Ελλάδα ήδη έχει εισπράξει 107 εκατομμύρια, 193 εκατ. η Βρετανία, η Ισπανία 250 εκατομμύρια, η Γαλλία 1,2 δισ. ευρώ και η Ιταλία 570 εκατομμύρια.
Στην Ελλάδα, το Εφετείο Αθηνών απέρριψε το εντελώς αβάσιμο αίτημα της κυβέρνησης της Μάλτας για την έκδοση της Μαρίας Εφίμοβα, αλλά ο εισαγγελέας κατέθεσε αίτημα αναίρεσης, που θα συζητηθεί στον Άρειο Πάγο τον Ιούνιο. Προκαλεί έκπληξη ότι ένας Έλληνας εισαγγελέας αμφισβητεί την απόφαση του Εφετείου που μόνο την κυβέρνηση της Μάλτας δυσαρέστησε. Και προκαλεί ερωτηματικά αν πίσω από την όλη υπόθεση δεν υπήρχε ένα σαφές μήνυμα προς τους νυν και μελλοντικούς whistleblowers: όποιος τολμήσει να πει την αλήθεια θα το πληρώσει ακριβά. Το ίδιο συμβαίνει και με τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος στο σκάνδαλο Novartis που αποκαλούνται «κουκουλοφόροι» και μάλιστα από αυτούς που νομοθέτησαν την ανωνυμία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.
Δύο διαφορετικά βραβεία
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει θεσπίσει το βραβείο Ζαχάρωφ για όσους αγωνίζονται για τα δημοκρατικά δικαιώματα και την ελευθερία. Αλλά τα τελευταία χρόνια το βραβείο, που απονέμεται στο όνομα του διάσημου Σοβιετικού επιστήμονα και αντικαθεστωτικού, έχει μεταβληθεί, από την πλειοψηφία του σώματος που αποφασίζει μετά από παρασκηνιακές πολιτικές διαβουλεύσεις, σε εργαλείο επεμβάσεων σε τρίτες χώρες. Αντίθετα το βραβείο που, για πρώτη φορά, θα απονεμηθεί μεθαύριο, Τρίτη, από την Ευρωπαϊκή Αριστερά, μετά από πρωτοβουλία μου, και τον νικητή του οποίου θα αποφασίσει μια ανεξάρτητη επιτροπή, θέλουμε να μετατραπεί σε μόνιμο θεσμό και να απονέμεται κάθε χρόνο.
Οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, οι δημοσιογράφοι και οι υπερασπιστές της ελεύθερης πληροφόρησης να είναι σίγουροι ότι η Αριστερά θα είναι για πάντα στο πλευρό τους.
*Ο Στέλιος Κούλογλου είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και μέλος της κριτικής επιτροπής που, εκ μέρους της Αριστεράς, θα απονείμει το βραβείο σε whistleblower, δημοσιογράφο ή υπερασπιστή της ελεύθερης πληροφόρησης
