Είναι βαρύ λάθος να μπερδεύεις τους καλούς τρόπους με τον αμοιβαίο σεβασμό στις ανθρώπινες ή τις διεθνείς σχέσεις. Ναι, η σύνοδος κορυφής G20 πράγματι συμφώνησε σε ένα κοινό ανακοινωθέν μετά τη συνάντηση των ηγετών. Κάποιοι το βλέπουν αυτό ως κατόρθωμα ή ως μια ένδειξη ότι αποκαθίσταται κάποια ομαλότητα στις διεθνείς σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων χωρών. Η αλήθεια είναι ότι σε καμία προηγούμενη συνάντηση της G20 δεν πέρασε από το μυαλό κάποιου η πιθανότητα να μην υπάρξει κοινό ανακοινωθέν.
Αντί να βλέπουμε τη συμφωνία ως κατόρθωμα, είναι πιο ακριβές να δούμε το περιεχόμενο του ανακοινωθέντος ως επιβεβαίωση της κατάρρευσης της διεθνούς τάξης, που πολλοί φοβούνταν μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Η συμπεριφορά του Προέδρου κατά τη διάρκεια και στο περιθώριο της συνόδου ήταν ανησυχητική για τους συμμάχους των ΗΠΑ και επιβεβαίωσε τους φόβους εκείνων που πιστεύουν ότι η διαγωγή του αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την αμερικανική ασφάλεια (...) Από τότε που εξελέγη, ο κύριος Τραμπ με τη ρητορική του έχει απορρίψει την αντίληψη μιας παγκόσμιας κοινότητας και έχει εκφράσει την πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιδιώξουν καλύτερες συμφωνίες (deals) αντί για πιο ισχυρούς θεσμούς και συστήματα. Τον προηγούμενο μήνα, και ιδιαίτερα μετά την G20, έγινε σαφές ότι οι ενέργειες του κυρίου Τραμπ θα ταιριάξουν με τη ρητορική του. Οι ΗΠΑ είναι πλέον απομονωμένες στο θέμα της αντιμετώπισης της μακροπρόθεσμης απειλής της κλιματικής αλλαγής στην ασφάλεια. Οι ΗΠΑ έχουν εξαναγκάσει την G20 να κάνει πίσω σε προηγούμενες δεσμεύσεις για απόρριψη του προστατευτισμού. Και, εν μέρει εξαιτίας της στάσης των ΗΠΑ, η G20 έμεινε σιωπηλή στο ζήτημα της διεθνούς μετανάστευσης σε μια περίοδο κατά την οποία το προσφυγικό είναι πολύ σοβαρό, όσο ποτέ άλλοτε τα τελευταία 50 χρόνια.
Όλα αυτά προκαλούν μεγάλη ανησυχία. Αυτό που πολλοί φοβούνται, αλλά ελάχιστοι το λένε, είναι ότι στις δυσκολίες που ανακύπτουν σε κάθε θητεία, ο χαρακτήρας του Προέδρου θα τον κάνει να ενεργήσει επικίνδυνα. Όπως έχει παρατηρήσει ο βιογράφος Ρόμπερτ Κάρο, η δύναμη μπορεί να διαφθείρει, μπορεί και όχι, αλλά πάντα αποκαλύπτει. Ο κύριος Τραμπ δεν έχει βιώσει ακόμη μια περίοδο οικονομικής δυσκολίας ή μια οποιασδήποτε μορφής διεθνή οικονομική κρίση. Δεν έχει αναγκαστεί ακόμη να πάρει κάποια πολύ σημαντική στρατιωτική απόφαση σε περίοδο κρίσης. Κι όμως, η συμπεριφορά του είναι αλλοπρόσαλλη.
Ο Πρόεδρος επέλεξε, λίγες ώρες πριν συναντηθεί με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, να εγείρει αμφιβολίες για τα συμπεράσματα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών σχετικά με την παρέμβαση της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές. Είναι σπάνιο οι αρχηγοί κυβερνήσεων να απομακρύνονται από το τραπέζι στη διάρκεια μεγάλων συνόδων. Όταν αυτό γίνεται απαραίτητο, τη θέση τους κανονικά παίρνει ο υπουργός Εξωτερικών ή άλλος ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος. Δεν υπάρχει προηγούμενο το ενήλικο παιδί ενός αρχηγού κυβέρνησης να παίρνει τη θέση του, όπως συνέβη όταν η Ιβάνκα Τραμπ πήρε τη θέση του πατέρα της στην G20. Είναι προσβλητικό για τους συμμετέχοντες και στέλνει ένα μήνυμα υποτίμησης των ανώτερων αξιωματούχων.
Η ομιλία του κυρίου Τραμπ στην Πολωνία δημιούργησε την εντύπωση ότι το κύριο θέμα στην εποχή μας είναι η θέληση της Δύσης για επιβίωση. Αυτή η αντίληψη αναπόφευκτα απομονώνει τη μεγάλη πλειονότητα της ανθρωπότητας που δεν ζει σε αυτό που ο Πρόεδρος θεωρεί ως «Δύση». Η μανιχαϊστική ρητορική των Προέδρων σπάνια είναι συνετή. Η αναφορά του Τζορτζ Μπους του νεότερου σε έναν «άξονα του κακού», σε γενικές γραμμές θεωρείται σοβαρό λάθος όχι επειδή τα κράτη στα οποία αναφέρθηκε δεν ήταν κακά, αλλά γιατί η ρητορική του ένωσε αυτούς τους εχθρούς. Είναι ακόμα πιο βαρύ λάθος να εμφανίζει τη Δύση ως αντίπαλο των υπολοίπων, όπως έκανε ο Πρόεδρος.
Στον κόσμο των επιχειρήσεων, θα είχε ήδη αντικατασταθεί ένας διευθύνων σύμβουλος που θα επιδείκνυε δημοσίως τόσο αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά όπως ο κύριος Τραμπ. Η καθιερωμένη διαδικασία για δημοκρατικά εκλεγμένους αξιωματούχους είναι ασφαλώς διαφορετική. Αλλά δεν μπορεί κάποιος, λαμβάνοντας υπόψη τους τελευταίους μήνες, να αποκλείσει την πιθανότητα μιας περισσότερο αποκλίνουσας συμπεριφοράς στο μέλλον. Οι υπουργοί του Προέδρου και οι πολιτικοί σύμμαχοί του στο Κογκρέσο δεν πρέπει να ξεχνούν ότι ορκίστηκαν να υπερασπίσουν το σύνταγμα, όχι τον Πρόεδρο.
* Ο Λόρενς Σάμερς είναι καθηγητής στη σχολής Charles W. Eliot του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ (1999-2000) επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον
