Ήταν 30 του Γενάρη του 1972. Η Ένωση για τα Κοινωνικά Δικαιώματα της Βόρειας Ιρλανδίας (NICRA) είχε κινητοποιήσει τους κατοίκους του Ντέρι. Οι διαδηλωτές άρχισαν να συγκεντρώνονται μετά την κυριακάτικη λειτουργία. Η διεκδίκηση, για ακόμα μια φορά τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα των καθολικών της Βόρειας Ιρλανδίας. Ενώ η πορεία έφτανε στην ολοκλήρωσή της, ξεκίνησε ο καθιερωμένος πετροπόλεμος της νεολαίας του Ντέρι με την αστυνομία, χωρίς να σημειώνεται κάτι το ανησυχητικά διαφορετικό. Στις 4.10 μ.μ. συνέβη το γεγονός που επρόκειτο να αλλάξει, σε μεγάλο βαθμό, την οπτική του υπόλοιπου κόσμου για τη βρετανική κατοχή της Βόρειας Ιρλανδίας. Το 1ο Τάγμα Αλεξιπτωτιστών του βρετανικού στρατού επενέβη στα γεγονότα δολοφονώντας δεκατέσσερις άοπλους διαδηλωτές και τραυματίζοντας πάνω από είκοσι.
Ο αγώνας για ανεξάρτητη, ενωμένη και δημοκρατική Ιρλανδία ξεκινάει στις αρχές του 20ού αιώνα με την ίδρυση του Σιν Φέιν, ενώ το 1919 σχηματίζεται και το ένοπλο τμήμα του, ο IRA. Από το 1970 κι έπειτα, ένα μέρος του Σιν Φέιν στη Βόρεια Ιρλανδία, ειδικά η νεολαία του, ριζοσπαστικοποιείται μέσα στο κλίμα της εποχής. Αποφασίζει να δράσει άμεσα και να δημιουργήσει τις συνθήκες όχι μόνο για ανεξαρτησία και ένωση με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας, αλλά για ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό εκδημοκρατισμό. Αντίπαλοί τους οι ενωτικοί προτεστάντες, που θεωρούν δεδομένη τη συμμετοχή της Βόρειας Ιρλανδίας στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Όμως, παρά τις ενδοκοινοτικές συγκρούσεις της εποχής, το μεγάλο γεγονός που άλλαξε τη ροή της Ιστορίας ήταν η «Ματωμένη Κυριακή» στο Derry, με την επέμβαση των ειδικών δυνάμεων του Βρετανικού Στρατού.
Αυτό το σημείωμα είναι αφιερωμένο στον Μάρτιν ΜακΓκίνες, ηγετικό στέλεχος του Σιν Φέιν, που πέθανε την εβδομάδα που μας πέρασε ύστερα από σύντομη ασθένεια. Δεν μπορεί να κατανοηθεί η προσωπικότητά του αν δεν ψηλαφήσουμε τον σύντομο 20ό αιώνα του ιρλανδικού δημοκρατικού αγώνα.
Ο ΜακΓκίνες είναι παρών, στα 22 του χρόνια, στα γεγονότα του Ντέρι, αφού πρόκειται για τη γενέτειρά του. Είναι σημείο καμπής και για τον ίδιο, όπως και για χιλιάδες νέους και νέες καθολικούς Ιρλανδούς της εποχής. Στα χρόνια που ακολουθούν θα πρωταγωνιστήσει όχι μόνο στον αγώνα, αλλά και στα πρωτοσέλιδα της εποχής. Συλλαμβάνεται κοντά σε ένα αυτοκίνητο με εκρηκτικά, αλλά το δικαστήριο δεν θα αναγνωρίσει ούτε τη συμμετοχή του στον IRA. Θα δηλώσει περήφανο μέλος των «Εθελοντών της Ιρλανδίας» πιστός «στη μάχη ενάντια στις δολοφονίες των ανθρώπων μας». Μετά την αποφυλάκισή του, θα βρεθεί στον ηγετικό πυρήνα του Σιν Φέιν και μάλιστα το 1982 θα εκλεγεί στη Συνέλευση της Βόρειας Ιρλανδίας (το τοπικό Κοινοβούλιο) εκπροσωπώντας το Derry.
H δεκαετία του 1990 θα σημαδευτεί από την κορύφωση των ενδοκοινοτικών συγκρούσεων και το 1998 θα έρθει η μεγάλη στιγμή. Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, με τη διαμεσολάβηση του Τόνι Μπλερ, φέρνει κοντά καθολικούς δημοκρατικούς και προτεστάντες ενωτικούς. Συμφωνούν να αφήσουν πίσω το αίμα και να κοιτάξουν από κοινού το μέλλον. Σε αυτό το εξαιρετικά δύσκολο, αλλά τόσο ελπιδοφόρο εγχείρημα, ο ΜακΓκίνες θα δηλώσει παρών. Πρωταγωνιστής στον πόλεμο της ελευθερίας, πρωταγωνιστής και στη συμφιλίωση και την ειρήνη, παρά τις κατηγορίες ορισμένων υπερεπαναστατών για προδοσία του αγώνα. Αυτός ακριβώς ο ρόλος του είναι που θα κάνει ακόμα και συγγενείς θυμάτων του IRA να αναγνωρίσουν στο πρόσωπό του έναν ειρηνοποιό. Από το 2007 μέχρι και πρόσφατα, ο ΜακΓκίνες ήταν αναπληρωτής πρωθυπουργός του βορειοϊρλανδικού Κοινοβουλίου. Παραιτήθηκε τον φετινό Ιανουάριο, όταν ξέσπασε μεγάλο κυβερνητικό σκάνδαλο και ο ΜακΓκίνες ζήτησε την παραίτηση της ενωτικής (φιλοβρετανής) πρωθυπουργού. Η άρνηση της πρωθυπουργού οδήγησε σε παραίτηση τον ίδιο τον ΜακΓκίνες και έτσι η Βόρεια Ιρλανδία οδηγήθηκε στις κάλπες στις 2 Μαρτίου, όπου για πρώτη φορά το Σιν Φέιν σχεδόν ισοψήφησε με το φιλοβρετανικό Ενωτικό Κόμμα (DUP).
Τον Μάρτιν ΜακΓκίνες θα τον κρίνει η Ιστορία για τη συνολική του δράση και προσφορά. Αυτές τις μέρες όμως, λίγο μετά τον θάνατό του, δεν μπορούμε παρά να αποτίσουμε φόρο τιμής σε έναν μαχητή της Δημοκρατίας και της ελευθερίας. Όταν ο λαός του καταπιεζόταν και φονευόταν, ο ΜακΓκίνες δεν κρύφτηκε, ούτε άφησε την μπόρα να περάσει. Μπήκε στην πρώτη γραμμή, με τα καλά και τα κακά κάθε αγωνιστή που μετέχει στον αγώνα για ελευθερία, δικαιοσύνη και Δημοκρατία. Η σημερινή Βόρεια Ιρλανδία μοιάζει να θέλει να ξεπεράσει τις πληγές της και να βαδίσει σε ένα μέλλον με Δημοκρατία και ευημερία. Ο ΜακΓκίνες βοήθησε όσο μπορούσε τα χρόνια που έζησε, κάθε φορά με τον δικό του τρόπο, τον τρόπο της γενιάς του. Εμείς που είμαστε δίπλα στους συντρόφους του Σιν Φέιν και αισθανόμαστε την αλληλεγγύη τους εδώ και χρόνια, δεν μπορούμε να μην τραγουδήσουμε ως ύστατο φόρο τιμής στον αγωνιστή ΜακΓκίνες εκείνο το ιρλανδικό τραγούδι που μιλάει για την πολυπόθητη ένωση της Ιρλανδίας, με Δημοκρατία και δικαιοσύνη.
* Ο Γιάννης Μπουρνούς είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, υπεύθυνος του Τομέα Ευρωπαϊκών και Διεθνών υποθέσεων
