Αν πιστέψει κανείς τις προεκλογικές δημοσκοπήσεις, οι Τόρις θα πετύχουν αυτή την Πέμπτη σαρωτική νίκη που θα τους επιτρέψει να προχωρήσουν άμεσα τα σχέδιά τους για το Brexit και να κυριαρχήσουν στο πολιτικό σύστημα της χώρας για τα επόμενα χρόνια. Πόσο εύκολα όμως μπορεί κανείς να τις πιστέψει;
Το 2015, όλες οι μετρήσεις έδειχναν "μετέωρο Κοινοβούλιο", με τους Συντηρητικούς τελικά να εξασφαλίζουν άνετη πλειοψηφία. Στις τελευταίες εκλογές προέβλεπαν θρίαμβο της Τερέζα Μέι και συντριβή των Εργατικών, για να οδηγηθούμε τελικά σε μια αναπάντεχη ισοπαλία. Τι προβλέπουν σήμερα οι δημοσκόποι;
Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι ο Μπόρις Τζόνσον και οι Συντηρητικοί θα πετύχουν στις 12 Δεκεμβρίου νίκη ανάλογη με εκείνη της Μάργκαρετ Θάτσερ το 1987. Η πιο αξιόπιστη ανάμεσά τους -αν εκτιμήσουμε το ασυνήθιστα μεγάλο δείγμα των 100.000 ατόμων- είναι εκείνη που πραγματοποίησε το YouGov για λογαριασμό της εφημερίδας "The Times".
Σύμφωνα με αυτήν, οι Τόρις θα εξασφαλίσουν ποσοστό 43% και 359 έδρες, μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία δηλαδή, με δεδομένο ότι συνολικά εκλέγονται 650 βουλευτές. Για τους Εργατικούς του Τζέρεμι Κόρμπιν, η έρευνα προβλέπει συντριβή ανάλογη με εκείνη που γνώρισε ο Μάικλ Φουτ το μακρινό 1983: την εκλογή μόλις 211 βουλευτών, 51 λιγότερων από εκείνους που εξέλεξαν το 2017.
Τα καλά νέα για τη βρετανική Δεξιά δεν σταματούν εδώ. Αν επιβεβαιωθούν αυτές οι προβλέψεις, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες θα πετύχουν ένα μέτριο εκλογικό αποτέλεσμα (13 βουλευτές), οι Πράσινοι θα εκλέξουν μόλις μία έδρα, το Κόμμα του Brexit δεν θα κερδίσει καμία και οι Σκωτσέζοι εθνικιστές του SNP θα ισοπεδώσουν τους Εργατικούς στην περιφέρειά τους.
Πρωτοφανής ρευστότητα
Η ίδια έρευνα αποκάλυπτε όμως και μια λεπτομέρεια που πέρασε στα ψιλά. Το 13% των ερωτηθέντων δεν είχαν αποφασίσει ποιο κόμμα θα ψήφιζαν τις ημέρες της δημοσκόπησης. Λίγες μέρες αργότερα, η μέτρηση της Ipsos Mori έδινε ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις στο φαινόμενο: 40% των ψηφοφόρων ενδέχεται να αλλάξουν γνώμη ώς την ημέρα των εκλογών, σημείωνε.
Η πρωτοφανής αυτή ρευστότητα του εκλογικού σώματος στη Βρετανία εξηγεί καλύτερα από κάθε άλλο λόγο την αποτυχία των δημοσκοπήσεων κατά τις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις. Πριν από λίγες εβδομάδες, το ινστιτούτο Britain Election Study παρουσίασε τη δική του έρευνα, που έδειχνε ότι σχεδόν οι μισοί ψηφοφόροι άλλαξαν στρατόπεδο κατά την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση. Ποτέ ξανά στα μεταπολεμικά χρονικά δεν είχε καταγραφεί τόσο υψηλό επίπεδο αναποφάσιστων, σημείωνε.
Η έρευνα του British Election Study αναφέρει ότι μόλις το 16% των Βρετανών αισθάνεται σήμερα έναν πολύ ισχυρό δεσμό με κάποιο κόμμα. Τη δεκαετία του 1960, το αντίστοιχο ποσοστό άγγιζε το 50% του εκλογικού σώματος. Οι μαζικές μετατοπίσεις ψηφοφόρων ήταν τότε εξαιρετικά σπάνιες. Στις εκλογές του 1966 μόλις το 13% άλλαξε στρατόπεδο. Πενήντα χρόνια μετά, ο αριθμός αυτός είχε εκτιναχτεί στο 43%.
Υπάρχει όμως ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο. Οι ψηφοφόροι δεν ταυτίζονται μεν με κάποιο κόμμα αλλά επιλέγουν παράταξη πολύ πιο εύκολα όταν το ερώτημα αφορά την παραμονή ή την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Είναι κάτι που η έρευνα του British Election Study αποκαλεί "συναισθηματική κληρονομιά του Brexit": οι μισοί Βρετανοί ταυτίζονται άμεσα με μια από τις δύο πλευρές της αντιπαράθεσης.
Η επίδραση του Brexit
Η έκβαση των εκλογών θα κριθεί επομένως σε μεγάλο βαθμό από το κατά πόσο το Brexit θα αποτελέσει ή όχι το βασικό θέμα. Είναι κάτι που το αντιλαμβάνονται τόσο οι Συντηρητικοί όσο και οι Εργατικοί, με τον Μπόρις Τζόνσον να προβάλλει σήμερα τον εαυτό του ως εγγύηση για μια γρήγορη έξοδο από τον λαβύρινθο. Από την άλλη, ο Τζέρεμι Κόρμπιν καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να μετατοπίσει το βάρος από το Brexit στη νεοφιλελεύθερη πολιτική των αντιπάλων του.
Η επιτυχία των Εργατικών στις προηγούμενες εκλογές οφείλεται ακριβώς σε αυτή τη μετατόπιση της συζήτησης από το Brexit στη διαρκή λιτότητα που επέβαλαν οι διαδοχικές κυβέρνησεις των Συντηρητικών. Η Μέι έκανε ό,τι μπορούσε για να το διευκολύνει αυτό συνεχίζοντας τις περικοπές των δημοσίων δαπανών μέχρι την παραμονή των εκλογών, κάτι που ο Τζόνσον αποφεύγει σήμερα να κάνει.
Η ρευστότητα του πολιτικού τοπίου δεν αποτελεί τον μοναδικό λόγο για τον οποίο η πρόβλεψη του εκλογικού αποτελέσματος είναι τόσο δύσκολη. Με βάση τον βρετανικό εκλογικό νόμο, οι βουλευτές εκλέγονται σε μονοεδρικές περιφέρειες. Έτσι, ένα κόμμα θα μπορούσε θεωρητικά να συγκεντρώσει μεγαλύτερο ποσοστό σε εθνικό επίπεδο αλλά τελικά να κερδίσει λιγότερες έδρες. Είναι κάτι που εξηγεί γιατί οι δημοσκοπήσει εμφανίζουν το Κόμμα του Brexit να μην εκλέγει βουλευτές παρότι πιάνει ένα διόλου ευκαταφρόνητο 11 με 13%.
Στις εκλογές του 2017, οι Συντηρητικοί τα πήγαν καλύτερα στις περιοχές που προηγουμένως είχαν ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης από την Ε.Ε και οι Εργατικοί στα "κάστρα" του Remain. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν η τάση αυτή θα συνεχιστεί και σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση.
Αν συνεχιστεί, ευνοημένοι αναμένεται να βγουν οι Τόρις, που έχουν ξεκάθαρη θέση υπέρ της αποχώρησης. Την προσπάθεια των Εργατικών δυσχεραίνει εδώ όχι μόνο η δική τους αμφιθυμία απέναντι στο Brexit αλλά και η παρουσία ανταγωνιστικών κομμάτων με πολύ πιο "φιλοευρωπαϊκό προφίλ".
Πολλά θα κριθούν επομένως από τους βουλευτές που θα καταφέρουν να συγκεντρώσουν οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες υπό τη νέα ηγεσία της Τζο Σουίνσον, οι σθεναρότεροι σήμερα υποστηρικτές της παραμονής στην Ε.Ε. Ή οι Πράσινοι, που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το "πράσινο κύμα", τη ραγδαία άνοδο των ευρωπαϊκών οικολογικών κομμάτων ως αντίδραση στην κλιματική κρίση.
Μια ακόμη πρόκληση για τους Εργατικούς είναι το επίπεδο της συμμετοχής. Ο εκλογικός αναλυτής Πολ Χίλντερ πιστεύει πως οι εκλογές θα κριθούν για 150.000 ψήφους και 60 έδρες. Οι Συντηρητικοί αναμένεται, επομένως, να εντατικοποιήσουν τις επόμενες μέρες την εκστρατεία δυσφήμησης του Κόρμπιν επιχειρώντας, από την άλλη, να πείσουν την κοινή γνώμη ότι κάθε αποτέλεσμα που δεν θα δίνει καθαρή αυτοδυναμία στους ίδιους θα κρατήσει επ' αόριστον τη Βρετανία "όμηρο" των Βρυξελλών.
Από την άλλη, οι Εργατικοί έχουν προθεσμία μέχρι την Πέμπτη για να προσεγγίσουν με μεγαλύτερη επιτυχία την παράταξη του Leave πείθοντας τελικά την εργατική τάξη, που αποτελούσε την παραδοσιακή εκλογική τους βάση, ότι ο εχθρός σήμερα δεν βρίσκεται στις Βρυξέλλες αλλά στην Ντάουνινγκ Στρητ και στον Λευκό Οίκο - αν συνυπολογίσουμε και την ανυπομονησία του Τραμπ και των αμερικανικών επιχειρήσεων να κατασπαράξουν το NHS.
