Στον κόσμο που ανησυχεί για τις προοπτικές της προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ, συχνά υπενθυμίζεται ότι υπάρχουν έλεγχοι και αντίβαρα στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν είναι δικτάτορας. Περιορίζεται από το Σύνταγμα, από τη Δικαιοσύνη και από το Κογκρέσο.
Υπάρχει όμως μια περιοχή όπου τα αντίβαρα αυτά δεν έχουν καμία ισχύ: τα πυρηνικά όπλα. Ο πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Ντικ Τσένι, εξήγησε την κατάσταση με σαφήνεια το 2008, όταν είπε σε μια συνέντευξη:
«Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών εδώ και 50 χρόνια ακολουθείται διαρκώς, 24 ώρες το 24ωρο, από έναν στρατιωτικό που μεταφέρει μια 'μπάλα', η οποία περιέχει τους κωδικούς που θα χρησιμοποιούσε και θα είχε την εξουσία να τους χρησιμοποιήσει σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης κατά των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια καταστροφική επίθεση, που δεν θα έχει ξαναδεί ο κόσμος. Δεν χρειάζεται να ρωτήσει κανέναν. Δεν είναι υποχρεωμένος να συγκαλέσει το Κογκρέσο. Δεν χρειάζεται να ρωτήσει τα δικαστήρια».
Οι εξουσίες του προέδρου είναι πολύ εκτεταμένες από εκείνες που περιέγραψε ο κύριος Τσενι. Οι ΗΠΑ δεν δεσμεύονται από κάποιο δόγμα ότι δεν θα εξαπολύσουν το «πρώτο πυρηνικό πλήγμα». Επομένως ο Ντ. Τραμπ θα μπορούσε να διατάξει ένα πυρηνικό χτύπημα ενάντια σε κάποιον αντίπαλο, ακόμη κι αν οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν έχουν δεχτεί επίθεση.
Η ιδέα ότι ο Ντ. Τραμπ είναι πολύ αλλοπρόσαλλος για να έχει το δάχτυλό του πάνω στο (θρυλούμενο) πυρηνικό κουμπί, αναφέρθηκε επανειλημμένως κατά την προεκλογική περίοδο. Η Χίλαρι Κλίντον επισήμανε ότι μόλις τέσσερα λεπτά θα μεσολαβούσαν από τη στιγμή που ο πρόεδρος θα έδινε την εντολή για πυρηνική επίθεση, μέχρι την εκτόξευση των αμερικανικών πυραύλων. Εφόσον ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Τραμπ θα είναι ο ανώτατος διοικητής του στρατού, δεν υπάρχει κανένας άλλος στην ιεραρχία με τη νόμιμη εξουσία να αναιρέσει τη διαταγή του. Κατά την προεκλογική εκστρατεία, μια ομάδα Αμερικανών αξιωματικών, που κάποτε είχαν τον έλεγχο της πρόσβασης στην εκτόξευση πυρηνικών όπλων, υποστήριξαν με ανοιχτή επιστολή ότι ο Ντ. Τραμπ είναι ακατάλληλος να αντέξει τις «ιλιγγιώδεις» πιέσεις που προκαλούνται από την απόλυτη εξουσία στη χρήση των πιο θανάσιμων όπλων του κόσμου. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση ακόμη και το 22% των υποστηρικτών του κυρίου Τραμπ πίστευαν ότι ενδέχεται να αρχίσει πυρηνικό πόλεμο.
Χωρίς αποτελεσματικά αντίβαρα για τη χρήση πυρηνικών όπλων από τον κύριο Τραμπ, τρία ζητήματα είναι ζωτικής σημασίας: το ταμπεραμέντο του, οι σύμβουλοί του και το είδος των καταστάσεων που είναι πιθανό ότι θα κληθεί να αντιμετωπίσει.
Η προσωπικότητα του κυρίου Τραμπ δεν καθησυχάζει. Όπως το θέτει η ανοιχτή επιστολή των στρατιωτικών, «τσιμπάει εύκολα και ξεσπάει αμέσως». Σε περίπτωση σύγκρουσης, κλιμακώνει ενστικτωδώς αντί να ψάξει για συμβιβασμό.
Στον απόηχο του θανάτου του Φιντέλ Κάστρο, αξίζει να θυμηθούμε την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962. Αντιμέτωπος με την απειλή πυρηνικού πολέμου με τη Σοβιετική Ένωση, ο πρόεδρος Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι αντιστάθηκε στις συμβουλές των γερακιών στρατιωτικών συμβούλων του να κλιμακώσει τη σύγκρουση και να εισβάλει στην Κούβα. Θα είχε το ίδιο ένστικτο ο πρόεδρος Τραμπ;
Σε μια κρίση εξωτερικής πολιτικής, ο πιο σημαντικός σύμβουλος του προέδρου είναι ο σύμβουλός του σε θέματα εθνικής ασφάλειας, του οποίου το γραφείο βρίσκεται μέσα στον Λευκό Οίκο.
Ο άνθρωπος τον οποίο ο Ντ. Τραμπ όρισε επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας, ο στρατηγός Μάικλ Φλιν, δεν έχει τη φήμη ψύχραιμου ηγέτη. Διέρρευσαν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του Κόλιν Πάουελ, τα οποία υπαινίσσονται ότι ο στρατηγός Φλιν απολύθηκε από την ηγεσία της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (DIA) το 2014, γιατί «κακομεταχειριζόταν το προσωπικό, δεν άκουγε, δούλευε ενάντια στην πολιτική».
Ο κύριος Πάουελ, ο οποίος διατέλεσε υπουργός Εξωτερικών επί προεδρίας Τζορτζ Μπους, απέρριψε τον στρατηγό Φλιν ως «δεξιό παλαβιάρη». Ένα άλλο ανώτερο στέλεχος της κυβέρνησης Μπους συμφωνεί, περιγράφει τον στρατηγό Φλιν ως «τρελό» και προβλέπει ότι δεν θα αντέξει πάνω από έναν χρόνο. Όσοι θέλουν να πάρουν μια γεύση από το ταμπεραμέντο του στρατηγού Φλιν, μπορούν να παρακολουθήσουν το βίντεο από την ομιλία του στο συνέδριο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, όπου πρόσθεσε τη φωνή του στις κραυγές «να κλειστεί στη φυλακή» η Χίλαρι Κλίντον.
Ένα από τα επείγοντα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει ο Ντ. Τραμπ είναι το πυρηνικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας. Είναι ένα από τα τρία κύρια θέματα που συζήτησε ο νεοεκλεγείς πρόεδρος με τον πρόεδρο Ομπάμα στην πρώτη συνάντησή τους. Πιστεύεται ότι η Βόρεια Κορέα χρειάζεται περίπου δύο χρόνια για να αποκτήσει πύραυλο με πυρηνική κεφαλή, που θα έχει την ικανότητα να πλήξει τη δυτική ακτή των ΗΠΑ. Λέγεται συχνά ότι κανένας Αμερικανός πρόεδρος δεν ανεχόταν αυτή την κατάσταση. Αλλά ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα έχει, μέχρι τώρα, απορρίψει στρατιωτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της Βόρειας Κορέας, εξαιτίας του κινδύνου καταστροφικών αντιποίνων σε βάρος της Νότιας Κορέας, ή ακόμη και τη χρήση από τη Βόρεια Κορέα των πυρηνικών που της έχουν απομείνει. Θα είναι το ίδιο συγκρατημένος ο Τραμπ;
Μια άλλη πιθανή κρίση σιγοβράζει στην ανατολική Ευρώπη. Η Ρωσία μιλά όλο και πιο ανοιχτά για τη δοκιμή της χρήσης πυρηνικών όπλων πεδίου μάχης, σε μια σύγκρουση με το ΝΑΤΟ. Όπως το θέτει ένας Ρώσος αναλυτής: «Ο πρόεδρος Πούτιν έχει βάλει το πυρηνικό πιστόλι στο τραπέζι». Μήπως ο πρόεδρος Τραμπ μπει στον πειρασμό να απαντήσει με τον ίδιο τρόπο;
Τις προσεχείς εβδομάδες, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Τραμπ θα μυηθεί στα πυρηνικά μυστικά της Αμερικής, που υπάρχουν μέσα στην «μπάλα» (στην πραγματικότητα είναι ένα βαλιτσάκι). Και στο «εγχειρίδιο προεδρικών αποφάσεων», που περιλαμβάνει το μενού με τους στόχους, τους οποίους θα μπορούσε να επιλέξει ο πρόεδρος Τραμπ για να πλήξει, καθώς τις εκτιμήσεις για τον αριθμό των θανάτων, που ανέρχονται σε εκατομμύρια και σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν τα 100 εκατομμύρια. Λέγεται ότι αυτή η εμπειρία σοβαρεύει όλους τους νέους προέδρους.
Ας ελπίσουμε ότι θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα στον Ντόναλντ Τραμπ.
