Πριν από μερικούς μήνες τον αποκαλούσε “μικρό ρουκετάνθρωπο” και απειλούσε τη χώρα του με “οργή και φωτιά που η ανθρωπότητα δεν έχει ξαναγνωρίσει”. Τώρα ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται να συναντηθεί με τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν, υποσχόμενος “κάτι σπουδαίο” για ολόκληρο τον κόσμο. Ποιές είναι τελικά οι πραγματικές του προθέσεις;
Οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και προπαρασκευαστικές επαφές των τελευταίων μηνών βγήκαν στην επιφάνεια την προηγούμενη εβδομάδα. Όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος επιβεβαίωσε ότι ο διευθυντής της CIA Μάικ Πομπέο ταξίδεψε ινκόγκνιτο στη βορειοκορεατική πρωτεύουσα τις μέρες του καθολικού Πάσχα και συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της χώρας Κιμ Γιονγκ Ουν.
Η επίσκεψη και συνάντηση του αφεντικού της CIA με τον Κιμ αποτελεί την πρώτη διπλωματική επαφή σε υψηλόβαθμο επίπεδο από το 2000, όταν η τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάντλιν Ολμπράιτ είχε συναντηθεί με τον πατέρα του σημερινού Προέδρου της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ιλ. Είναι επίσης η πρώτη φορά που ο Κιμ Γιονγκ Ουν συναντάται με υψηλόβαθμο αξιωματούχο δυτικής χώρας.
Ακόμη και προτού η πληροφορία διαρρεύσει στον αμερικανικό Τύπο, ο Τραμπ είχε προϊδεάσει την αμερικανική κοινή γνώμη έπειτα από τη συνάντησή του με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Σίνζο Αμπε στη Φλόριντα. "Έχουμε αρχίσει άμεσες συνομιλίες με τη Βόρεια Κορέα. Είχαμε άμεσες επαφές σε πολύ υψηλόβαθμο επίπεδο με τη Βόρεια Κορέα. Πραγματικά πιστεύω ότι υπάρχει πολλή καλή θέληση. Πολλά πράγματα συμβαίνουν. Καλά πράγματα συμβαίνουν" δήλωσε.
Όπως αποκάλυψε, η συνάντησή του με τον Κιμ ενδέχεται να γίνει "στις αρχές Ιουνίου ή και λίγο νωρίτερα" ενώ αυτή τη στιγμή συζητούνται πέντε πιθανοί τόποι διεξαγωγής. Ο Αμερικανός Πρόεδρος έδειξε όμως και κάποια επιφυλακτικότητα. "Είναι πιθανό τα πράγματα να μην εξελιχθούν καλά και να μη γίνει η συνάντηση" προειδοποίησε.
Σημείωσε επίσης ότι έδωσε τη συγκατάθεσή του για τη συνάντηση των ηγετών της Βόρειας και της Νότιας Κορέας στις 27 Απριλίου, μια συνάντηση που ενδέχεται να συνοδευτεί από την υπογραφή συνθήκης για τον τερματισμό της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ των δύο χωρών. Οι εχθροπραξίες τερματίστηκαν με την υπογραφή συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός τον Ιούλιο του 1953, αλλά οι δύο πλευρές δεν έχουν υπογράψει μέχρι σήμερα επίσημη ειρηνευτική συνθήκη.
Ο Τραμπ έσπευσε βεβαίως να διεκδικήσει τα εύσημα. "Έχουν τις ευλογίες μου να συζητήσουν για τον τερματισμό του πολέμου. Οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι ο πόλεμος της Κορέας δεν έχει τελειώσει. Συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Και συζητούν για το τέλος του πολέμου. Επομένως, εφόσον υπάρχει συνθήκη, θα έχουν ασφαλώς τις ευλογίες μου" σημείωσε.
H μυστική διπλωματία και η αναπάντεχη μεταστροφή της στάσης του Τραμπ θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό τους χειρισμούς του Ρίτσαρντ Νίξον απέναντι στην Κίνα πριν από περίπου πενήντα χρόνια. Όπως και ο Τραμπ, ο Πρόεδρος του Γουότεργκεϊτ έστειλε το 1971 τον υπουργό Εξωτερικών του Χένρι Κίσινγκερ στο Πεκίνο για μια σειρά μυστικών συναντήσεων που στόχο είχαν να προετοιμάσουν το έδαφος για μια συνάντηση κορυφής. Έναν χρόνο αργότερα, ο Νίξον συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Μάο, βάζοντας έτσι τις βάσεις για την ουσιαστική εξομάλυνση στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Τι νόημα όμως θα είχε σήμερα για την Ουάσιγκτον η εξομάλυνση των σχέσεων με τη Βόρεια Κορέα, μια χώρα που σταθερά εντάσσεται σε κάθε πιθανή βαριάντα του "άξονα του κακού" και για την οποία αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν έχουν κρύψει ότι η καλύτερη λύση θα ήταν η αλλαγή καθεστώτος; Μια εξήγηση θα μπορούσε να αναζητηθεί στο ότι όλα αυτά δεν αποτελούν τίποτε περισσότερο από έναν βολικό διπλωματικό αντιπερισπασμό. Ένα ειρηνικό διάλειμμα ανάμεσα στους βομβαρδισμούς στη Συρία και το "στρίψιμο της βίδας" που αναμένεται να επακολουθήσει τους επόμενους μήνες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Θα μπορούσε βέβαια να υπάρχει και μια διαφορετική εξήγηση. Αφού εξανάγκασε την Κίνα να επιβάλει τις χειρότερες μέχρι τώρα κυρώσεις στον σύμμαχό της, με αποτέλεσμα οι σχέσεις μεταξύ των δύο ασιατικών χωρών να βρεθούν στο χειρότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών, ο Λευκός Οίκος του Τραμπ -που ούτως ή άλλως πιστεύει ότι η βασική απειλή για τις ΗΠΑ προέρχεται από την Κίνα και όχι τη Ρωσία- μπορεί να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πιο συνετή λύση σε βάθος χρόνου θα ήταν ο προσεταιρισμός της Πιονγκγιάνγκ. Τι καλύτερο άλλωστε από έναν πάνοπλο σύμμαχο στα σύνορα της Κίνας;
Είναι κάτι τέτοιο δυνατό; Τον προηγούμενο μήνα, το αεροπλανοφόρο του αμερικανικού πολεμικού αγκυροβόλησε στα ανοιχτά του λιμανιού Ντανάγκ του Βιετνάμ. Δεν ήταν μια εχθρική κίνηση, αλλά μια φιλική επίσκεψη που, όπως σχολίασε το υπουργείο Εξωτερικών του Βιετνάμ, αποσκοπούσε στο "να προωθήσει την αμοιβαία κατανόηση σε πνεύμα περιεκτικής εταιρικής συνεργασίας" μεταξύ των δύο πλευρών. Πριν από μερικά χρόνια μια τέτοια κίνηση θα ήταν αδιανόητη. Κι όμως συνέβη.
Θα έφτανε ποτέ η Πιονγκγιάνγκ σε τέτοιο σημείο; Μάλλον δύσκολα. Αν όμως κάτι τη χαρακτηρίζει, αυτό δεν είναι η προσήλωση στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού - έχει αντικατασταθεί εδώ και δεκαετίες από την ιδεολογία "Τζούτσε" που επικεντρώνεται στις ιδέες και στην ηγεσία του Κιμ Ιλ Σονγκ, "ιδρυτή και πατέρα της Κορέας".
Δεν είναι ούτε η αφοσίωση στον ισχυρό σύμμαχο του Βορρά με τον οποίο οι σχέσεις έχουν περάσει από αρκετές αναταράξεις τα τελευταία χρόνια. Εκείνο που τη χαρακτηρίζει είναι ένα πανίσχυρο ένστικτο αυτοσυντήρησης, κάτι που θα έλεγε κανείς ότι βρίσκεται στα ίδια γονίδια της οικογένειας Κιμ. Θα έκανε τα πάντα για να επιβιώσει. Και, όπως καταλαβαίνει κανείς, αυτό δεν συνεπάγεται μόνο την προσφυγή σε πυρηνικό πόλεμο.
