Από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, από τη Μυτιλήνη, η φωνή επέμενε σπαρακτικά την περασμένη Κυριακή: εκτός από τη γυναίκα, κάηκε και ένα βρέφος! Η πληροφορία διαψεύστηκε επίσημα την επομένη, με την επιφύλαξη της έκδοσης ιατροδικαστικού πορίσματος για μακάβρια ευρήματα μέσα σε μια κουβέρτα.
Μια γυναίκα και ένα παιδί ή μια γυναίκα μοναχά; Ποια ήταν άραγε αυτή η Αφγανή, από πού κίνησε και πώς έφτασε στο νησί μου, τη Λέσβο; Ήταν κοντή ή ψηλή; Είχε μαύρα μαλλιά; Τι χρώμα είχαν τα μάτια της; Τι είχαν δει τα μάτια της; Τι βλέπουν τα δικά μας μάτια στη Μόρια;
Τι ξεχωρίζουν τα μάτια μας από την ανθρώπινη μάζα που συνωστίζεται, που υποφέρει, που εξεγείρεται στις Μόριες όλες του κόσμου; Και μη μου πείτε πως Μόρια είναι μόνο μία, αν δεν έχετε δει καταυλισμούς προσφύγων στην Ιορδανία, στον Λίβανο, στο Πακιστάν, στην Κένυα, το Σουδάν, τη Σομαλία. Και ακόμα πιο... πέρα, τα κολαστήρια στη Λιβύη. Θα μου πουν (πάλι) ορισμένοι, γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι να έλθουν στη Μόρια; Και θα απαντήσω (πάλι) πως δεν έρχονται μόνο στη Μόρια. Και ούτε θα σταματήσουν να έρχονται, μας αρέσει - δεν μας αρέσει, όσο υπάρχουν πόλεμος, πείνα, φτώχεια και όσο υπάρχει μια εικόνα στην οθόνη (της τηλεόρασης, του κινητού) ή μια αφίσα που τους δείχνει πως κάπου αλλού στον κόσμο υπάρχει καλύτερη ζωή.
Δεν είμαι στη Μόρια τώρα που τα γράφω αυτά. Ξέρω όμως πώς είναι εκεί, όχι μόνο γιατί πάω συχνά στο νησί μου, μα γιατί πήγα πολλές φορές εκεί από όπου έρχονται οι «απόβλητοι». Σκέφτομαι συχνά πρόσωπα και καταστάσεις που έζησα εκεί, τα βλέπω και στα όνειρά μου. Πρόσωπα ανδρών, πρόσωπα γυναικών, πρόσωπα παιδιών. Άλλα γεμάτα πόνο, άλλα γεμάτα φρίκη, άλλα εντελώς ανέκφραστα, βουβά, άλλα χαμογελαστά και φιλόξενα. Μα και πρόσωπα, προκλητικά, εχθρικά. Βλέμματα απόγνωσης, ικεσίας, οργής. Βλέμματα που διασταυρώθηκαν με το δικό μου, κάπου στη Μέση Ανατολή, κάπου στην Αφρική. Βλέμματα που στοιχειώνουν.
Άραγε πόσο (και για πόσο καιρό) θα μας στοιχειώνει αυτό που συμβαίνει τώρα στη Μόρια και πολλοί δεν θέλουμε να το δούμε κατάματα; Πόσο θολό ρατσισμό προδίδουν οι θολές εικόνες από τον καταυλισμό με τις χιλιάδες των απρόσωπων ψυχών στα σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης, οι αριθμητικές καταγραφές, οι υποδιαιρέσεις σε ομάδες (σήμερα προς μετεγκατάσταση ή προς απέλαση, αύριο προς... απώθηση); Και πόσο μας έχει κατακλύσει αυτή η κουλτούρα «των απόβλητων του πλούτου και της ευημερίας» που τόσο εύστοχα περιέγραψε ο Πάπας Φραγκίσκος (εκείνος που μπαίνει στο μάτι των Σαλβίνηδων της Ευρώπης και της Αμερικής) επισημαίνοντας επίσης πως οι χώρες που κατασκευάζουν όπλα προκαλούν την προσφυγιά αλλά αρνούνται να υποδεχθούν τους πρόσφυγες.
Πόσο ακόμα «εμείς» θα βλέπουμε «αυτούς»; «Αυτούς» που έβαλαν ή δεν έβαλαν φωτιά, «αυτούς» που προκαλούν ή δεν προκαλούν, «αυτούς» που πεινούν ή χόρτασαν σήμερα, «αυτούς» που θα ξεπαγιάζουν αύριο.
Όσο «εμείς» -που υποτίθεται πως θέλουμε έναν κόσμο καλύτερο για όλους- μετράμε κεφάλια δίχως να βλέπουμε πρόσωπα και βλέμματα, τόσο τρέφεται με απρόσωπα θύματα το θηρίο. Και όταν μας έρθει κατά πρόσωπο, δεν θα μπορούμε να κρυφτούμε πίσω από μια κουβέρτα...
