"G19 εναντίον ενός". Με αυτόν τον τρόπο σχολίαζαν τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς τύπου την απομόνωση στην οποία είχε περιέλθει ο Ντόναλντ Τραμπ εξαιτίας της επιμονής του να αρνείται την ανάγκη μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής κατά τη συνάντηση των G20 στο Αμβούργο. Δύο χρόνια μετά, ο Αμερικανός Πρόεδρος αισθάνεται σαφώς λιγότερη μοναξιά καθώς ραγίζει η συνοχή του "περιβαλλοντικού" μπλοκ.
Οι λεονταρισμοί του Εμανουέλ Μακρόν και η υπόσχεση ότι η Γαλλία δεν επρόκειτο να υπογράψει το τελικό ανακοινωθέν στη συνάντηση της Οσάκα εφόσον δεν προέκυπτε συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν ήταν αρκετά. Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες -και ιδίως οι οικοδεσπότες Ιάπωνες- έδειχναν αποφασισμένοι να παραμερίσουν τις διαφορές προς όφελος μιας καταστροφικής, στη συγκεκριμένη περίπτωση, "ενότητας".
Το προσχέδιο του τελικού ανακοινωθέντος που περιήλθε στην κατοχή των “Financial Times” τις παραμονές της συνάντησης απέφευγε κάθε αναφορά σε διατυπώσεις που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν τον Λευκό Οίκο. Φράσεις και όροι όπως η "πλανητική υπερθέρμανση" και η "απεξάρτηση από τον άνθρακα" είχαν απαλειφθεί από το κείμενο.
Οι "ευαίσθητοι" σε θέματα περιβάλλοντος ανάμεσα στους G20 είναι επομένως πλέον λιγότεροι αφού το Τόκιο δείχνει σήμερα να ενδιαφέρεται περισσότερο για τον κύκλο εμπορικών διαπραγματεύσεων που έχει ανοίξει με την Ουάσιγκτον. Για να μην δυσαρεστήσει τους συνομιλητές της, η Ιαπωνία απέφυγε έτσι κάθε αναφορά στην εκπλήρωση των στόχων της Συνθήκης του Παρισιού αναγνωρίζοντας μόνο την ανάγκη "να αντιμετωπιστούν παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή".
Και δεν είναι μόνο αυτό. Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών το προσχέδιο του ανακοινωθέντος ζητάει τη χρησιμοποίηση "όλων των διαθέσιμων τεχνολογιών", κάτι που θα μπορούσε να διευκολύνει τα σχέδια των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας να αναπτύξουν τις αποκαλούμενες "καθαρές τεχνολογίες άνθρακα".
Η Ιαπωνία διαθέτει τα μεγαλύτερα κονδύλια ετησίως (5,2 δισεκατομμύρια δολάρια) σε επιδοτήσεις για την βιομηχανία άνθρακά της, αποκαλύπτει έρευνα του Ινστιτούτου Υπερπόντιας Ανάπτυξης (ODI). Υπάρχουν αρκετοί που ακολουθούν το παράδειγμά της. Οι χώρες που συμμετέχουν στην Ομάδα G20 έχουν σχεδόν τριπλασιάσει τα τελευταία χρόνια τις επιδοτήσεις τους προς τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με καύση άνθρακα, παρά την επείγουσα ανάγκη μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Ποιος θυμάται τις υποσχέσεις του 2009;
Τα στοιχεία της ODI δείχνουν ότι η Κίνα και η Ινδία παραμένουν οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες της χρήσης άνθρακα παγκοσμίως. Ακολουθούν η Ιαπωνία, η Νότια Αφρική, η Νότια Κορέα, η Ινδονησία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ποιος θυμάται σήμερα ότι το "μακρινό" 2009 οι G20 υπόσχονταν να σταματήσουν σταδιακά της επιδοτήσεις τους προς τη βιομηχανία άνθρακα;
Η υποβάθμιση της συμφωνίας του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή -μιας διαδικασίας "χωρίς επιστροφή" σύμφωνα με το περσινό ψήφισμα των G20, το οποίο απέφυγαν να υπογράψουν οι ΗΠΑ- δεν αποτελεί όμως τη μοναδική αρνητική είδηση. Μια σειρά τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι ο Τραμπ δεν αποτελεί πια τον "τρελό" του παγκόσμιου χωριού και πως η επιθετική αντιπεριβαλλοντική πολιτική του διευκολύνει και άλλες χώρες να σπάσουν τη "συναίνεση" που έδειχνε να διαμορφώνεται, έστω και σε επίπεδο υποσχέσεων, τα τελευταία χρόνια.
Την προηγούμενη εβδομάδα η Σαουδική Αραβία συνέχισε να αμφισβητεί τους στόχους που θέτει η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος του ΟΗΕ. Η σχετική διαμάχη ξέσπασε τον περσινό Δεκέμβριο στο Κατοβίτσε της Πολωνίας, όταν στη συνάντηση COP24 η Σαουδική Αραβία, οι ΗΠΑ, το Κουβέιτ και η Ρωσία εξέφρασαν δημοσίως την αντίθεσή τους στους στόχους της Διακυβερνητικής για τη δραστική μείωση των εκπομπών αερίου μέχρι το 2030 με στόχο τη μείωση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου.
Η διαμάχη μεταφέρθηκε την προηγουμένη από το Κατοβίτσε στη Βόννη. Η συνάντηση επρόκειτο να έχει καθαρά τεχνικό χαρακτήρα, όμως οι Σαουδάραβες βρήκαν την ευκαιρία να αμφισβητήσουν την τελευταία έκθεση της επιτροπής διαπιστώνοντας "γνωστικά κενά". Τι να περιμένει όμως κανείς από τους πετρελαιοπαραγωγούς Σαουδάραβες όταν οι Ευρωπαίοι, που μέχρι πρότινος πρωτοστατούσαν στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, συνεχώς κωλυσιεργούν;
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέτυχε πριν από λίγες μέρες να καταλήξει σε συμφωνία σε σχέση με τη στρατηγική περί "ενεργειακής ουδετερότητας" μέχρι το 2050. Η υποστήριξη της Γαλλίας και της Γερμανίας στην πρόταση δεν κατόρθωσε να κάμψει τις αντιστάσεις της Τσεχίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, οι οποίες αρνήθηκαν να τεθεί συγκεκριμένη προθεσμία για την εκπλήρωση των στόχων. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες εξέφρασε τον έντονο προβληματισμό του για την αποτυχία.
"Κλιματικό απαρτχάιντ"
Δεν ήταν ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο τα Ηνωμένα Έθνη εξέφραζαν την έντονη ανησυχία τους. Την Παρασκευή ο Φίλιπ Άλστον, ειδικός ερευνητής των Ηνωμένων Εθνών για ζητήματα ακραίας φτώχειας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατέθετε στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του διεθνούς οργανισμού έκθεση με την οποία προειδοποιούσε ότι ο κόσμος μας βρίσκεται σήμερα στα πρόθυρα ενός "κλιματικού απαρτχάιντ".
Ακόμη κι αν οι σημερινοί -"σαφώς ανεπαρκείς"- στόχοι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εκπληρωθούν, επισημαίνει η έκθεση, "εκατομμύρια θα οδηγηθούν στη φτώχεια" και θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους μέσα στα επόμενα χρόνια. Το βαρύτερο τίμημα -το 75% όπως το υπολογίζει- θα πληρώσουν οι αναπτυσσόμενες χώρες, παρά το γεγονός ότι το φτωχότερο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται μόλις για το 10% των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Ο περιβαλλοντικός "αναθεωρητισμός" του Τραμπ κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος, ενώ η ισχνή συνοχή των βιομηχανικών χωρών που υποχρεώθηκαν τα τελευταία χρόνια να δεσμευτούν -κάτω από την πίεση των επιστημονικών αποκαλύψεων και της κοινής γνώμης- για τη λήψη μέτρων φαίνεται σήμερα να κλονίζεται. Πόση περισσότερη αδράνεια και αδιαφορία θα υπήρχε άραγε αν η κλιματική αλλαγή δεν έκανε τόσο αισθητή την παρουσία της αυτές τις μέρες με τον καύσωνα που πλήττει τις χώρες της δυτικής Ευρώπης;
