Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Ένα κραχ για το οποίο "φταίει" η εργατική τάξη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / Ένα κραχ για το οποίο "φταίει" η εργατική τάξη

Κραχ. Μικρό, μεγάλο, λίγη σημασία έχει. Η ουσία είναι ότι η λέξη "μονιμοποιήθηκε" στο λεξιλόγιό μας. Σαν να πρόκειται, ας πούμε, για τον καιρό. Θα βρέξει σήμερα ή όχι; Θα έχει λιακάδα ή συννεφιά; Θ' ανέβει η θερμοκρασία ή θα πέσει; Το ίδιο και τα “παράγωγά” της: μίνι κραχ, κατρακύλα, κατάρρευση, καθίζηση, σφαγή κ.λπ.

Το τελευταίο δράμα της περασμένης εβδομάδας “παίχτηκε” μάλλον σε γρήγορη ταχύτητα. Έσκασε ξαφνικά (;) και “μαζεύτηκε” στο πι και φι. Το περίεργο είναι ότι, σε αντίθεση με τις διδαχές παλαιών και νέων θιασωτών της “σοφίας” των αγορών που διατυμπανίζουν την ικανότητα τους στην αυτοΐαση, ούτε αυτή τη φορά έλειψαν οι πρώτες βοήθειες από τους θεσμικούς παράγοντες η κινητοποίηση των οποίων υπήρξε δραστική και άμεση.

Και το ΔΝΤ έβγαλε καθησυχαστική ανακοίνωση για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας και οι μεγάλες παίκτες των αγορών μίλησαν για παροδικό φαινόμενο και η προεδρία Τραμπ εξέφρασε βεβαιότητα ότι η Αμερική χαίρει άκρας οικονομικής υγείας. Τα θεμελιώδη μακροοικονομικά στοιχεία είναι “εξαιρετικά ισχυρά” διαβεβαίωσε ο Λευκός Οίκος, ενώ ο Τραμπ τουιτάρισε την απογοήτευσή του επειδή, κατά τα γραφόμενά του, οι επιτυχίες της οικονομικής πολιτικής του δεν “αξιολογούνται” όπως θα έπρεπε από τους επενδυτές. Λίγο έλειψε να κατηγορήσει και γι' αυτός του “εχθρούς της Αμερικής”.

Πολλοί μίλησαν για αυτοδιόρθωση στο χρηματιστηριακό "οικοσύστημα" μετά από 15 συνεχόμενους ανοδικούς μήνες, στη διάρκεια των οποίων οι προς τα κάτω διακυμάνσεις δεν ξεπέρασαν το 3%, μια αρκετά ασυνήθιστη κατάσταση. Το τελευταίο μίνι κραχ διόρθωσε την πορεία και έβαλε τα πράγματα στη θέση τους, λένε.

Άλλωστε ας μην ξεχνάμε πως από τη νίκη Τραμπ, τον Νοέμβριο του 2016, μέχρι και πριν από λίγες ημέρες, ο Dow Jones σκαρφάλωνε ακάθεκτος με συνολικό κέρδος 42% (!) όλο αυτό το διάστημα, και μάλιστα την εβδομάδα πριν από την τελευταία βύθισή του είχε καταγράψει ιστορικό υψηλό πάνω από τις 26.400 μονάδες. Αναλόγως η άνοδος του S&P 500 έφτασε το 34% και η ανοδική τάση του επιταχύνθηκε μετά τη φορολογική “μεταρρύθμιση” του Τραμπ.

Οι φούσκες κύκλους κάνουν (;)

Ορισμένοι ερμήνευσαν την αναταραχή με βάση την κυματική θεωρία του Έλιοτ (Ralph Nelson Elliott, 1871-1948, Αμερικανός λογιστής και αναλυτής), την πρώτη θεωρητική συστηματοποίηση του τρόπου συμπεριφοράς των αγορών μέσα από την εμπειρική παρατήρηση, η οποία αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1930 και έγινε δημοφιλής τη δεκαετία του 1970 από τον “γκουρού” των αγορών Ρόμπερτ Πρέτστερ. Επανέκαμψε μετά το μεγάλο κραχ της “μαύρης Δευτέρας”, τον Οκτώβριο του 1987, το οποίο ο τελευταίος φέρεται να είχε προβλέψει.

Μελετώντας λεπτομερώς τα στοιχεία διακυμάνσεων του χρηματιστηρίου των προηγούμενων 75 ετών, ο Έλιοτ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αγορές, αν και φαινομενικά συμπεριφέρονται με χαοτικό τρόπο, στην πραγματικότητα ακολουθούν ένα μοτίβο επαναλαμβανόμενων κύκλων το οποίο έχει να κάνει με τη φυσική ροπή του ανθρώπου στην περιοδικότητα. Σύμφωνα με τη θεωρία του Έλιοτ, κάθε κύκλος των αγορών ολοκληρώνεται σε οκτώ “κύματα”, τα οποία “υποδιαιρούνται” σε πέντε “παρορμητικά” και τρία “διορθωτικά”. Από τα παρορμητικά, τα Νο 1, 3 και 5 είναι ανοδικά και τα Νο 6 και 8 καθοδικά. Από τα διορθωτικά, τα 2 και 4 είναι καθοδικά και το 7 ανοδικό.

Για την καθίζηση της περασμένης εβδομάδας κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι επρόκειτο για το τέταρτο (στη σειρά) “διορθωτικό” κύμα του τελευταίου ανοδικού κύκλου -κάτι που υποδηλώνει ότι το επόμενο θα είναι “παρορμητικό” και ανοδικό. Το γεγονός όμως ότι δεν υπήρξαν σημαντικές υποχωρήσεις των δεικτών μέχρι πρότινος εγείρει εύλογα ερωτήματα για τη βασιμότητα της εν λόγω εκτίμησης. Άλλωστε το βασικό στοιχείο κριτικής των αμφισβητούντων την ορθότητα της κυματικής θεωρίας του Έλιοτ είναι ότι δεν βασίζεται σε συγκεκριμένο μαθηματικό τύπο. Παράλληλα ο εμπειρικός χαρακτήρας της, το ότι δηλαδή η παρατήρηση των κύκλων γίνεται συχνά εκ των υστέρων, εφόσον έχει ήδη συμβεί ένα χρηματιστηριακό γεγονός, συνιστά ένα σημαντικό τρωτό σημείο της.

Ίσως δεν είναι και τόσο τυχαίο το ότι η τελευταία καθίζηση συνέβη την ημέρα που ανέλαβε την προεδρία της Fed, της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, ο Ρεπουμπλικανός τραπεζίτης Τζερόμ Πάουελ, διαδεχόμενος τη διορισμένη από τον Ομπάμα διακεκριμένη οικονομολόγο και ακαδημαϊκό Τζάνετ Γέλεν η οποία με τη συνετή διαχείρισή της άφησε το στίγμα της στην αμερικανική νομισματική πολιτική των τελευταίων τεσσάρων χρόνων.

Τα μεροκάματα ανεβαίνουν, οι μετοχές πέφτουν

Κατά έναν τρόπο τόσο παράδοξο όσο τελικά κι ο ίδιος ο καπιταλισμός, η κύρια αιτία που πυροδότησε το μαζικό sell-off της περασμένης εβδομάδας και την απομείωση των αξιών κατά 4 τρισεκατομμύρια δολάρια δεν ήταν φήμες και άσχημα νέα, αλλά αντίθετα κάποια πολύ καλά νέα: η αύξηση των μισθών στις ΗΠΑ. Οι επίσημες στατιστικές έδειξαν ότι αυξάνονται, και μάλιστα με τον ταχύτερο ρυθμό που έχει καταγραφεί από το 2009 κι έπειτα.

Αν η Αμερική αντιμετώπιζε ένα καθοριστικής σημασίας πρόβλημα στην πορεία της προς την ανάκαμψη μετά το κραχ του 2007-08, αυτό δεν ήταν άλλο από τους στάσιμους μισθούς, "λεπτομέρεια" που είχε επισημανθεί επανειλημμένα από τον ΟΟΣΑ, όχι μόνον για τις ΗΠΑ αλλά και για τις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες.

Πέντε χρόνια μετά το επίσημο τέλος της ύφεσης τον Ιούνιο του 2009, οι μισθοί είχαν αυξηθεί μόλις κατά 8,7% όταν η άνοδος των τιμών έτρεχε με 9,5%. Το 2014 ο μέσος μισθός των Αμερικανών εργαζομένων της μεσαίας τάξης προσαρμοσμένος στο ύψος του πληθωρισμού δεν ήταν υψηλότερος από ό,τι το 2000. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι η μισθολογική καθήλωση αυτής της κοινωνικής ομάδας συνέβαλε στην οργή που έφερε τον Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία.

Τα δεδομένα άλλαξαν μέσα στα προηγούμενα τρία χρόνια. Το 2015 το μέσο εισόδημα των αμερικανικών νοικοκυριών προσαρμοσμένο στον πληθωρισμό αυξήθηκε κατά 5,2% και το 2016 επιπλέον 3,2%. Τη διετία 2016-15 τα φτωχότερα νοικοκυριά κέρδισαν περισσότερα κατά μέσον όρο από ό,τι τα πλουσιότερα. Στο τελευταίο τέταρτο του 2016 ο ρυθμός αύξησης των ημερομισθίων και των μισθών για οδηγούς, βιομηχανικούς εργάτες, εργαζόμενους στον κατασκευαστικό τομέα ξεπέρασε άνετα εκείνον των επαγγελματιών και των διευθυντικών στελεχών επιχειρήσεων.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η αύξηση των αμοιβών των χαμηλόμισθων εργαζομένων υπερβαίνει το 4%. Ενδεικτικά οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο κλάδο της οικοδομής, στις κατασκευές και τις ανακαινίσεις, κερδίζουν σήμερα 11% περισσότερο απ’ ότι ένα χρόνο πριν - και 33% περισσότερα (!) από ό,τι το 2014. Αναλόγως οι εργάτες στη βιομηχανία απορρυπαντικών κέρδισαν αυξήσεις της τάξης του 11% την περασμένη χρονιά.

Οι αυξήσεις στο κατώτατο ωρομίσθιο που δρομολογήθηκαν επί Ομπάμα συνέβαλαν καθοριστικά στην αύξηση των εισοδημάτων των εργαζομένων. Σημειώνεται ότι 25 πολιτείες και κομητείες αύξησαν την ελάχιστη αμοιβή μέσα στο 2016.

Η είδηση σήμανε συναγερμό στον "μικρόκοσμο" της Wall Street με τη σκέψη ότι οι μισθολογικές αυξήσεις θα οδηγήσουν σε υψηλότερο πληθωρισμό και κατά συνέπεια σε υψηλότερα επιτόκια. Ο Τζος Μπράουν, επικεφαλής του επενδυτικού ταμείου Ritholtz Wealth Management, βλέπει πίσω από τον τρόμο που πυροδοτεί το μαζικό sell-off τον "τρόμο" που προκαλεί σε κάποιους η προοπτική της ανάπτυξης.

"Φοβούνται, λέει, πως θα οδηγήσει σε υψηλότερους μισθούς και κατά συνέπεια σε υψηλότερο πληθωρισμό και υψηλότερα επιτόκια, που με τη σειρά τους θα εξαερώσουν ένα κομμάτι των εταιρικών κερδών". Υπ’ αυτή την έννοια, δικαιολογημένα παραπονιέται ο Τραμπ ότι οι επιτυχίες της οικονομικής πολιτικής του δεν “αξιολογούνται” σωστά από τους φίλους του μεγαλοεπενδυτές και τραπεζίτες.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL