Του Κυριάκου Δημάγγελου
Βομβαρδισμοί και ενίσχυση του αποκλεισμού της Γάζας από τον ισραηλινό στρατό. Δολοφονίες Παλαιστίνιων διαδηλωτών στη Δυτική Όχθη. Επιθέσεις των εποίκων σε Παλαιστίνιους και νέος αποκλεισμός των παλαιστινιακών εξαγωγών στην Ιορδανία. Αυτή είναι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, λίγες μονάχα εβδομάδες μετά τη δημοσιοποίηση του σχεδίου ειρήνης για την Παλαιστίνη.
Ωστόσο αυτή η πραγματικότητα δεν εμποδίζει τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας αυτής, δηλαδή τους Τραμπ και Νετανιάχου, να επιμένουν πως το παρόν σχέδιο είναι η «συμφωνία του αιώνα», που δίνει τη μεγάλη -και ίσως τελευταία- ευκαιρία στους Παλαιστινίους να ιδρύσουν το δικό τους κράτος στα εδάφη της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας.
Από αυτές τις δυο διαμετρικά αντίθετες «πραγματικότητες» σε Παλαιστίνη και Ισραήλ, προκύπτουν δύο κρίσιμα ερωτήματα: Πρώτον, γιατί οι διαπραγματεύσεις για το σχέδιο ειρήνης απέτυχαν πλήρως προκαλώντας νέο κύμα βίας και, δεύτερον, γιατί οι Τραμπ και Νετανιάχου επιμένουν να αποκαλούν το σχέδιο για την Παλαιστίνη «συμφωνία του αιώνα»;
Οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν για δύο λόγους:
- Πρώτον, διότι υπήρξε έλλειμμα εμπιστοσύνης. Μια συμφωνία ειρήνης -πόσο μάλλον όταν αυτή αφορά την πολύπαθη περιοχή της Παλαιστίνης- προϋποθέτει διάλογο, αμοιβαίες υποχωρήσεις και φυσικά συνεννόηση ανάμεσα στις δύο πλευρές. Σήμερα, για τον παλαιστινιακό λαό, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν αποτελεί διαμεσολαβητή ανάμεσα στις δύο πλευρές, αλλά υπέρμαχο των πιο ακραίων ισραηλινών συμφερόντων. Ενδεικτικό είναι ότι, όσο ο Λευκός Οίκος επεξεργαζόταν το σχέδιο, ο Αμερικανός Πρόεδρος μετέφερε την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ, δήλωσε έτοιμος να αναγνωρίσει τη νομιμότητα των παράνομων εποικισμών της Δυτικής Όχθης, ενώ αναγνώρισε την κυριαρχία των Ισραηλινών στα υψίπεδα του Γκολάν, που κατελήφθησαν από τον ισραηλινό στρατό στον πόλεμο των Έξι Ημερών.
2. Δεύτερον, δεν υπήρξαν αμοιβαία οφέλη: Μια συμφωνία ειρήνης δεν επικυρώνει τον συσχετισμό δύναμης που έχει διαμορφωθεί με την ισχύ των όπλων. Αντίθετα, επιχειρεί να τον μετριάσει, διαμορφώνοντας όρους ειρηνικής συμβίωσης ανάμεσα στον νικητή και τον ηττημένο μιας πολεμικής σύρραξης. Με άλλα λόγια, επιχειρεί να δημιουργήσει μια πολιτική κατάσταση όπου ο ηττημένος θα αποδεχθεί πως μέσω μιας πολιτικής λύσης έχει να κερδίσει περισσότερα, από το να επιχειρήσει μέσω των όπλων μια ριζική αλλαγή της κατάστασης. Στην προκειμένη, το σχέδιο ειρήνης του Τραμπ δεν προσφέρει αμοιβαία οφέλη στους δυο λαούς αντίθετα, επικυρώνει την αδιαπραγμάτευτη ισχύ των Ισραηλινών στην περιοχή με την de jure πλέον προσάρτηση εδαφών της Δυτικής Όχθης.
Τα παραπάνω αποτυπώθηκαν στη συμφωνία σε τέσσερα βασικά σημεία:
- Πλήρης κυριαρχία του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, μια περιοχή που περιλαμβάνει ιερά μέρη για τον μουσουλμανικό κόσμο όπως το τέμενος Al Aqsa -το τρίτο σημαντικότερο μνημείο του Ισλάμ- και αποτελεί αιτία διαμάχης από το 1967.
- Διατήρηση όλων των παράνομων εποικισμών της Δυτικής Όχθης. Παρά τις διαδοχικές καταδικαστικές αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, που καλούν το Ισραήλ να εγκαταλείψει τους εποικισμούς, η συμφωνία έρχεται να ενισχύσει τις ισραηλινές θέσεις. Υπενθυμίζεται, πως το ζήτημα των εποικισμών είχε αποτελέσει αιτία ρήξης και στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Γιασέρ Αραφάτ και τον Εντμούντ Μπαράκ, στο πλαίσιο της συμφωνίας του Όσλο.
- Αποκοπή όλων των Παλαιστινίων από τον Ιορδάνη ποταμό. Κοινώς, πλήρης απομάκρυνση των Παλαιστινίων από τον αραβικό λαό της Ιορδανίας και από την πρόσβαση στα νερά του ποταμού.
- Ταφόπλακα στην επιστροφή των Παλαιστινίων προσφύγων από την Ιορδανία και τον Λίβανο. Τουλάχιστον δύο εκατομμύρια πρόσφυγες, που ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους, με την τυχόν υπογραφή μιας τέτοιας συμφωνίας θα δουν τις ελπίδες τους για επιστροφή στην πατρίδα τους να εξαφανίζεται για πάντα.
Η συμφωνία δεν φέρνει ειρήνη
Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι σαφές πως όχι μόνο ο αρχηγός της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούτ Αμπάς, αλλά και κανένας Παλαιστίνιος ηγέτης δεν θα μπορούσε ποτέ να βάλει την υπογραφή του σε μια τέτοια συμφωνία. Οι Τραμπ και Νετανιάχου αυτό το γνωρίζουν καλά. Σκόπιμα όμως επιμένουν να παρουσιάζουν τη συμφωνία ως «σχέδιο του αιώνα», για να πετύχουν έναν διττό στόχο:
- Πρώτον, να ενισχύσουν την εικόνα των Αράβων ως αυτών που δεν διαπραγματεύονται με το Ισραήλ αλλά επιδιώκουν τη διάλυσή του λόγω φανατισμού και άσβεστου μίσους προς τον εβραϊκό λαό.
- Δεύτερον, να προκαλέσουν την αντίδραση των Παλαιστινίων είτε μέσω μιας εξέγερσης είτε μέσω σποραδικών τρομοκρατικών επιθέσεων -ακόμα και με τα πενιχρά μέσα που διαθέτουν- για να απαντήσει το Ισραήλ με μια συντριπτική επιχείρηση σε Γάζα και Δυτική Όχθη - όπως έχουν κάνει πολλές φορές στο παρελθόν.
Ζητούμενο είναι η νίκη στις εκλογές
Μια ενδεχόμενη σύγκρουση ανάμεσα σε Παλαιστινίους και Ισραηλινούς ή ένα νέο κύμα τρομοκρατικών ενεργειών θα επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη της ισραηλινής κοινωνίας για «ασφάλεια» και την ανάγκη απάντησης απέναντι σε έναν «εχθρό» που απειλεί την ύπαρξη του Ισραήλ. Σε μια τέτοια συνθήκη, το πολιτικό σύστημα θα αναγκαστεί να δώσει συναίνεση στον Νετανιάχου. Το βασικό όμως είναι πως θα αναγκάσει τον αρχηγό του κόμματος «Israel Beitenu» και ρυθμιστή των πολιτικών πραγμάτων στο Ισραήλ Αβιγκντόρ Λίμπερμαν να προσφέρει στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου στήριξη ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία. Από την άλλη πλευρά, ο Ντόναλντ Τραμπ θα κερδίσει την πλήρη στήριξη του πανίσχυρου ισραηλινού λόμπι -μάλιστα λίγους μήνες πριν τις εκλογές- έχοντας ικανοποιήσει όλες του τις βασικές επιδιώξεις.
Αντί επιλόγου
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να μοιάζουν με μια ιστορία φαντασίας. Δυστυχώς όμως, η διεθνής βιβλιογραφία για το ζήτημα της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης, επιβεβαιώνει πως οι ηγέτες και των Αράβων και των Ισραηλινών έχουν θυσιάσει πολλάκις τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων. Αυτό θα ξαναδούμε στη Μέση Ανατολή...
