Η ενασχόληση των Ελλήνων με το καλλιτεχνικό σκάκι έχει καταγεγραμμένη πορεία 174 ετών. Ο Παναγής Σκλαβούνος, στα εξαιρετικά βιβλία του «Έλληνες σκακιστές του 19ου αιώνα» και «Οι άγνωστες εποχές του ελληνικού σκακιού» ([email protected]), αναφέρεται στον Χιώτη Ι. Ιουστινιάνη, ο οποίος δημοσίευσε προβλήματά του στις 15 Φεβρουαρίου 1845, στο γαλλικό περιοδικό «Le Palamede», το πρώτο σκακιστικό περιοδικό στον κόσμο!
Γράφει επίσης για τον Επτανήσιο μουσικοσυνθέτη, σκακιστή και συνθέτη προβλημάτων Ιωσήφ Λιμπεράλη (1820-1899), ο οποίος έχει δημοσιεύσει πάνω από 60 προβλήματα. Ιδιαίτερη μνεία κάνει στον ποιητή, σκακιστή και συνθέτη Λορέντζο Μαβίλη (1860-1912), καθώς και στον μαθητή του, τον αναμορφωτή του «Ωδείου Αθηνών» Γεώργιο Νάζο (1862-1934).
Σπουδαίοι Έλληνες δημιουργοί, με διεθνείς διακρίσεις, ήταν οι Βίκτωρ Γοργίας (1839-1914), Αναστάσιος Δενδρινός (1843-1918), Διονύσιος Μελισσηνός (1836-1905), Σταύρος Ιατρίδης (1887-1976), Δημήτρης Γουσσόπουλος (1900-1980), Βασίλης Λύρης (1914-1994), Βύρων Ζάππας (1927-2008), Νίκος Δάμπασης (1918-2018), Δημήτρης Καπράλος (1927-1994), Σπύρος Μπίκος (1911-1987), Τριαντάφυλλος Σιαπέρας (1931-1994), Κυριάκος Φραγκούλης (1935-1997), Παντελής Μαρτούδης (1925-2004), Νίκος Σιώτης (1929-1997), ενώ υπάρχει μια πλειάδα αξιόλογων σύγχρονων συνθετών: Μουτεσίδης, Παΐζης, Παπακωνσταντίνου, Φουγιαξής, Περγιάλης, Μ. Πανταβός, Φρεντζάς, Ανυφαντής, Μανωλάς, Σκλαβούνος, Πρέντος, Κονιδάρης, Αργυρακόπουλος, Ντε Γκράντι, Γαρουφαλίδης, Καλκαβούρας κ.ά.
Σημαντικές παρουσίες είχαμε πάντα και στον τομέα της λύσης προβλημάτων, αλλά σε περιορισμένο αριθμό. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αξιόλογη διάδοση και εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων. Οι πρωτοβουλίες του Νίκου Μενδρινού με την οργάνωση σε όλη τη χώρα του Κυπέλλου Ελλάδας και του Δημήτρη Σκυριανόγλου με την οργάνωση του Κυπέλλου Ζάππα, έχουν φέρει κοντά στο καλλιτεχνικό σκάκι δεκάδες νέους και νέες. Στην καινούργια γενιά λυτών ανήκει και ο Νίκος Σιδηρόπουλος από την Κοζάνη.
Ας δούμε τι λέει ο ίδιος: «Η πρώτη μου επαφή με το καλλιτεχνικό σκάκι ήταν πριν 5 χρόνια στο 1οΚύπελλο Ελλάδας που οργάνωσε ο Νίκος Μενδρινός με σκοπό τη διάδοση της λύσης προβλημάτων στον σκακιστικό κόσμο της χώρας. Τα πήγα ανέλπιστα καλά, βγήκα δεύτερος, αλλά απέδωσα το αποτέλεσμα σε συγκυρίες και για ένα χρόνο δεν ασχολήθηκα ξανά».
Ύστερα από τα καλά αποτελέσματα και της επόμενης χρονιάς, ο Μενδρινός τον παροτρύνει να ασχοληθεί με το καλλιτεχνικό σκάκι συστηματικά. Ο Σιδηρόπουλος αρχίζει καθημερινές προπονήσεις και οι επιτυχίες δεν άργησαν να έρθουν: Αναδεικνύεται πρωταθλητής Ελλάδας το 2016 και το 2017 και καταλαμβάνει την 16η θέση στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα 2018. Με αυτή του την απόδοση παίρνει τον πρώτο του διεθνή τίτλο (FIDE Master).
Η πιο πρόσφατη διεθνής επιτυχία (κατάκτηση της 3ης θέσης) σημειώθηκε στο Ανοιχτό Πρωτάθλημα Βελγίου, το οποίο ανήκει στο Παγκόσμιο Κύπελλο.
Την ημέρα των Φώτων συμμετείχε μαζί με άλλους 43 λύτες από 11 πόλεις, οι οποίοι αψήφησαν τις πολύ κακές καιρικές συνθήκες, στο 6ο Κύπελλο Ελλάδας και κατέκτησε την πρώτη θέση. Ακολούθησαν στη βαθμολογία οι έμπειροι λύτες Παπασταυρόπουλος, Κονιδάρης, Κωστούρος, Σκυριανόγλου, Γαρουφαλίδης, Δημητριάδης, Ζυγούρης, Παπαργυρίου κ.ά.
Καλύτερες σκακίστριες η νεαρές Καλύβα (στην πρώτη δεκάδα της γενικής κατάταξης!) και Κευσίκογλου. Από τους έφηβους ξεχώρισαν οι Δ. Κόλλιας, Ι. Χαριζόπουλος και Π. Χριστοδούλου Στις ακόμα μικρότερες ηλικίες συναντάμε τους εντεκάχρονους Δ. Μακρίδη, Χρ. Τσαρσιταλίδη και τον δεκάχρονο Εμμ. Αμίρη.
Πρόβλημα Π. Μουτεσίδη
Συνδετικός κρίκος της παλαιότερης γενιάς με τη νεότερη είναι ο πολιτικός μηχανικός Παύλος Μουτεσίδης. Γεννήθηκε στην Δράμα στις 11.11.1930, έμαθε σκάκι σε ηλικία δέκα ετών και ασχολήθηκε με τα προβλήματα εννέα χρόνια αργότερα. Από το 1953 συνθέτει, κυρίως Ορθόδοξα, αλλά τα τελευταία χρόνια δημιουργεί και διερευνά Αντίστροφα προβλήματα (Selfmates) πολλών κινήσεων, ο πλήρης έλεγχος των οποίων, ακόμα και με τα ισχυρότερα προγράμματα Η/Υ, είναι από πολύ δύσκολος έως αδύνατος!
Στο πρόσφατο Κύπελλο Ελλάδας οι διαγωνιζόμενοι κλήθηκαν να λύσουν και ένα από τα πρώτα προβλήματα του Παύλου:
Λευκά: Ρζ6, Βδ6, Αζ4, Αζ5 (4 κομμάτια).
Μαύρα: Ρθ5, Πγ6, Αδ7, Σθ4 (4 κομμάτια).
Παίζουν τα λευκά και κάνουν ματ σε δύο (2) κινήσεις.
1.Αε6 (απειλεί 2.Βζ5 ματ ή 2. Βθ7 ματ). Αν 1...Αxε6 2.Βθ7#, αν 1...Πxε6 2.Βζ5#, αν 1...Πγ3 2.Αζ7#.
Ο Μενδρινός, ο οποίος επέλεξε τα προβλήματα, προτείνει να παρατηρήσουμε την αρχική θέση: αν τα μαύρα έπαιζαν 1...Αε6 ή 1...Πε6, θα ακολουθούμε ματ με 2.Αη6 ή, αντιστοίχως, 2.Αη4. Ύστερα από την πρώτη κίνηση το λευκού τα ματ αντικαθίστανται (Π. Μουτεσίδης, «Themes-64», 1957).
* Πολύ δυνατό και φέτος το ολλανδικό τουρνουά «Tata Steel» (11-27.1.19): Κάρλσεν, Μαμεντιάροβ, Ντινγκ Λίρεν, Χίρι, Κράμνικ, Ανάντ, Νεπομνιάτσι, Ρατζάμποβ, Ντούντα, Ράπορτ, Σάνκλαντ, Φεντοσέεβ, Γκουιραθί, Βαν Φόρεστ.
* Βαθμολογία στην κορυφή του Πρωτοχρονιάτικου Όπεν Αμπελοκήπων εις μνήμην Αχιλλέα Μητσάκου: 1) Κοτρωνιάς 8,5 βαθμοί σε 9 παρτίδες, 2) Μαρκαντωνάκη 8, 3-6) Δεληθανάσης, Αλ. Γρηγοριάδης, Σπυράτος, Βαζελάκης 6,5 βαθμοί (66 συμμετοχές).
* Βαθμολογία στην κορυφή του Πρωτοχρονιάτικο τουρνουά Περιστερίου «Αντώνης Μπέλλος»: 1-3) Δούνης, Κουβάτσος, Κορλοτσίδης 5,5 σε 7, 4-8) Βασιλάκης, Κοσμαδάκης, Φράγκος, Κούκας, Νταϊφάς 5 (51 συμμετοχές).
* Πρωταθλητής Ελλάδας Νέων έως 18 ετών αναδείχθηκε ο Χατζηελευθερίου με 7,5 σε 9. Ακολούθησαν οι Τριανταφυλλίδης, Γ. Αλεξάκης με 6,5 και οι Βαρδάκας, Πατρελάκης, Μαρινάκης με 6 (36 συμμετοχές). Πρωταθλήτρια Νεανίδων στην ίδια ηλικιακή κατηγορία αναδείχθηκε η Κούτα με 5,5 σε 7. Ακολούθησαν οι Στρατή, Χατζηιωαννίδη με 5 και οι Φοινικιανάκη, Ευ. Καραβιτάκη, Α. Καραβιτάκη με 4,5 (19 σκακίστριες).
* Στο παραδοσιακό Rilton Cup της Στοκχόλμης πρώτευσε ο Ισραηλινός Ναμπάτνι με 8 σε 9, έναν βαθμό πάνω από τον Σουηδό, Χίλαρπ Πέρσον, τον Ρώσο Βολκόβ και τον Νορβηγό Ουρκένταλ. Στην επόμενη βαθμοομάδα, με 6,5, ένας εκ των φαβορί, ο Ρώσος Κομπάλια.
* Με ένα πολύ μεγάλο όνομα, του Ισπανού γκραν μετρ Βαγιέχο Πονς, άνοιξαν οι συμμετοχές στο 5ο Διεθνές Σκακιστικό Τουρνουά «Βαρδάρης», που θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη από 7 έως 11 Μαρτίου (http://www.vardaris.com/index.php/el/).
