Των Τομ Μίτσελ και Ντον Γουέινλαντ, Πεκίνο, και Μπρένταν Γκρίλνι, Ουάσιγκτον
Αυτή ήταν η εβδομάδα που η κινεζική βιομηχανία και το κινεζικό εμπόριο υποτίθεται ότι θα ανέκαμπταν έπειτα από την εκτεταμένη περίοδο εορτών την οποία προκάλεσε η ραγδαία εξάπλωση από το Ουχάν του κορωνοϊού. Όμως ο Λου Χούα, ιδιοκτήτης εργοστασίου που κατασκευάζει ανταλλακτικά αυτοκινήτων στην πόλη Σενζέν, περιμένει ακόμη την άδεια επαναλειτουργίας για να ξανανοίξει τη μονάδα που εξάγει το 95% της παραγωγής της.
"Είχαμε προετοιμάσει τα πάντα με βάση τις κυβερνητικές οδηγίες - μάσκες, απολυμαντικά χεριών και οτιδήποτε άλλο" σημειώνει. "Μια όμως μέρα προτού ξανανοίξουμε, λάβαμε ειδοποίηση ότι η πολιτική άλλαξε. Πρέπει και πάλι να συμπληρώσουμε νέα έντυπα και αιτήσεις ώστε η κυβέρνηση να στείλει και άλλους επιθεωρητές". Προσθέτει: "Συμμορφωνόμαστε με τις οδηγίες. Αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Μας λένε να περιμένουμε. Και είναι δύσκολο να το εξηγήσουμε αυτό στους πελάτες μας".
Ακόμη και στο Πεκίνο, μια πόλη με πληθυσμό 22 εκατομμυρίων, η ανταπόκριση ήταν αξιοθρήνητη. Η ζυθοποιία Jing-A παρέμεινε ανοιχτή στη διάρκεια των πρώτων και χειρότερων ημερών της επιδημίας, για να κλείσει τελικά στις 10 Φεβρουαρίου. Με περισσότερα από 64.000 κρούσματα του κορωνοϊού μόνο στην Κίνα, η παρατεταμένη διακοπή λειτουργίας σε μεγάλα τμήματα της χώρας αρχίζει να ρίχνει τη σκιά της στην υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία.
Η κινεζική οικονομία είναι τώρα περισσότερο από τέσσερις φορές μεγαλύτερη απ' ό,τι ήταν κατά την εξάπλωση του ιού SARS το 2002-2003. Και είναι πολύ πιο σημαντική τόσο ως πηγή ζήτησης όσο και για τον κεντρικό της ρόλο σε πολλές βιομηχανικές αλυσίδες προσφοράς.
Την ώρα που η ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας επιβραδύνθηκε αυτή την εβδομάδα, τα ναυτιλιακά ναύλα υποχώρησαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και η ζήτηση πετρελαίου αναμένεται να αυξηθεί με τον βραδύτερο ρυθμό της τελευταίας δεκαετίας. Η Fiat και η Chrysler προειδοποίησαν ότι απέχουν λίγες εβδομάδες από το να κλείσουν μονάδες τους στην Ευρώπη εξαιτίας της έλλειψης ανταλλακτικών. Η τουριστική βιομηχανία πανικοβάλλεται από την προοπτική μακράς αποχής των Κινέζων τουριστών από τα ταξίδια στο εξωτερικό.
Η πιθανότητα μιας βαθιάς επιβράδυνσης στην Κίνα έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη είναι αναιμική και ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προσπαθεί να αποφύγει οικονομικά προβλήματα στη διάρκεια της εκστρατείας για την επανεκλογή του.
"Πριν το ξέσπασμα του κορωνοϊού υπήρχαν σημάδια ότι το χειρότερο πέρασε τόσο για το παγκόσμιο εμπόριο όσο και για τον κατασκευαστικό τομέα" σημειώνει ο Μπεν Μέι, διευθυντής έρευνας του κέντρου Oxford Economics. "Ωστόσο, αυτή η επιφυλακτική αισιοδοξία έγινε συντρίμμια από τη σημερινή αναταραχή".
Η κινεζική οικονομία επιβραδύνει
Στην Κίνα, η επιβράδυνση της οικονομίας αρχίζει να γίνεται αισθητή σε όλο και περισσότερους δείκτες. Την Τετάρτη, η κυκλοφορία στις εθνικές μεταφορές ήταν μειωμένη κατά 85% σε σχέση με την αντίστοιχη μέρα του περσινού έτους, σύμφωνα με τα στοιχεία της Morgan Stanley. Αυτό σημαίνει ότι οι εργάτες δεν επιστρέφουν στις θέσεις και τα εργοστάσια τους σε όλη τη χώρα μετά τη λήξη των εορτασμών για την κινεζική Πρωτοχρονιά.
Μέχρι τα μέσα της εβδομάδας, η καθημερινή κατανάλωση άνθρακα είχε μειωθεί κατά 43% σε σχέση με την περσινή χρονιά, ακόμη μια ένδειξη ότι τα εργοστάσια δεν ανταποκρίνονται στις οδηγίες του Προέδρου Σι Τζινπίνγκ να ξαναρχίσουν την παραγωγή.
"Ο Σι έχει τονίσει ότι η κυβέρνηση θα τηρήσει τους στόχους για την ανάπτυξη παρά την όλη κατάσταση" σημειώνει ο Ρέιμοντ Γιονγκ, οικονομολόγος της αυστραλιανής τράπεζας ΑΝΖ. "Αυτή τη στιγμή όμως θα έπρεπε να παραδεχτούν ότι θα είναι πολύ δύσκολο να πιάσουν αυτούς τους στόχους".
Παρατηρεί ότι η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση συγκράτησε την κινεζική ανάπτυξη στο επίπεδο του 6,4% το πρώτο τρίμηνο του 2009 προκαλώντας τη μείωσή του κατά το ήμισυ σε σχέση με το αντίστοιχο επίπεδο του προηγούμενου έτους. Η ΑΝΖ προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα μπορούσε να υποχωρήσει έως το 3,2% αυτό το τρίμηνο, στο μισό δηλαδή του επιπέδου του πρώτου τριμήνου του 2019.
Άλλοι πιστεύουν ότι ακόμη και προβλέψεις όπως αυτή είναι υπερβολικά αισιόδοξες. "Δεν μπορώ να πιστέψω ότι θα φτάσει καν το 2%" σημειώνει ο Γιέργκ Βούτκε, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα. Ο κ. Βούτκε αναφέρει ότι υπάρχουν ήδη ελλείψεις για πολλές εταιρείες στην προσφορά βασικών υλικών, όπως είδη συσκευασίας.
Άλλες προκλήσεις αφορούν στη 14μερη καραντίνα για τους οδηγούς φορτηγών που επιστρέφουν σπίτι τους από ταξίδια ώς τις αναρίθμητες νέες ειδικές άδειες που ζητούν τοπικοί αξιωματούχοι από όλη τη χώρα καθώς προσπαθούν να προφυλάξουν τις επικράτειές τους από τον ιό. "Κάθε πόλη έχει μετατραπεί σ' ένα μικρό Άλαμο" προσθέτει. "Χρειάζεσαι μια σειρά άδειες για να φτάσεις από το σημείο Α στο σημείο Β. Είναι αδιανόητες οι προκλήσεις που υπάρχουν από άποψη τροφοδοσίας".
Η Εθερ Γιν στο Trivium, μια εταιρείας συμβουλευτικής με έδρα το Πεκίνο, δηλώνει πως "οι αξιωματούχοι βρίσκονται σε δύσκολη θέση -πρέπει να διασφαλίσουν ότι σταματούν την εξάπλωση του ιού στις επικράτειές τους. Την ίδια ώρα όμως, δέχονται πιέσεις να αποκαταστήσουν την κατάσταση ώστε όλα να επιστρέψουν στους συνηθισμένους ρυθμούς".
Προειδοποιήσεις για τις... παρενέργειες του ιού
Στις αρχές της εβδομάδας, ο Χουανγκ Κιφάν, πρώην δήμαρχος του Τσοκίνγκ και αρχιτέκτονας των οικονομικών μεταρρυθμίσεων της δεκαετίας του 1990, προειδοποίησε ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της επιδημίας θα μπορούσαν να αποδειχτούν "πιο τρομακτικές από την ίδια την επιδημία".
"Η διαταραχή στις αλυσίδες παραγωγής και διανομής θα μπορούσε να έχει σοβαρότερο αντίκτυπο από τις εμπορικές τριβές μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ" δήλωσε στα κινεζικά ΜΜΕ. "Είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκαταστήσεις τις αλυσίδες αυτές όταν έχουν διαταραχτεί".
Όταν ο κ. Σι βγήκε τελικά από το παρασκήνιο, στις 10 Φεβρουαρίου, για να μιλήσει με εκείνους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή καταπολέμησης της επιδημίας, η καθυστερημένη εμφάνισή του ήταν αφιερωμένη σχεδόν εξ ολοκλήρου στην πολιτική.
Ο Πρόεδρος της Κίνας κάλεσε τις μάζες να πιστέψουν ότι ο αγώνας εναντίον αυτού του "σατανικού ιού" τελικά θα κερδηθεί. Έπλεξε το εγκώμιο των ηρωικών γιατρών και νοσηλευτών που δίνουν τη μάχη κάθε μέρα. Μόνο προς το τέλος της εικοσάλεπτης ομιλίας του αναφέρθηκε στην οικονομία τονίζοντας ότι οι μαζικές απολύσεις θα πρέπει να αποφευχθούν.
Την Τετάρτη όμως, όταν κατέστη σαφές ότι οι προσπάθειες επανεκκίνησης της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη αποτύγχαναν, το μήνυμα του κόμματος άρχισε να επικεντρώνεται αυστηρά στην οικονομία. "Πρέπει να ελέγξουμε τις υπερβολικές αντιδράσεις και να αποφύγουμε μια υπεραπλουστευμένη προσέγγιση, που θα καταλήγει σε μαζικό κλείσιμο ή την αναστολή των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων", ανέφεραν τα κρατικά ΜΜΕ επικαλούμενα τις δηλώσεις του κ. Σι στην Πολιτική Γραμματεία.
Ο Τσεν Λονγκ, στο ερευνητικό κέντρο Plenum του Πεκίνου, σημειώνει πως η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα μιας σειράς προϊόντων, από ακατέργαστες πρώτες ύλες ώς αργό πετρέλαιο και "μέσα αγαθά" που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των πάντων, από σεσουάρ για τα μαλλιά ώς αυτοκίνητα.
Ο τουρισμός σε ξένες χώρες, μια αγορά αξίας 278 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2018, επίσης στερεύει καθώς όλο και περισσότερες χώρες επιβάλλουν αυστηρούς περιορισμούς στους επισκέπτες από την Κίνα.
Μέχρι στιγμής η αντίδραση του Πεκίνου απέναντι στην επιδημία σε ό,τι αφορά την οικονομική πολιτική ήταν μετριοπαθής. Παρέμεινε βασισμένη στην προσπάθεια ευθυγράμμισης με τους μακροπρόσθεσμους στόχους, τη χαλιναγώγηση του χρέους και την εξάλειψη ριψοκίνδυνων χρηματοπιστωτικών πρακτικών.
"Το τελευταίο καταφύγιο θα ήταν η χαλάρωση της πολιτικής για τα ακίνητα, όμως δεν πιστεύω ότι το Πεκίνο έχει ακόμη ξεκαθαρίσει τι θέλει", δηλώνει ο κ. Τσεν. "Ο Γιου Γιονγκντίνγκ, προβεβλημένος Κινέζος οικονομολόγος και πρώην σύμβουλος της κεντρικής τράπεζας, υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση Σι θα πρέπει να φανεί πιο τολμηρή.
"Η μάχη κατά του κορωνοϊού θα είναι αναμφίβολα πολύ δαπανηρή και επιβλαβής γι' αυτό που έχει πετύχει μέχρι τώρα η Κίνα περιορίζοντας τους χρηματοπιστωτικούς κινδύνους τα τελευταία χρόνια" σημειώνει. "Απέναντι όμως σε έναν φονικό ιό, όλα τα προβλήματα χρέους, πληθωρισμού και κάθε είδους 'φούσκας' στην οικονομία γίνονται δευτερεύοντα. Η Κίνα θα μπορεί να ανησυχεί γι' αυτά αργότερα όταν η κατάσταση θα έχει ηρεμήσει", προσθέτει.
Οι επιπτώσεις στις ΗΠΑ
Είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς τις επιπτώσεις που θα έχει ο ιός στην αμερικανική οικονομία. "Γνωρίζουμε ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν επιπτώσεις για τις Ηνωμένες Πολιτείες" δήλωσε ο Τζει Πάουελ, πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας, μιλώντας ενώπιον του Κογκρέσου στις 11 Φεβρουαρίου. "Το ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουμε είναι: Θα είναι επίμονες επιπτώσεις, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μείωση της οικονομικής δραστηριότητας;".
Σύμφωνα με το UBS, οι πιθανότερες επιπτώσεις του ιού στις ΗΠΑ θα μπορούσαν να είναι η μείωση του κινεζικού τουρισμού και μια πιο αδύναμη ζήτηση για τις αμερικανικές εξαγωγές. Καμία από αυτές δεν αναμένεται όμως να έχει γενικότερες συνέπειες εφόσον η επιδημία καταπολεμηθεί σχετικά γρήγορα.
Η Κίνα υπολείπεται σημαντικά του Καναδά, του Μεξικού και της Βρετανίας σε ό,τι αφορά την αποστολή τουριστών στην Αμερική. Οι Κινέζοι τουρίστες στις ΗΠΑ φτάνουν τα 3 εκατομμύρια τον χρόνο και κυμαίνονται στο ίδιο επίπεδο με εκείνους από την Ιαπωνία ή τη Νότια Κορέα. Σαν εξαγωγική όμως αγορά, η Κίνα είναι πολύ πιο σημαντική από τις ΗΠΑ. Μόνο ο Καναδάς και το Μεξικό αγοράζουν περισσότερα αμερικανικά προϊόντα και η κινεζική ζήτηση συνήθως περιορίζεται σε αγαθά υψηλής αξίας, όπως αεροσκάφη, μηχανήματα, ιατρικά εργαλεία και αυτοκίνητα.
Ακόμη και έτσι, οι ΗΠΑ δεν είναι το ίδιο ευάλωτες απέναντι σε μια πιθανή μείωση της κινεζικής ζήτησης όσο είναι οικονομίες περισσότερο προσανατολισμένες στις εξαγωγές όπως η γερμανική. Η ευημερούσα καταναλωτική αγορά της Αμερικής και η υποστήριξη της κεντρικής τράπεζας την προφύλαξαν από την παγκόσμια ύφεση του εμπορίου το 2019.
Σε τελική ανάλυση, το εύρος της οικονομικής ζημιάς που προκαλεί ο κορωνοϊός τόσο στην Κίνα όσο και στο εξωτερικό θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα η κυβέρνηση Σι θα κατορθώσει να αποκαταστήσει την παραγωγή καταπολεμώντας παράλληλα την αύξηση των μολύνσεων.
Ο Ρόντνει Τζόουνς, από τη συμβουλευτική εταιρείας Wigram Capital Advisors της Νέας Ζηλανδίας, επισημαίνει ότι ο ρυθμός διάδοσης του ιού παραμένει ακόμη εξαιρετικά ανησυχητικός και ότι, σε αντίθεση με την κεντρική επαρχία Ουμπέι, όπου η επιδημία ξεκίνησε, "οι άλλες επαρχίες είναι απρόθυμες να παραδεχτούν τη σοβαρότητα του προβλήματος".
"Οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι απ' ό,τι εκτιμά η αγορά" προσθέτει. Μόνο μέσα στον Μάρτιο, προβλέπει ο κ. Τζόουνς, θα αποδειχτεί αν η επιδημία "ήταν ένα προσωρινό σοκ που θα έχει ήδη ξεπεραστεί ή αν θα έχει εξελιχθεί σε ένα πολύ σοβαρότερο σοκ για την παγκόσμια υγεία και οικονομία".
