Του Martin Sandbu
H περίοδος χάριτος και διακοπών τελείωσε και μαζί της τέλειωσε και ο βουβός πόλεμος για το Brexit. Αργά, αλλά σταθερά, η βρετανική κυβέρνηση θα δείχνει τι σημαίνει η δήλωση "Brexit σημαίνει Brexit".
To υπουργικό συμβούλιο της περασμένης εβδομάδας και η εμφάνιση στο κοινοβούλιο του Ντέηβιντ Ντέιβις, υπουργού αρμόδιου για το Brexit, ήταν δύο πρώτα βήματα αυτής της διαδικασίας. Ο Ντέιβις υποσχέθηκε πως το Βrexit αφορά "το να αδράξουμε τις τεράστιες και συναρπαστικές ευκαιρίες που απορρέουν από μια νέα θέση της Βρετανίας στον κόσμο. Θα υπάρξουν νέες ελευθερίες, νέες ευκαιρίες, νέοι ορίζοντες για αυτή τη σπουδαία χώρα." Μεγαλεπίβολα πράγματα, αλλά όταν ένας από τους πρωτεργάτες του Brexit πρέπει να επιμείνει πως "το Brexit δεν έχει να κάνει με το πως θα βγάλουμε το φίδι από την τρύπα (πώς θα κερδίσουμε από μια κακή δουλειά/συμφωνία)", αποκαλύπτει πως η κυβέρνηση είναι σε άμυνα. Και πράγματι, οι άμεσες προκλήσεις είναι πιο πιεστικές από ό,τι οι νέοι ορίζοντες.
Η Τερέζα Μέι, επίσης, έχει ξεκινήσει να δείχνει τα χαρτιά της, καθώς πιέζεται απλά και μόνο από την επαφή με το κοινό εντός συνόρων και από τους ομολόγους της εκτός συνόρων.
Σε μία συνέντευξη Τύπου σχετική με τη σύνοδο των G20 στην Κίνα, απέρριψε την υιοθέτηση ενός συστήματος μετανάστευσης βασισμένου σε αξιολόγηση των επίδοξων μεταναστών με βαθμούς (ανάλογα με την επαγγελματική τους ειδίκευση, κοκ) που πρότειναν οι υποστηρικτές της αποχώρησης της Βρετανίας από την Ε.Ε. στο δημοψήφισμα. Αυτό είναι αποκαλυπτικό - αν και δεν αποκαλύπτει ένα σχέδιο που με κάποιο τρόπο θα διατηρήσει την ελεύθερη μετακίνηση μειώνοντας κατά συνέπεια τις συνέπειες από το διαζύγιο με την Ε.Ε., όπως πολλοί υπέρμαχοι του Brexit πλέον φοβούνται. Θα πρέπει να εμπιστευτούμε την Μέι όταν λέει πως ένα σύστημα μετανάστευσης με βαθμούς δεν επιτρέπει στην κυβέρνηση να ελέγξει αρκετά τη μετανάστευση - κάτι πρέπει να ξέρει από τη θητεία της ως υπουργός Εσωτερικών.
Αυτό, λοιπόν, ενισχύει την εντύπωση που είχαμε από το πρώτο υπουργικό συμβούλιο της σεζόν που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, πως η κυβέρνηση της Μέι θα δώσει προτεραιότητα στην επίσημη εθνική κυριαρχία, σε αυτή την περίπτωση μέσω του ελέγχου της μετανάστευσης, και θα αφήσει τον οικονομικό συμβιβασμό με την υπόλοιπη Ευρώπη να σχηματιστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο γύρω από αυτήν την προτεραιότητα.
Άλλο ένα πράγμα γίνεται σαφές. Η Μέι καλωσόρισε τα νέα πως η Αυστραλία ήταν θετική στο να συμφωνήσει σε μία συνθήκη ελεύθερου εμπορίου με τη Βρετανία με την παρατήρηση πως "αυτή η κυβέρνηση θα έχει επιτυχία (με το Brexit)... ένας από τους τρόπους με τους οποίους θα το καταφέρουμε αυτό είναι αγκαλιάζοντας τις ευκαιρίες για συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου με τους εταίρους μας ανά τον κόσμο." Αυτό δείχνει ότι, πρακτικά, η απόφαση να εγκαταλείψει η Βρετανία την τελωνειακή ένωση της Ε.Ε. έχει ήδη ληφθεί παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση εμφανιζόταν διχασμένη σχετικά νωρίτερα το καλοκαίρι. (Όπως έχω εξηγήσει αλλού, η αποχώρηση από την τελωνειακή ένωση είναι προϋπόθεση για να πετυχαίνει κανείς τις δικές του συμφωνίες - αν και σε αναγκάζει να υψώσεις τελωνειακά σύνορα με την Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της βόρειας και νότιας Ιρλανδίας.)
Φαίνεται λοιπόν πως ο κύβος ερρίφθη ενάντια στις στενές εμπορικές σχέσεις με την υπόλοιπη Ε.Ε. στη μετά - Brexit εποχή. Ο Φίλιπ Χίλντεμπραντ λέει την αλήθεια: "Αν η κυριαρχία επί της μετανάστευσης είναι η ναυαρχίδα της κυβερνητικής στρατηγικής, και αυτό είναι που θέλετε ως Βρετανοί, τότε πρέπει να αποδεχθείτε πως δεν θα υπάρξει συμφωνία χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Μπορεί να καταλήξετε, με μία καλή διαπραγμάτευση, σε μια λίγο πολύ ελεύθερη διακίνηση προϊόντων". Ως τέως επικεφαλής της Ελβετικής Κεντρικής Τράπεζας, θα ξέρει κάτι παραπάνω...
Η άποψη του Xίλντεμπραντ συμφωνεί με αυτό που έχουμε πει κι εδώ, ως το πιο πιθανό μετα - Brexit σενάριο: μια καναδικού τύπου συμφωνία ελεύθερου εμπορίου για αγαθά χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι υπηρεσίες. Δεν μπορούμε παρά να υπογραμμίσουμε αρκετά τις συνέπειες που θα έχει αυτό στην οικονομία της Μεγάλης Βρετανίας. Οι “FT” αναφέρουν πως κάτι τέτοιο θα μείωνε κατά ένα πέμπτο τα εισοδήματα του City. To ότι κάτι τέτοιο έχει σχεδόν συμβεί δεν έχει γίνει αρκετά κατανοητό. Ένας λόγος είναι η ξεροκέφαλη, αλλά αδικαιολόγητη αισιοδοξία πως η πρόσβαση στην ενιαία αγορά μπορεί να συνδυαστεί με περιορισμούς στη μετανάστευση από την υπόλοιπη Ευρώπη. Εκείνοι που το πιστεύουν αυτό τείνουν να πιστεύουν δύο πράγματα. Το πρώτο είναι πως μόνοι οι πολιτικές δεσμεύσεις, όχι η οικονομική λογική, καθιστούν απαραίτητη αυτή τη σύνδεση μεταξύ ελεύθερης μετακίνησης ανθρώπων και της ολοκλήρωσης της ενιαίας αγοράς. Το δεύτερο είναι πως οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν το ίδιο πρόβλημα με τη Βρετανία με την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων και θα είναι κατά συνέπεια πρόθυμες να την περιορίσουν για να έχουν καλές εμπορικές σχέσεις με τη Βρετανία.
Αυτές οι θέσεις υπάρχουν σε δύο από τις πιο συγκροτημένες τοποθετήσεις στον διάλογο από το δημοψήφισμα και μετά. Η μια είναι μία πρόταση για μία "ηπειρωτική συνεργασία" από πέντε ανώτερους Ευρωπαίους ακαδημαϊκούς και νομικούς του ινστιτούτου Bruegel. Η άλλη είναι μια πρόταση του Άντριου Τίρι, του βουλευτή που είναι επικεφαλής της οικονομικής επιτροπής του κοινοβουλίου. Και οι δύο προτάσεις αξίζουν να διαβαστούν. Ωστόσο εμείς ανησυχούμε πως πρόκειται για ευσεβείς πόθους - είτε υποτιμώντας τους τρόπους με τους οποίους οι υπηρεσίες εξαρτώνται από την ελεύθερη μετακίνηση ή υπερεκτιμώντας το πόσο θορυβήθηκαν οι άλλες χώρες από την ενδο-ενωσιακή μετανάστευση.
Ποιες είναι οι άλλες σπουδαίες ευκαιρίες που παρουσιάζει η Βρετανία στην εποχή του Brexit; Πέρα από το εμπόριο, είναι ασαφής η εικόνα που προσφέρει η κυβέρνηση. Οι ιδέες προς το παρόν, έρχονται από άλλους, όπως είναι για παράδειγμα ο θρήνος του Βέρνον Μπογντάνορ για το εκπαιδευτικό σύστημα και τα σχολεία της Μεγάλης Βρετανίας. Αλλά θα ήταν υπερβολή να επισημάνουμε πως δεν χρειάζεται η Βρετανία να αποχωρήσει από την Ε.Ε. για να βελτιώσει το εκπαιδευτικό της σύστημα ή για να προχωρήσει στις αλλαγές που θα την έκαναν καλύτερη. Το σοκ από το Brexit, είναι στην καλύτερη περίπτωση αυτό που χρειαζόταν για να αναλογιστούν οι υπέρμαχοί της εξόδου από την Ε.Ε. επί της επάρκειας του ίδιου του πολιτικού συστήματος που τόσο πολύ ύμνησαν.
Μετάφραση: Αναστασία Γιάμαλη
