Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.0°C25.9°C
3 BF 34%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.4°C26.5°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C24.4°C
2 BF 51%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.7°C21.0°C
2 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
24.0°C24.0°C
1 BF 40%
Ποιος σκότωσε την Μπέρτα Κάσερες;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ποιος σκότωσε την Μπέρτα Κάσερες;

Επιμέλεια: Γιάννης Χρυσοβέργης

Η Μπέρτα Κάσερες, οικολόγος ακτιβίστρια, δολοφονήθηκε πριν από δύο χρόνια επειδή αντιτάχθηκε στη δημιουργία ενός υδραυλικού φράγματος στην Ονδούρα. Την ώρα που μία έκθεση με τίτλο «Το σχέδιο δολοφονίας της Μπέρτα Κάσερες» σημειώνει τη «συμμετοχή πολλών κρατικών αξιωματούχων καθώς και υψηλών στελεχών και υπαλλήλων της DESA (υδροηλεκτρική εταιρεία Desarrollos Energéticos S.A.) στον σχεδιασμό, στην εκτέλεση και την απόκρυψη» της δολοφονίας της, η επίσημη έρευνα δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Τον Οκτώβριο του 2016, η Cécile Raimbeau διηγιόταν τα παρασκήνια της δίψας για το «λευκό πετρέλαιο» στην Κεντρική Αμερική.

Της Cécile Raimbeau*

Το 2009, λιγότερο από δύο μήνες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε (με την υποστήριξη της Δεξιάς) τον Πρόεδρο Μανουέλ Σελάγια, η Ονδούρα ψήφισε τον γενικό νόμο περί υδάτων, που επιτρέπει την παραχώρηση του ενός τρίτου των υδάτινων πόρων της χώρας. Σε λιγότερο από έναν χρόνο υπογράφηκαν σαράντα συμβάσεις παραχώρησης... και οι στοχευμένες δολοφονίες όσων αντιστέκονται πολλαπλασιάστηκαν. Μέσα σε έξι χρόνια, εκατόν εννέα πολίτες της Ονδούρας δολοφονήθηκαν επειδή αντιστάθηκαν στην κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων, σε λειτουργία μεταλλείων, σε δασικές ή αγροτοβιομηχανικές εκμεταλλεύσεις.

Ο απολογισμός αυτός δεν αποτελεί ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης χώρας: μέσα σε μία δεκαετία, τουλάχιστον σαράντα υπερασπιστές των ποταμών έχουν δολοφονηθεί σε όλη την Κεντρική Αμερική σύμφωνα με το Μεξικανικό Κίνημα Πληττομένων από Υδροηλεκτρικά Φράγματα και για την Προστασία των Ποταμών (Mapder). Τον Οκτώβριο του 2014 δολοφονήθηκε ο Ατλάνο Ρομάν Τιράδο, ηγέτης ενός κινήματος Μεξικανών αγροτών που ξεσπιτώθηκαν εξαιτίας του υδροηλεκτρικού φράγματος του Πικάτσος. Παρουσίαζε τη ραδιοφωνική εκπομπή του και οι ακροατές άκουσαν τους πυροβολισμούς σε ζωντανή μετάδοση. Στη Γουατεμάλα, όπου η κυβέρνηση του Ότο Πέρες Μολίνα υποχρεώθηκε σε παραίτηση μετά από ένα μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς τον Σεπτέμβριο του 2015, μετρούν τουλάχιστον δεκατρείς δολοφονημένους, ανάμεσά τους και δύο παιδιά Μάγια από την εθνότητα Κέτσι στο χωριό Μόντε Ολίβο. Εδώ, όπως και αλλού στην Κεντρική Αμερική, ο κύριος επωφελούμενος από τον ξαφνικό ενθουσιασμό για τα υδροηλεκτρικά φράγματα, ο οποίος ενθαρρύνεται με δάνεια διεθνών τραπεζών -της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Παναμερικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης (BID), της Κεντροαμερικανικής Τράπεζας Οικονομικής Ένταξης (BCIE)- είναι η ντόπια ολιγαρχία. Είναι επίσης οι θυγατρικές των ευρωπαϊκών διακρατικών οργανισμών συνεργασίας, οι οποίες επιδίδονται στην υποστήριξη του ιδιωτικού τομέα των χωρών του Νότου: η γαλλική Proparco (θυγατρική του κρατικού Γαλλικού Οργανισμού Ανάπτυξης), η γερμανική DEG, η ολλανδική FMO... Αυτοί οι κρατικογενείς οργανισμοί δεν διστάζουν να συμμαχήσουν, μάλλον διακριτικά, με ασφαλιστικά ταμεία και πολυεθνικές μέσω περίπλοκων συνεργασιών.

Οι παραχωρήσεις πολλαπλασιάζονται με τη διευκόλυνση που τους παρέχουν οι πελατειακές και κερδοσκοπικές πρακτικές και τα επενδυτικά σχέδια για υδροηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε όλη την Κεντρική Αμερική: εκατόν έντεκα στον Παναμά, καμιά εξηνταριά στην Κόστα Ρίκα, περισσότερα από τριάντα στη Νικαράγουα, τουλάχιστον σαράντα στην Ονδούρα, καμιά εικοσαριά στο Σαλβαδόρ, πάνω από πενήντα στη Γουατεμάλα και στο Μεξικό... Υπό κατασκευή ή σε φάση σχεδιασμού, όλοι αυτοί οι σταθμοί είναι μέρος ενός ευρέως προγράμματος περιφερειακής ολοκλήρωσης: το πρόγραμμα Μεσοαμέρικα (PM), μια πιο ευπαρουσίαστη εκδοχή του σχεδίου Πουέμπλα-Παναμάς, το οποίο υποτίθεται ότι θα συνέβαλε στη μείωση των ανισοτήτων, ενισχύοντας την απελευθέρωση των συναλλαγών χάρη στη μαζική ανάπτυξη των περιφερειακών υποδομών. Το νέο πρόγραμμα προωθεί την αποκαλούμενη «ανανεώσιμη» ενέργεια εν ονόματι του αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Πρόκειται για τη διασύνδεση του πλήθους των υδροηλεκτρικών σταθμών με μια νέα γραμμή υψηλής τάσης μήκους 1.800 χιλιομέτρων που διασχίζει έξι χώρες, από τον Παναμά ώς τη Γουατεμάλα. Το Σύστημα Ηλεκτρικής Διασύνδεσης των Χωρών της Κεντρικής Αμερικής (Siepac) περιλαμβάνει μεταξύ των μετόχων του την ισπανοϊταλική εταιρεία Endesa-ENEL. Στο πλάι της, οι εθνικές ηλεκτρικές εταιρείες των εμπλεκομένων χωρών, όλες σε διαδικασία ιδιωτικοποίησης...

«Ο στόχος είναι η προώθηση μιας περιφερειακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ανοιχτής στις επιχειρήσεις κάθε χώρας, είτε παράγουν είτε διανέμουν ηλεκτρική ενέργεια» εξηγεί ο Τζιοβάνι Ερνάντες, εκτελεστικός γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής Ηλεκτρικής Διασύνδεσης (CRIE), του ρυθμιστικού οργανισμού αυτής της αγοράς με έδρα την πόλη της Γουατεμάλας. Επιτρέποντας την εισαγωγή και την εξαγωγή ενέργειας από τη μία χώρα στην άλλη, η μεγάλη αυτή αγορά ηλεκτρισμού πρέπει «να συνεισφέρει στην οικονομική ανάπτυξη σε ένα σχήμα 'κερδίζω-κερδίζεις'». Η λογική πίσω από αυτή την ισορροπία είναι προφανής: ο ανταγωνισμός μεταξύ των ιδιωτικών εταιρειών θα διασφαλίσει καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών σε τιμές προς το συμφέρον των χρηστών.

Καθώς δεν βλέπουν την υλοποίηση αυτών των υποσχέσεων, οι αντιτιθέμενοι στα υδροηλεκτρικά φράγματα από τις χώρες που διασχίζει το Siepac ανησυχούν για την απώλεια κυριαρχίας που εμπεριέχουν τούτες οι παραχωρήσεις: με εξαίρεση την Κόστα Ρίκα, όπου τα κοινωνικά κινήματα αγωνίζονται εδώ και είκοσι χρόνια για τη διατήρηση του δημόσιου τομέα στον χώρο της ενέργειας, περίπου το 80% της παραγωγής ενέργειας της Κεντρικής Αμερικής είναι ήδη ιδιωτικοποιημένο. Υπερεθνικές (AES, ENEL, Gas Natural Fenosa, TSK-Melfosur, Engie κ.λπ.) και περιφερειακές (Grupo Terra, Lufusa) εταιρείες εξασφάλισαν τα σημαντικότερα μερίδια της αγοράς, τόσο στη διανομή όσο και στην παραγωγή ηλεκτρισμού.

Μετά τη δολοφονία της Μπέρτα Κάσερες, η στρατιωτική αστυνομία της Ονδούρας συνέλαβε έξι ύποπτους, ανάμεσα στους οποίους ένας απόστρατος, πρώην υπάλληλος της DESA, και ένας εν ενεργεία στρατιωτικός. Η οικογένεια της οικολόγου ακτιβίστριας και οι ινδιάνικες οργανώσεις συνεχίζουν να αξιώνουν μια ανεξάρτητη έρευνα, ιδίως αφότου η βρετανική εφημερίδα «Guardian» αποκάλυψε ότι το όνομά της συμπεριλαμβανόταν σε μια λίστα του στρατού της Ονδούρας με ανθρώπους που έπρεπε να εξοντωθούν.

«Χρειαζόμαστε τη διεθνή αλληλεγγύη και την πίεση των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις επιχειρήσεις, τις τράπεζες και τις κυβερνήσεις τους» δηλώνει η Μπερτίτα, κόρη της Μπέρτα Κάσερες. «Η μητέρα μου δεν πέθανε μάταια, ο αγώνας της πρέπει να απλωθεί». Οι αντιδράσεις που προκάλεσε η δολοφονία οδήγησαν πολλούς διεθνείς επενδυτές (FMO, Finnfund) να διακόψουν τη χρηματοδότηση του υδροηλεκτρικού φράγματος του Άγκουα Σάρκα, ενώ η γερμανική εταιρεία Volth Hydro ανέστειλε τις παραδόσεις υδρογεννητριών στην επιχείρηση της Ονδούρας αναμένοντας τα συμπεράσματα της Δικαιοσύνης. Όμως, οι ξένοι επενδυτές έχουν ακόμη πολύ δρόμο μέχρι να ζητήσουν την ελεύθερα εκφρασμένη συγκατάθεση των τοπικών πληθυσμών πριν υποστηρίξουν κάποιο περιφερειακό επενδυτικό σχέδιο.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στη διεύθυνση: http://monde-diplomatique.gr/?p=1856

* Η Cécile Raimbeau είναι δημοσιογράφος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL