Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
18.2°C20.4°C
4 BF 71%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
16 °C
13.6°C17.8°C
1 BF 82%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.0°C19.4°C
3 BF 69%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Αραιές νεφώσεις
25 °C
22.2°C24.8°C
6 BF 38%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.9°C17.4°C
2 BF 100%
Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / 12 παρά 2'
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κοσμοδρόμιο, από τον Νίκο Κυριακίδη / 12 παρά 2'

Το 1947 μια ομάδα επιστημόνων που είχαν συμμετάσχει στο αποκαλούμενο “Σχέδιο Μανχάταν”, την ερευνητική προσπάθεια των ΗΠΑ, Βρετανίας, Καναδά για την ανάπτυξη των πρώτων πυρηνικών όπλων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επινόησαν το λεγόμενο Ρολόι της Αποκάλυψης. Ο σκοπός της πρωτοβουλίας τους εκείνη την όχι και τόσο μακρινή εποχή ήταν να εκφράσουν με τρόπο παραστατικό και αντιληπτό απ’ όλους την ανησυχία της επιστημονικής κοινότητας για τον κίνδυνο που αντιπροσωπεύουν τα πυρηνικά όπλα για την ανθρωπότητα.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Συμβούλιο των Ατομικών Επιστημόνων, ο οργανισμός που “κουρδίζει” και συγχρονίζει το Ρολόι της Αποκάλυψης έχει κάνει πολλές φορές διορθώσεις στην ώρα που δείχνουν οι δείκτες του. Πρόκειται φυσικά για μια νοητική σύλληψη που αντιμετωπίζει τον χρόνο ως σχετικό και όχι απόλυτο μέγεθος.

Έτσι, από την αρχική θέση των επτά λεπτών πριν από τα μεσάνυχτα της ανθρωπότητας, οι δείκτες μετακινήθηκαν μόλις στο παρά δύο λεπτά -το 1953, όταν οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση ανταγωνίζονταν για την ανάπτυξη της υδρογονοβόμβας και των θερμοπυρηνικών όπλων. Κι έπειτα πήγαν πάλι πίσω, πιο πίσω από ποτέ, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, 17 λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα, όταν το ημερολόγιο έδειχνε 1991, τη χρονιά που κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση. Όμως, πριν από λίγες ημέρες οι επιστήμονες επανασυγχρόνισαν το ρολόι και οι δείκτες του ξαναγύρισαν στη θέση 12 παρά 2’.

Άμεση απειλή

Τι σημαίνει αυτό; Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο "μηχανισμός" του αντανακλά τις ανακατατάξεις στο παγκόσμιο ισοζύγιο ισχύος, τις κρίσεις και τις εντάσεις, τις απειλές για την παγκόσμια ασφάλεια, τότε πρέπει να συνειδητοποιήσσουμε πως το μέλλον της ανθρωπότητας κρέμεται πάλι από μια λεπτή κλωστή. Για τους επιστήμονες οι ανακατατάξεις της εποχής έχουν να κάνουν σε συντριπτικό βαθμό με τη νέα απειλή των πυρηνικών όπλων, μια απειλή που σήμερα είναι πιο άμεση και πιο μεγάλη από ποτέ.

Ο βασικός λόγος της ανησυχίας τους υπερσκελίζει σαφώς πολλές άλλες φιλοσοφικές προσεγγίσεις για το τέλος του κόσμου και του πολιτισμού. Η Επισκόπηση Πυρηνικής Στάσης (NPR) των ΗΠΑ για το 2018, δηλαδή το επίσημο δόγμα χρήσης πυρηνικών όπλων, αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας μέχρι στιγμής. Η θεώρηση της κυβέρνησης Τραμπ για τη μορφή μιας ενδεχόμενης μελλοντικής πυρηνικής σύγκρουσης ξεπερνά τα παραδοσιακά σενάρια των μαζικών εκτοξεύσεων πυραύλων και βάζει τα πυρηνικά στο κάδρο των συμβατικών πολεμικών αναμετρήσεων.

Μόλις τώρα αρχίζουν να αναδύονται από διάφορες πηγές οι λεπτομέρειες της νέας αμερικανικής πυρηνικής στρατηγικής.

Ενώ λοιπόν οι διηπηρωτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι και τα στρατηγικά βομβαρδιστικά θα παραμείνουν το πυρηνικό δυναμικό συνεχούς επαγρύπνησης, η αιχμή του πυρηνικού δόρατος της Αμερικής θα είναι στο εξής τα πιο ευέλικτα και “αποκεντρωμένα” συστήματα. Με βάση την NPR, το βάρος θα πέσει στις αποκαλούμενες “συμπληρωματικές” πυρηνικές δυνάμεις, ήτοι συμβατικά μαχητικά πολλαπλού ρόλου, όπως τα F-35, οπλισμένα με βόμβες βαρύτητας Μ-61 ικανές να φέρουν πυρηνική γόμωση “χαμηλής απόδοσης”.

Επιπλέον σχεδιάζεται μια νέα γενιά πυραύλων τύπου “Κρουζ” εκτοξευόμενων από υποβρύχια καθώς και μια νέα γενιά βαλλιστικών πυραύλων που θα φέρουν επίσης “χαμηλής απόδοσης” πυρηνικές κεφαλές. Και τι υποδηλώνει όλος αυτός ο “επαναπροσδιορισμός”, ποια η πρακτική σημασία του και πώς επηρεάζει το Ρολόι της Αποκάλυψης;

Εδώ βρίσκεται το λεπτό σημείο της ιστορίας: Ο κίνδυνος που πηγάζει από την ενσωμάτωση αυτών των μορφών τακτικών πυρηνικών όπλων σε μια γενική στρατηγική πυρηνικής αποτροπής είναι ότι ουσιαστικά χαμηλώνει το “κατώφλι” των προβλέψεων για τη χρήση τους. Με άλλα λόγια η χρήση πυρηνικών όπλων μπορεί πλέον να δικαιολογηθεί και έναντι μη πυρηνικών απειλών. Πίσω από αυτήν την "αναθεώρηση" κρύβονται βεβαίως ορισμένοι πολύ αντικειμενικοί και ξεκάθαροι στόχοι και αυτό είναι που τρομάζει τους ανθρώπους της πυρηνικής κοινότητας.

Μια πρόσφατη μελέτη του ΜΙΤ, του περίφημου Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, εξέτασε και συνέκρινε δύο σενάρια πυρηνικής επίθεσης κατά της Βόρειας Κορέας, και συγκεκριμένα κατά πέντε πυρηνικών εγκαταστάσεων της χώρας. Το πρώτο βασίστηκε στη χρήση βαλλιστικών πυραύλων που φέρουν πυρηνικές κεφαλές 450 κιλοτόνων και το δεύτερο σε βόμβες βαρύτητας M-61 με πυρηνική γόμωση 20,3 κιλοτόνων.

Ενώ οι βαλλιστικοί πύραυλοι καταστρέφουν όλους τους στόχους τους και σκοτώνουν συνολικά μεταξύ 2 και 3 εκατομμυρίων Βορειοκορεατών, οι βόμβες Μ-61 πετυχαίνουν στον ίδιο βαθμό τον σκοπό τους αλλά οι απώλειες “περιορίζονται” σε λίγες εκατοντάδες σε καθέναν από τους πέντε στόχους. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα στον αμερικανικό Τύπο, βομβαρδιστικά B-2 πραγματοποιούν ήδη ασκήσεις προσομοίωσης βομβαρδισμών με βόμβες Μ-61.

Μια ακόμα ανησυχητική λεπτομέρεια: Η κυβέρνηση Ομπάμα διατήρησε την πολιτική του “ανοιχτού ωκεανού” του υιού Μπους, εν συντομία μια πρόβλεψη “αναίρεσης” αμερικανικής πυρηνικής επίθεσης, εξασφαλίζοντας ότι οποιαδήποτε εκτόξευση βαλλιστικού πυραύλου από ξηρά ή θάλασσα θα καταλήξει στη μέση του ωκεανού εφόσον γίνει εγκαίρως αντιληπτό ότι προκλήθηκε από εσφαλμένο συναγερμό, πριν προλάβει να πλήξει τον στόχο του, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες μιας κατά λάθος πυρηνικής σύγκρουσης.

Η NPR του Τραμπ επιτρέπει μεν την στόχευση “ανοιχτού ωκεανού” για τα αμερικανικά πυρηνικά όπλα, αλλά μόνον για τους πυραύλους που εκτοξεύονται από ξηράς, όχι για εκείνους των υποβρυχίων. Αυτή η εξαίρεση αποτελεί, κατά τα φαινόμενα, μια ακόμα ανατροπή της πολιτικής Ομπάμα που απέβλεπε στην αποδυνάμωση του ρόλου των πυρηνικών όπλων στους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.

Μοιραίο λάθος

Ίσως αυτή η μικρή λεπτομέρεια και ενδεχομένως κάποιες άλλες ανάλογες να βάρυναν στην απόφαση των ιθυνόντων του Συμβουλίου Πυρηνικών Επιστημόνων να μετακινήσουν τους δείκτες του Ρολογιού της Αποκάλυψης στο “12 παρά 2’”. Η σχετική ανακοίνωσή τους δεν κρύβει τους φόβους για ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα εξαιτίας μοιραίου λάθους. Άλλωστε οι μεταβολές στο παγκόσμιο πυρηνικό τοπίο ήταν αυτές που προσμέτρησαν σε μεγαλύτερο βαθμό για τη φετινή διόρθωση της “ώρας Αποκάλυψης”. Οι μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις βρίσκονται στο χείλος μιας νέας κούρσας εξοπλισμών που θα είναι πολύ δαπανηρή και θα αυξήσει τις πιθανότητες ατυχημάτων και λαθών.

Οι πυρηνικοί κίνδυνοι σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν επιδεινωθεί και εξαιτίας των κακών σχέσεων ΗΠΑ - Ρωσίας, οι οποίες ρέπουν πλέον προς τη σύγκρουση παρά προς τη συναίνεση και τη συνεργασία. Ο συντονισμός για τον περιορισμό των πυρηνικών κινδύνων έχει παγώσει ουσιαστικά και στον ορίζοντα του προβλέψιμου μέλλοντος δεν φαίνεται πουθενά επίλυση των διαφορών γύρω από τη συνθήκη INF, τη συμφωνία - ορόσημο για την απαλλαγή της Ευρώπης από τους πυρηνικούς πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς.

“Το 2017 οι ηγέτες του κόσμου δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις επικείμενες απειλές ενός πυρηνικού πολέμου και σε εκείνη της κλιματικής αλλαγής καθιστώντας την παγκόσμια κατάσταση ασφάλειας πιο επικίνδυνη από ό,τι ένα χρόνο πριν και τόσο επικίνδυνη όσο ποτέ μέχρι σήμερα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο” προειδοποιούν οι επιστήμονες.

Σε όλο τον πλανήτη τα πυρηνικά όπλα πρόκειται να γίνουν περισσότερο, παρά λιγότερο χρησιμοποιήσιμα, λόγω των αυξανόμενων εθνικών δαπανών για τα πυρηνικά οπλοστάσια. Είναι μια ανησυχία που επισημαίνεται από καιρού εις καιρόν από τους ειδικούς και τους γνώστες των καταστάσεων αλλά η δυναμική προς αυτή τη νέα πραγματικότητα αυξάνεται επικίνδυνα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL