Της Ειρήνης Αγαθοπούλου*
Ξεκινώντας από την Χιλή, το τραγούδι «Un violador en tu camino» -ένας βιαστής στον δρόμο σου- γίνεται ο παγκόσμιος ύμνος των γυναικών, φεμινιστριών, θηλυκοτήτων. Πρωτοπαρουσιάστηκε στους δρόμους της Χιλής από τη Διαθεματική Γυναικεία Κολεκτίβα Las Tesis, ως κραυγή διαμαρτυρίας στη συστηματικά εντεινόμενη ακραία βία κατά των γυναικών, από αστυνομικούς, από πατέρες, συζύγους, αδελφούς, από άνδρες «της διπλανής πόρτας».
Έγινε μια μορφή αντίστασης ενάντια στο κράτος και στην πατριαρχία, στο σύστημα που πριμοδοτεί την ανδρική υπεροχή και νομιμοποιεί τη βία κατά των γυναικών. Εξαπλώθηκε στο Βερολίνο, στη Βαρκελώνη, στη Νέα Υόρκη, στο Ναϊρόμπι, στον Καναδά, στο Βανκούβερ, στο Παρίσι και στην Κωνσταντινούπολη, στην Κύπρο, στο Ηράκλειο, στη Θεσσαλονίκη, στα Τίρανα και στην Αθήνα. Πραγματοποιείται με πολύ δυναμισμό από γυναίκες και θηλυκότητες κάθε ηλικίας και τείνει να καταστεί ο νέος παγκόσμιος ύμνος του φεμινιστικού κινήματος.
Στην ελληνική πρωτεύουσα επρόκειτο για ένα κάλεσμα ελεύθερης συμμετοχής χωρίς διαχωρισμούς∙ γυναικείων σωματείων και οργανώσεων, φεμινιστικών ομάδων, συλλογικοτήτων της λοατκι+ κοινότητας, αλλά και εκείνων των ανδρών που δηλώνουν αλληλέγγυοι στις γυναίκες και στη βία που υφίστανται. Νέοι φεμινισμοί δημιουργούνται κι ανακάμπτουν. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο κι ελπιδοφόρο.
Οι γυναίκες στη Χιλή ηγούνται της εξέγερσης και των διαδηλώσεων κατά του Πινιέρα, μαζί με το μαθητικό και φοιτητικό κίνημα, στο Εκουαδόρ οι ιθαγενείς γυναίκες είναι μπροστάρισες στις κινητοποιήσεις, στον Λίβανο ένα παιδικό νανούρισμα γίνεται το σύμβολο των διαδηλώσεων, στο Ιράν, στο Ιράκ, στο Σουδάν, στην Αλγερία, αλλά και στην Ευρώπη ένα δυναμικό φεμινιστικό κίνημα μπολιάζεται με άλλα κινήματα και θέτει ζητήματα πατριαρχίας, ανισοτήτων, έμφυλης βίας, σεξουαλικότητας, αυτοδιάθεσης του σώματος, κοινωνικής κατασκευής φύλων.
Στην Ελλάδα είναι εμφανές ότι όλο και περισσότερα μέσα, ηλεκτρονικά και έντυπα, αποδέχονται και αξιοποιούν τον όρο φεμινισμός, αν όχι απόλυτα θετικά, τουλάχιστον χωρίς τις αρνητικές αξιολογίες και νοηματοδοτήσεις του παρελθόντος.
Μια ακόμη γυναικοκτονία
Το θετικό αυτό κλίμα των ημερών ήρθε να επισκιάσει μια ακόμη γυναικοκτονία, στην Κρήτη αυτή τη φορά, τρεις ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα. Και ανήμερα των Χριστουγέννων, άλλη μια απόπειρα γυναικοκτονίας στην Αχαΐα. Τα ΜΜΕ επέλεξαν να παρουσιάσουν τη δολοφονία της γυναίκας από τον σύζυγό της στην Κρήτη ως «οικογενειακή τραγωδία», «την σκότωσε γιατί την αγαπούσε», «...γιατί τον απατούσε», «...γιατί θόλωσε», «γιατί η ζήλια τού όπλισε το χέρι». Αντιστοίχως και ο περιβάλλων κοινωνικός χώρος εκπλήσσεται κάθε φορά από τον «σωστό οικογενειάρχη, που προέβη σε μια τέτοια αποτρόπαιη πράξη ενώ δεν είχε δώσει ποτέ το δικαίωμα στη γειτονιά».
Τα παραδείγματα αναρίθμητα, οι προσχηματικές δικαιολογίες πανομοιότυπες, όπως και οι έμμεσες και άμεσες αιτιάσεις εις βάρος των γυναικών. Ακολουθείται, αιώνες τώρα, ένα ρεπερτόριο επαναλαμβανόμενων τρόπων και όρων επιτέλεσης ενός εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας, κατά των γυναικών, με κύριες υπεύθυνες εκείνες.
Όλες αυτές οι διατυπώσεις αποσιωπούν ή αποκρύπτουν την έμφυλη διάσταση της δολοφονίας, αποκρύπτουν το γεγονός πως τα ανδρικά χέρια οπλίζονται συχνά όταν ζηλεύουν. Τα σώματα των γυναικών τελούν υπό έλεγχο και πειθάρχηση, εντάσσονται σε ένα ιδιοκτησιακό πατριαρχικό ανδροκρατικό καθεστώς και οφείλουν να περιφρουρούνται, να βιοεπιθεωρούνται διαρκώς. Το σπίτι εντέλει αποβαίνει το πιο φονικό μέρος για τη γυναίκα, με τους δράστες - δολοφόνους των γυναικών να κρατούν τα κλειδιά των σπιτιών τους. Αυτό αναδεικνύουν όλες οι εκθέσεις, οι στατιστικές και τα ερευνητικά δεδομένα της Ε.Ε., του EIGE, του ΟΗΕ.
Περίπου 50.000 γυναίκες δολοφονήθηκαν παγκοσμίως πέρυσι από έναν νυν ή έναν πρώην σύντροφο ή ένα μέλος της οικογένειάς τους, δηλαδή 137 γυναίκες την ημέρα ή έξι την ώρα, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC). Οι γυναικοκτονίες είναι αποτέλεσμα σεξισμού, έμφυλης ανισότητας, διακρίσεων, πατριαρχικών προτύπων, που πριμοδοτούν την κυριαρχία και τη βία ως εγγενές χαρακτηριστικό της ταυτότητας των ανδρών, επί όλων των άλλων σωμάτων και κυρίως των γυναικείων, και ως δομικό στοιχείο οργάνωσης των εξουσιαστικών, κοινωνικών σχέσεων εντός του πατριαρχικού πλαισίου.
Ένα ζήτημα βαθιά πολιτικό
Το αίτημα του φεμινιστικού κινήματος να προσδιορίζεται η δολοφονία γυναικών λόγω φύλου ως γυναικοκτονία, ως διακριτό αδίκημα που καθιστά ορατή την πατριαρχική και σεξιστική δομή των κοινωνιών, που καθιστά ορατή την εντεινόμενη ακραία βία κατά των γυναικών επειδή ακριβώς είναι γυναίκες, αρκετές χώρες ιδίως της Λ. Αμερικής το έχουν ενσωματώσει στο δικαιϊκό τους σύστημα. Στην Ελλάδα ήδη έχει ανοίξει η συζήτηση για την ενσωμάτωση του όρου γυναικοκτονία στη νομοθεσία και στον τρόπο εκφοράς και παρουσίασης στον δημόσιο λόγο εγκλημάτων λόγω φύλου.
Στην ουσία, πρόκειται για ένα ζήτημα βαθιά πολιτικό, γιατί υποδηλώνει και στιγματίζει την έμφυλη διάκριση σε βάρος των γυναικών, αποτυπώνει την σεξιστική κουλτούρα και δομή των κοινωνιών, αναγνωρίζει την ανάγκη ορατότητας και καταγραφής εγκλημάτων λόγω φύλου και, τέλος, θέτει το ζήτημα και το δικαίωμα της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης των σωμάτων, στιγματίζοντας την πατριαρχική αντίληψη περί ανδρικού - ιδιοκτησιακού καθεστώτος στα σώματα των γυναικών. Πρόκειται για ένα αίτημα που διατυπώνεται σ’ αυτόν τον νέο διηπειρωτικό, διαθεματικό, συμπεριληπτικό φεμινισμό που γεννιέται από άκρη σε άκρη της Γης.
Οι γυναίκες είναι μπροστά, αριστερά και στο κέντρο της επανάστασης, είναι παντού. Επιδιώκουν ένα κόσμο ισότιμο, δίκαιο, φεμινιστικό, αλληλέγγυο και δημοκρατικό για όλες, όλους, όλα. Από την Αθήνα μέχρι τη Χιλή.
* Η Ειρήνη Αγαθοπούλου είναι βουλεύτρια ΣΥΡΙΖΑ Κιλκίς