Του Αντώνη Αντωνιάδη*
Θερμό καλοκαίρι αντιμετωπίζει η Σουηδία όσον αφορά την κοινωνική βία. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν σημειωθεί επεισόδια με πυροβολισμούς σε διαφορετικές πόλεις και το περασμένο Σάββατο έγινε μια επίθεση με εφιαλτικό αποτέλεσμα, που έχει αναστατώσει τη σουηδική κοινωνία.
Πρόκειται για έναν πυροβολισμό στην πόλη Νορσπέργκ (προάστιο της Στοκχόλμης) που είχε αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένα αθώο δωδεκάχρονο κοριτσάκι. Σύμφωνα με τις σουηδικές εφημερίδες, η αφορμή του πυροβολισμού ήταν μια σύγκρουση μεταξύ εγκληματικών οργανώσεων και ο πραγματικός στόχος της επίθεσης ήταν δύο νεαροί άνδρες που βρίσκονταν στο ίδιο μέρος. Οι σφαίρες όμως χτύπησαν την κοπέλα και, παρότι μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο, η ζωή της δεν μπόρεσε να σωθεί.
«Θα ξεκινήσουμε τις έρευνες και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τιμωρήσουμε τα άτομα που έκαναν αυτήν την εγκληματική πράξη. Για να το κάνουμε αυτό πρέπει όμως να δουλέψουμε όλοι μαζί. Μόνο αν έχουμε βοήθεια από τα σχολεία, την κοινωνική πρόνοια, την αστυνομία και τους πολίτες μπορούμε να σταματήσουμε τη βία» λέει ο Άντερς Τόρνμπεργκ (Anders Thornberg), διεθνής επικεφαλής της σουηδικής αστυνομίας στην εφημερίδα “Αφτονβμλάντετ” («Aftonbladet»).
Ανεργία και εξαθλίωση
Τα προβλήματα με τη βία και τις εγκληματικές οργανώσεις στη Σουηδία είναι κάτι που απασχολεί τη σκανδιναβική χώρα τα τελευταία χρόνια. Πυροβολισμοί, εκρήξεις και μαχαιρώματα είναι τα πιο φανερά τεκμήρια της κοινωνικής αστάθειας, που δεν έχει μόνο μια εξήγηση.
Οι ροές των μεταναστών έχουν παίξει ρόλο από τη στιγμή που η χώρα δεν έχει καταφέρει να ενσωματώσει τους νέους πολίτες στην κοινωνία με σωστό τρόπο. Έχουν δημιουργηθεί παράλληλες κοινωνίες που δύσκολα αντιμετωπίζονται. Ένας άλλος λόγος είναι οι ιδιωτικοποιήσεις και τα νεοφιλελεύθερα προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στη Σουηδία τις τελευταίες δεκαετίες, κάτι που έχει μειώσει σημαντικά τη δύναμη της κοινωνίας να αντιμετωπίσει την ανεργία, την οικονομική εξαθλίωση και την εγκληματικότητα.
Από στελέχη κοινωνικών οργανώσεων και κοινωνικούς λειτουργούς γίνονται διάφορες προσπάθειες. Την άνοιξη η σουηδική αστυνομία πραγματοποίησε ένα ειδικό εγχείρημα σε πόλεις με ιδιαίτερα προβλήματα. Μια από αυτές ήταν η Ουψάλα, όπου η αστυνομία για τρεις μήνες δούλεψε σκληρά για να μειώσει την εγκληματικότητα στο προάστιο Γκοτσούντα (Gottsunda).
Το αποτέλεσμα ήταν αμφίβολο. Ναι μεν η αστυνομία έκανε συλλήψεις και οι πυροβολισμοί μειώθηκαν κατά το διάστημα της επιχείρησης αυτής, αλλά μόλις ολοκληρώθηκε άρχισαν πάλι τα προβλήματα.
Εγκληματικές οργανώσεις
Σύμφωνα με τη σουηδική κρατική ραδιοφωνία, η οπισθοδρόμηση οφείλεται στην οικονομική συγκρότηση των εγκληματικών οργανώσεων.
«Ένας λόγος μπορεί να ήταν ότι η παρουσία μας στην περιοχή δημιούργησε αναστάτωση στις οργανώσεις που χάσανε λεφτά και όπλα και μπορεί κάποια άτομα να απέκτησαν χρέη, με αποτέλεσμα τις ένοπλες συγκρούσεις που βλέπουμε σήμερα. Αλλά την ίδια στιγμή νομίζω ότι καταφέραμε να εμποδίσουμε επεισόδια χάρη στις επιχειρήσεις (ναρκωτικά, όπλα και λεφτά) που κάναμε» λέει ο Στέφαν Σίσινκ (Stefan Siesing), αστυνόμος στην Ουψάλα, στο σουηδικό κρατικό ραδιόφωνο.
Τι περισσότερο μπορεί άλλωστε να κάνει η κοινωνία για να μειώσει τη βίαια εξέλιξη;
Η σουηδική κρατική ραδιοφωνία μετέδωσε πληροφορίες ότι φέτος έχει αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που έχουν ζητήσει βοήθεια από την αστυνομία ή από την κοινωνική πρόνοια για να αφήσουν το εγκληματικό περιβάλλον. Εφέτος στο Μάλμε έχουν ήδη ζητήσει βοήθεια 38 άτομα, σε σύγκριση με 50 για ολόκληρο το 2017.
«Εν μέρει τούτο οφείλεται μάλλον στο γεγονός ότι η βία παίρνει όλο και σκληρότερες μορφές και ότι πολλοί δεν θέλουν να χάσουν τη ζωή τους ούτε να βάλουν σε κίνδυνο συγγενείς και γνωστούς. Δεν είναι καθόλου εύκολο να εγκαταλείψεις μια εγκληματική οργάνωση, απαιτεί μεγάλη ευθύνη και ψυχολογική δύναμη από το άτομο για να τα καταφέρει» λέει ο Στέφαν Σίσινκ.
Η δράση της κοινωνίας
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η σουηδική κοινωνία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, αλλά, εάν η κοινωνία δράσει ως σύνολο εναντίον της βίας και της εγκληματικότητας, υπάρχει πιθανότητα να αλλάξει η πορεία. Η αστυνομία έχει πει πολλές φορές ότι δεν μπορεί να τα λύσει μόνη της όσα εγχειρήματα και να κάνουν, πρέπει δηλαδή να ενωθεί η κοινωνία προτού χαθεί άλλη μία ζωή, και τούτο πρέπει να γίνει σύντομα.
«Οι εγκληματικές οργανώσεις μεγαλώνουν πολύ γρήγορα απ’ όσο εμείς προλαβαίνουμε να τις αντιμετωπίσουμε. Δεν μπορούμε μόνοι μας να τα καταφέρουμε. Έχουμε δει ότι, όταν συγκεντρώνουμε τις δυνάμεις μας σε μια περιοχή, μπορούμε να μειώσουμε την εγκληματικότητα της περιοχής, αλλά, για να αλλάξουμε τη γενική πορεία, πρέπει να μας βοηθήσει ολόκληρη η κοινωνία» λέει ο Στέφαν Χέκτορ, επικεφαλής του τμήματος εθνικών επιχειρήσεων στη Σουηδία.
* Ο Αντώνης Αντωνιάδης ζει και εργάζεται στη Σουηδία
Aftonbladet (2020): https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/BRABJe/tolvarig-flicka-dod-efter-skjutning-i-botkyrka
Sveriges Radio P4 Uppland (2020): https://sverigesradio.se/artikel/7526990
SVT (2020): https://www.svt.se/nyheter/inrikes/noa-chefen-tillvaxten-in-i-de-kriminella-gangen-maste-brytas
